Eski Türkçe ve orta Türkçe şiirlerinde söz dizimi
Syntax in old Turkish and middle Turkish poems
- Tez No: 737282
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET TURAN DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Orta Türkçe, Eski Türkçe, Söz Dizimi, Sentaks, Cümle Bilgisi, Cümle Tahlili, Middle Turkish, Old Turkish, Syntax, Sentence Knowledge, Sentence Analysis
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
İlk örneklerini yaklaşık on iki on üç asır önce tespit edebildiğimiz Türk şiiri bu zamana dek pek çok değişim ve gelişim göstermiştir. Gerek biçim gerekse içerik olarak her dönemde Türk şiiri olgunlaşmıştır. Aprın Çor Tigin'le başlayan Yusuf Has Hacib, Yunus Emre, Ali Şir Nevai, Nedim, Namık Kemal, Cenap Şahabettin, Ahmet Haşim, M. Akif Ersoy, Yahya Kemal ve daha burada adını dile getirmediğimiz pek çok usta şairimizin kalemiyle devam eden Türkçe, zengin bir şiir dili olagelmiştir.Türk dili ve tarihinin Uygurlardan itibaren her döneminde birbirinden kıymetli şiir eserleri kaleme alınmıştır. Çeşitli dönemlerde din, kültür, medeniyet gibi alanlardaki etkileşimlerle dilde, biçim ve içerikte değişimler gösteren Türk şiir varlığı, dil çalışmaları için vazgeçilmez edebi varlıklardır. Türk dilinin ince, zarif ve bazen aykırı tonlarını barındıran bu metinler ile ilgili pek çok çalışma yapılmıştır. Söz dizimi (cümle bilgisi, sentaks) ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde roman metinlerinin büyük çoğunluğu oluşturduğu görülecektir. Şiir varlıkları üzerine yapılan çalışmalar da tek bir şairi ya da dönemi kapsayacak şekilde sınırlı olarak yapılmıştır. Bu nedenden ötürü Türk dili ve edebiyatının iki ana dönemine, Eski ve Orta Türkçe, ait yirmi beş şiir metni söz dizimi açısından incelenmiştir. Manici çevreden 2, Burkancı (Budist) çevreden 2; Karahanlı (Hakaniye) Türkçesi Dönemi'nden 4, Harezm Türkçesi Dönemi'nden 3, Tarihi Kıpçak Türkçesi Dönemi'nden 2, Çağatay Türkçesi Dönemi'nden 6, Eski Anadolu Türkçesi Dönemi'nden 6 metin olmak üzere toplam 25 metin incelenmiştir. Metin merkezli olarak cümle ögeleri, cümle türleri ve kelime öbekleri çözümlenmiştir. Seçtiğimiz şairlerin duygu, düşünce ve hayal dünyalarını dile dökerken hangi kelime öbeklerini hangi cümle yapılarıyla tercih ettiklerini sayılarla ve tablolarla çalışmamıza aldık.
Özet (Çeviri)
The first examples of Turkish Poetry, which could be identified twelve or thirteen centuries ago, has undergone many changes and developments until now. It has matured in every stage of it's history, both in form and content. Turkish has always been a rich language for poetry with mastering the poet's pen such as Aprin Çor Tigin, Yusuf Has Hacib, Yunus Emre, Ali Şir Nevai, Nedim, Namık Kemal, Cenap Şahabettin, Ahmet Haşim, M. Akif Ersoy, Yahya Kemal and many more others master poets whose names we have not mentioned here.In every stage of Turkish language history, starting from the Uighurs, many precious poetry have been written. Turkish language is indispensable literary asset for language studies alongside the changes at his form and content with the interactions in fields such as religion, culture and civilization. Many studies have been conducted on these texts, which contain subtle, elegant and sometimes contradictory tones of the Turkish language. When the studies on syntax (sentence, syntax) are examined, it will be observed that the majority of Turkish literature are novels. Studies on poetry assets have also been limited to cover a single poet or period. For this reason, twenty-five poem texts belonging to the two main periods of Turkish language and literature, Old and Middle Turkish, were analyzed in terms of syntax. 2 from the Manichean Period, 2 from the Burkanian (Buddhist) Period, 4 from the Karakhanid (Hakaniye) Turkish Period, 3 from the Khwarezm Turkish Period, 2 from the Historical Kipchak Turkish Period, 6 from the Chagatai Turkish Period and 6 from the Old Anatolian Turkish Period a total of 25 texts were examined. Sentence elements, sentence types and phrases were analyzed based on the text. We included which phrases and sentence structures the poets use while expressing their worlds of emotion, thought and imagination, using numbers and tables.
Benzer Tezler
- Erken Hristiyan ve ilk Bizans resim ve kabartma sanatında kaynak ve okullar (2 cilt)
Sources and school of painting and sculpture during the early Christian and first Byzantine period
AHMET MEHMET KİPMEN
- 'Molla Nasreddin' dergisinin Azerbaycan şiirine katkıları
The contributions of journal 'Molla Nasreddin' to Azerbaijanian poetry
TARANA ABDULLAYEVA
Doktora
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FİKRET TÜRKMEN