Derleme Sözlüğü'ndeki tek veriler
Hapax legomena in the Compilation Dictionary
- Tez No: 735792
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FERDİ GÜZEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Dil, sözlük, sözlük bilimi, Derleme Sözlüğü, tek veri, Language, dictionary, lexicology, Compilation Dictionary, hapax legomenon
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bayburt Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 154
Özet
Dil, insanın zamanla ortaya çıkardığı; insanlar arasında iletişimi sağlayan, insanları diğer canlılardan farklı kılan, kendisini yüzyıllardır sürekli geliştiren ve farklılaştıran canlı bir varlık ve araçtır. Dilin canlı bir varlık olarak kalmasını sağlayan; unutulmasını, kaybolup gitmesini önleyen, dilin söz hazinesi olan sözlüklerdir. Sözlükler, dillerin zamanla ortaya çıkardığı bütün söz varlıklarının toplandığı, en önemli kaynaklardır. Türk dili tarihi boyunca, Türk dili ile ilgili önemli sözlükler hazırlanmıştır. Bunlardan birisi de Derleme Sözlüğü'dür. Derleme Sözlüğü 1932-1960 yılları arasında gönüllüler ve alanında uzman kişilerin çabalarıyla oluşturulmuştur. Sözlükler kelimelerden meydana gelir. Bir sözlük oluşturulurken hangi kurallara bağlı kalınacağını belirleyen, dilin sözvarlığındaki kelimelerin derlenmesi ve seçilmesi süreçlerini takip eden, sözlük hazırlamanın kurumsal çerçevesini oluşturan, dil biliminin bir alt dalı olan bilim, sözlük bilimidir. Sözlükler araştırmacılar tarafından şekil ve içerik bakımından farklı şekillerde incelenmişlerdir. Bu çalışmada Derleme Sözlüğü'ndeki tek veriler (hapax legomenonlar) ele alınacaktır. Eski ya da yeni dillerin tüm kaynaklarında yalnızca bir defa rastlanan kelimelere tek veri denir. Çalışmanın amacı Derleme Sözlüğü'ndeki tek verilerin gerçekte tek veri olup olmadığını belirlemek ve bu tek verilerin özelliklerini ortaya koyabilmektir. Derleme Sözlüğü'ndeki tek veriler tarama yöntemiyle tespit edilerek fişlenmiştir. Tespit edilen madde başları alfabetik düzene göre sıralanmıştır. Her madde başının sonunda kelimenin geçtiği cilt ve sayfa sayısı da belirtilmiştir. Araştırmanın konusu ile ilgili yurt içi çeşitli kaynaklara da başvurulmuş ve yeri geldiğinde yurt dışı literatürler de ele alınmıştır. Asıl faydalanılan kaynak ise Türk Dil Kurumu tarafından basılan Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğüdür.
Özet (Çeviri)
Language is a living entity and tool that humans have created over time; it enables communication between humans, makes humans different from other living things. Language has constantly improved and differentiated itself for centuries. The dictionaries are the vocabulary treasure of the language that has kept it as a living entity and prevented it from being forgotten and lost. Dictionaries are the most significant sources, where all the vocabulary that languages have produced over time is collected. Many dictionaries have been composed in different languages throughout history. There are significant dictionaries on the Turkish language as well. One of them is the Compilation Dictionary created between 1932-1960 by volunteers' and field experts' contributions. Dictionaries comprise words. Lexicology, a sub-branch of linguistics, determines which rules to adhere to when creating a dictionary, follows the processes of compiling and selecting the words in the language's vocabulary, and forms the institutional framework of dictionary preparation. Researchers examine dictionaries in different ways in terms of form and content. This study will discuss hapax legomena in the Compilation Dictionary. Hapax legomena are the words that occur only once in all sources of old or new languages. The current study aims to determine whether the hapax legomena in the Compilation Dictionary are actual and reveal the properties of hapax legomenon. Hapax legomena in the Compilation Dictionary were identified and filed with the scanning method. Detected items were listed in alphabetical order. At the end of each item, the volume and page number of the word are also indicated. Various domestic sources related to the research subject were consulted, and foreign literature studies were also investigated when appropriate. The primary source of this research is the“Colloquial Language Compilation Dictionary in Turkey”published by the Turkish Linguistic Society.
Benzer Tezler
- İki eser bağlamında Eski Anadolu Türkçesi bitki adları üzerine biçim ve anlam incelemesi
Morphological and semantic analaysis of Old Anatolian Turkish plant names in the context of two works
EDANUR SAĞLAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA BİNNUR ERDAĞI DOĞUER
- Konya ağızlarının tematik söz varlığı
Thematic vocabulary of Konya dialects
SABİRE SİVRİKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ÖZKAN
- Derleme Sözlüğü'ndeki Türkçe zooloji (hayvan bilimi) terimleri
Turkish zoology (animal science) terms in the Compilation Dictionary
AYŞE YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıÇağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞİRVAN KALSIN
- Derleme sözlüğü'ndeki oyun ve oyunla ilgili kavram alanları
Game and game related conseptual field in the collation dictionary
ZUHAL DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimFırat ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN KAAN YALÇIN
- Derleme sözlüğü'ndeki giyim kuşam adları
Names of the clothes in collation dictionary
BÜŞRA KARABULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimFırat ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN KAAN YALÇIN