Türk atasözlerinde ve deyimlerinde şükran olgusu
Gratitude in Turkish proverbs and idioms
- Tez No: 738368
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÜMRAL DEVECİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Atasözleri, Deyimler, Şükran, Minnettarlık, Hamd, Vefa, Saygı, Proverbs, Idioms, Gratitude, Culture
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Bu çalışmada atasözlerinde ve deyimlerde şükran duygusunun nasıl yer aldığı ve hangi açılardan şükran duygularının ve iletilerinin ortaya çıktığı, söz konusu halk kültürü ürünlerine nasıl yansımış olduğu incelenmiştir. Çalışmaya dâhil edilen atasözleri, Ömer Asım Aksoy'un Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II; Ülkü Kuşçu ve Hüseyin Kuşçu'nun Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü; Rıdvan Öztürk & Osman Uyanık'ın Kumuk Atasözleri ve Deyimleri; Özkul Çobanoğlu'nun Tarihte ve Günümüzde Türk Boylarının Ortak Atasözleri; H. F. Gözler'in Türkçemizin Büyük Deyimler Sözlüğü adlı eserlerinden, Oxford Languages adlı çevrimiçi atasözleri ve deyimler sözlüğünden ve Türk Dil Kurumu'nun çevrimiçi sözlük veri tabanından seçilmiştir. Bu kaynaklarda toplam 18.409 atasözü ve deyim taranmıştır. Şükran duygusunun doğrudan ya da dolaylı şekilde yer aldığı düşünülen Türklere ait 48 atasözü ve 16 deyim tespit edilmiştir. Tespit edilen atasözleri ve deyimlerden 50 tanesi çalışmanın amacı doğrultusunda detaylı incelemeye tabi tutulmuş olup geri kalan 14 atasözü ve deyim ise detaylı incelemeleri yapılan atasözü ve deyimler ile aynı kültürel arka plana sahip olması ve aynı hissiyatlarla şükran duygusunu meydana getirmesi münasebetiyle ayrıca incelememiş olup incelemesi yapılan atasözü ve deyimlerin yanında tezi güçlendirici örnek olarak yer almıştır. İnceleme sonucunda ise atasözlerinde ve deyimlerde işlenen şükran duyguları ve iletileri sınıflandırılarak tablo haline dönüştürülmüştür. İnceleme aşamasında, atasözleri ve deyimler vasıtasıyla Türk toplumlarının şükran duygusuna çok kıymet verdikleri gözlemlenmiştir. Bununla birlikte atasözleri ve deyimlerin incelenmesi sonucu şükran duygusunun en çok hangi kişilere ve durumlara karşı ortaya çıktığı da tahlil edilmiştir. Şükran duygusunun oluşmasında minnettarlık, hamd, vefa ve saygı gibi hissiyatların önemli olduğu gözlemlenmekle beraber şükran duygusunun, atasözleri ve deyimlerdeki yeri ile Türk toplumunca verilen değeri ayet ve hadislerle, Türk edebiyatındaki kıymetli eserlerle, çeşitli halk kültürü unsurlarıyla ve tarih içerisindeki çeşitli anlatılar aracılığıyla gözler önüne serilmiştir. Şükran duygusunun, atasözleri ve deyimlerde hangi açılardan yer aldığının matematiksel dağılımı da araştırılmıştır. İnceleme sonucunda meydana getirilen tabloda çalışmada ele alınan atasözleri ve deyimlerin ana başlıklar kapsamında Mevcut Düzene Yönelik Şükran Duygusu, Kanaatkârlık Bağlamında Şükran Duygusu, Mesleğe Duyulan Şükran Duygusu, Sağlığa Duyulan Şükran Duygusu ve Kişilere Duyulan Şükran Duygusu sınıflandırmalarına tabi olduğu gözlemlenmiştir. Atasözleri ve deyimlerin %66'sı kişilere duyulan şükran duygusunu, %13'ü kanaatkârlık bağlamında şükran duygusunu, %9'u mevcut düzene yönelik şükran duygusunu oluştururken mesleğe duyulan şükran duygusu ve sağlığa duyulan şükran duygusu ise %6'şar paya sahip olmuştur. Türk atasözlerinde ve deyimlerinden de anlaşılacağı üzerine Türk halkının en çok çevrelerindeki kişilere, yakınlarına yönelik şükran duygusu dikkat çekicidir.
Özet (Çeviri)
In this study, he mentions a word that mentions his words in an example. Proverbs given, Ömer Asım Aksoy's Dictionary of Proverbs and Idioms I, Dictionary of Proverbs and Idioms II; Dictionary of Proverbs and Idioms by Ülkü Kuşçu and Hüseyin Kuşçu; Kumuk Proverbs and Idioms of Rıdvan Öztürk & Osman Uyanık; Özkul Çobanoğlu's Common Proverbs of Turkish Tribes in History and Today; From the text of H. F. Gözler's Big Idioms Dictionary of Turkish, a word and expressions in Oxford Languages are the dictionary meaning of the dictionary and the dictionary meaning of the Turkish Language Institution. A total of 18,409 proverbs and idioms were scanned in these sources. It's about 48 proverbs and 16 idioms that have been revised or revised in the Thanksgiving shipment. 14 proverbs and idioms that are subject to determination, revision and review are included as examples to strengthen the thesis, besides the idioms about the studies that have not been examined and examined for the same reason, if they have the same background with the proverbs and idioms examined. In the examinations, it will be designed from the assigned operands and the table whose messages will be sent off. During the examination phase, it has been observed that Turkish societies value the feeling of gratitude by means of proverbs and idioms. In addition, as a result of the examination of proverbs and idioms, it has been analyzed against which people and situations the feeling of gratitude arises most. Although it is observed that feelings such as gratitude, praise, loyalty and respect are important in the formation of the feeling of gratitude, the place of gratitude in proverbs and idioms and the value given by the Turkish society have been revealed through verses and hadiths, valuable works in Turkish literature, various folk culture elements and various narratives in history. . The mathematical distribution of the sense of gratitude in the proverbs and idioms was also investigated. In the table created as a result of the examination, it has been observed that the proverbs and idioms discussed in the study are subject to the classifications of Gratitude for the Current Order, Gratitude for the Context, Gratitude for the Profession, Gratitude for Health and Gratitude for Persons within the scope of the main headings. While 66% of the proverbs and idioms created the feeling of gratitude to the people, 13% the feeling of gratitude in the context of frugality, 9% the feeling of gratitude towards the current order, the feeling of gratitude for the profession and the feeling of gratitude for health had a share of 6% each. As it can be understood from Turkish proverbs and idioms, the feeling of gratitude towards the people and relatives of the Turkish people is remarkable.
Benzer Tezler
- Rus dil algısında Türk imgesi
Turkish image in the Russian language perception
RENATA AKTAŞ
Doktora
Türkçe
2020
Batı Dilleri ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ARİF YILDIRIM
- Kazakça atasözü ve deyimlerde eskicil unsurlar
Archaic elements in Kazakh proverbs and idioms
MARLEN ADILOV
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜRER GÜLSEVİN
- Das frauenbild in den Deutschen und Türkischen redewendungen und sprichwörtern
Alman ve Türk deyim ve atasözlerinde kadın imgesi
DURSUN KARAKAYA
Yüksek Lisans
Almanca
2016
Alman Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA YAŞAR SAĞLAM