Girnavaz kazılarının ışığı altında Anadolu'da Ninive 5 seramiği
Ninevite 5 pottery in Anatolia in the light of the excavations in Girnavaz
- Tez No: 73853
- Danışmanlar: PROF. DR. HAYAT ERKANAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 580
Özet
ÖZET“Girnavaz Kazılarının Işığı Altında Anadolu'da Ninive 5 Seramiği”konulu bu çalışmada ele alman malzeme, 218 tam ya da tama yakın korunmuş kap ve 1349 parça halindeki örnekten meydana gelmektedir. Söz konusu bu malzemenin büyük bir kısmı, Mardin ilinin Nusaybin ilçesinde Çağ Çağ vadisinde yer alan ve 1982-1991 yıllan arasında Prof.Dr. Hayat Erkanal başkanlığında kazılan Girnavaz' dan ele geçmiştir. Bunun dışında Mardin Müzesi' ne satın alma yoluyla gelen Girnavaz kökenli bir grup kap ile Çağ Çağ ve Zergan vadilerinde yapılan yüzey araştırmaları sırasında Teli Minar, Girharrin, Gire Koriye ve Teli Ermen gibi merkezlerden toplanan malzeme değerlendirilmiş, ayrıca Ninive 5 seramiğinin Çırçıp vadisindeki dağılımı üzerinde de durulmuştur. Tüm bunlara ek olarak, bölgede Ninive 5 seramiğiyle birlikte ele geçen metalik ve yerel seramik türlerinin temsil oranı da incelenmiştir. Ninive 5 seramiğiyle ilgili olarak bu güne kadar yapılan çalışmaların büyük bir kısmında, M.Ö. 3. bindeki karakteristik seramik türlerinden biri olan bu malzemenin dağılım alam olarak Kuzey Mezopotamya ve Kuzeydoğu Suriye Bölgeleri'nin kabul edildiği görülmektedir. Bu dağılım alanının en kuzey noktası ise Türkiye'nin Irak ve Suriye ile olan siyasi sınırını olarak belirlenmekte, bu sınırın daha kuzeyinde Ninive 5 seramiğinin bulunmadığı düşünülmektedir. Ancak çalışma kapsamında incelenen malzeme, bundan sonra Güneydoğu Anadolu Bölgesi' nde Mardin ilinin güneyi ile Şanlıurfa ilinin doğu kesimini kapsayan bir alanın da değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bezemesiz, boya bezemeli ve çizi-oyma bezemeli olmak üzere üç şekilde karşımıza çıkan Ninive 5 seramiği, özellikle bezeme motifleri bakımından çok zengin çeşitlilik gösteren bir malzemedir. Bunlardan boya bezemeli bir örnek şimdiye kadarMardin Bölgesi' nde ele geçmemiştir. Buluntuların büyük bir kısmı bezemesiz, geri kalan kısmı da çizi-oyma bezemelidir. Söz konusu bu bezeme motifleri, genellikle kapların gövdeleri üzerinde yer almaktadır. Ancak Girnavaz'dan ele geçen ve Mardin Müzesi' nde korunan bir grup kabın, Ninive 5 seramiğinde benzeri bulunmayan bir biçimde ağız kenarlarının iç kısmının da bezemeli olduğu görülmektedir. Ayrıca bazı kap formları ve bezeme tiplerinin benzeri bulunmamaktadır. Girnavaz'da ele geçen Ninive 5 malzemesi, bu merkezin Kuzeydoğu yamacı ve Kuzey yamacı olmak üzere iki ayrı kesiminde tespit edilmiştir. Kuzeydoğu yamacında Ninive 5 malzemesi veren dokuz tabaka ve çok sayıda mezar, Kuzey yamacınde ise iki tabaka söz konusudur. Bunlardan Kuzeydoğu yamacının I ve III. tabakaları Taya IX Dönemi'nin sonlan ve belki de Akkad Devri'nin başlarına, IV ve V. tabakaları Taya IX Dönemi ve belki de Akkad Devri'nin başlarına, VI, Vn,VIII-B ve VIII- A tabakaları Leilan IIId Dönemi' ne ve LX. tabakası da Erken Oyma Bezeme Dönemi'nin sonlarına tarihlendirilmektedir. Kuzey yamacının I-II. tabakaları ise Leilan IIId Dönemi'nin sonlan ve Taya IX Dönemi'nin başlarına aittir. Ayrıca her iki yamaçta da bulunan bazı parçalar, Girnavaz'da Geç Çizi ve Geç Oyma Bezeme Dönemi'nin de bulunduğunu göstermektedir. Mardin Bölgesi' nde yer alan diğer Ninive 5 merkezlerinden biri olan Teli Minar'da, Boya ve Erken Çizi Bezeme Dönemi, Geç Çizi ve Geç Oyma Bezeme Dönemi ve Leilan IIId Dönemi'nin varlığı belirgin bir şekilde görülmektedir. Ayrıca Erken Oyma Bezeme Dönemi ile Taya DC Dönemi'nin bulunma olasılığı da vardır. Gire Koriye'de Geç Çizi ve Geç Oyma Bezeme Dönemi ile Leilan IId Dönemi tespit edilmiştir. Girharrin Leilan IIId Dönemi' ni ortaya koyan bir merkezdir. Teli Ermen hakkında ise Ninive 5 dönemlerinin herhangi birine ait olabilecek tek parçaya dayanarak bir değerlendirme yapılamamaktadır. Mardin Bölgesi' ndeki Ninive 5 merkezlerinden ele geçen bu malzeme, özellikle Kuzeydoğu Suriye'deki Tell Brak, Chagar Bazar, Tell Leilan ve Tali al-Raqa'i gibi merkezlerin buluntularıyla büyük benzerlik göstermektedir.
Özet (Çeviri)
m ZUSAMMENFASSUNG Die Vorliegende Arbeit beschâftigt sich mit dem Thema“Ninevite-V-Ware in Anatolien mit dem Schwerpunkt der Ausgrabungen in Gimavaz”; behandelt wurden 218 vollstândig bzw. restaurierte Gefafie und 1349 Scherben. Ein groBer Teil des bearbeiteten Materials wurde wahrend den Ausgrabungen in Girnavaz bei Nusaybin/Provinz Mardin gefunden. Dieser Ort liegt am Çağ Çağ-Tal und wurde in den Jahren 1982-1991 unter der Leitung von Prof. Dr. Hayat Erkanal ausgegraben. Weiteres Material setzt sich zusammen aus einer Gruppe von Gefafien im Museum in Mardin, die aus Girnavaz stammen. Eine weitere Gruppe wurde wahrend den Oberflachenbegehungen in den Tâlern von Çağ Çağ und Zergan aufgenommen Siedlungen Tell Minar, Girharrin, Gire Koriye und Tell Ermen aufgesammelt; die Ninevite-V-Ware kommt auch in den Çırçıp-Tal vor. In dieser Arbeit wurde auch die Hâufigkeitsverhâltnisse der Ninevite-V-Ware mit der der metallischen- und lokalen Waren behandelt. Nach den meisten Publikationen über die Ninevite-V-Ware scheint diese, fur das 3. Jt. v. Chr. charakteristische Keramik in Nordmesopotamien und in Nordostsyrien verbreitet zu sein; die nördliche Grenze wurde mit der heutigen Grenze zwischen der Türkei, dem Iraq und Syrien gleichgesetzt. Diese Arbeit beweist die Verbreitung dieser Keramik in Südostanatolien, nâmlich in den südlichen Regionen der Provinz Mardin und in den östlichen Regionen der Provinz Şanlıurfa. Die Ninevite-V-Ware lal3t sich in drei Gruppen unterteilen: Die unverzierte Ware, die bemalte Ware und die Ritzverzierte bzw. mit Ausschnittverzierung versehene Ware. Die bemalte Ware wurde in Mardin nicht festgestellt. Die meisten Scherben wurden unverziert gelassen und die restliche wurden ritzverziert. Die Verzierung kommt meistens auf dem GefâBkörper vor. Eine Gruppe weist VerzierungIV am inneren Gefâfirand auf; diese weisen aber keine Parallelen auf. Auch kommen einige Gefâfiformen und Mustern nur in Mardin-Region vor. Die Ninevite-V-Ware wurde im Nordosthang und im Nordhang von Girnavaz festgestellt. Im Nordosthang kommt sie in 9 Schichten und in den Grâbern vor, wahrend sie im Nordhang nur in 2 Schichten erfafit wurde. Die Schichten am Nordosthang lassen sich wie folgt datieren: Schichten I-III gehören zum Ende der Taya IX-Zeit und zum Anfang der akkadischen Periode; Schichten IV-V lassen sich in die Taya IX-Zeit und zum Anfang der akkadischen Periode datieren; Schichten VI, VII, VIII-B und A lassen sich in die Leilan Illd-Periode datieren und Schicht IX gehört zum Ende der frühen ausgeschnittenen Verzierung-Periode. Die Schichten I-II des Nordhanges wurden vom Ende der Leilan Illd-Periode bis zum Anfang der Taya IX-Periode datiert. Einige Scherben aus den beiden Hangarealen deuten darauf hin, daB in Girnavaz auch die spate Ausschnittverzierung- bzw. Ritzverzierungsperioden zu erwarten sind. Ein weiterer Ort aus Mardin, Tell Minar, weist ebenfalls mehrere Perioden auf: Bemalte Scherben, Scherben der friihen und spâten Ritzverzierten Perioden sowie Scherben spâten Ausschnittverzierung- und die der Leilan Hid Perioden; in diesem Ort sind auch die friihe Ausschnittverzierung-und Taya LX-Perioden zu erwarten. In Gire Koriye wurden die spate Ritz- und Ausschnittverzierung-Perioden sowie die Leilan Hid Periode festgestellt. Girharrin weist die Leilan Illd-Periode auf, wahrend in Tell Ermen nur eine einzige Scherbe der Ninevite-V-Ware gefunden wurde, die keine Aussagen über die Datierung der Siedlung in diesem Ort zulâBt. Die Keramik aus der Provinz Mardin lâBt sich am besten mit den nordsyrischen Zentren Tell Brak, Tell Chagar Bazar, Tell Leilan und Tell al-Raqa'i vergleichen.
Benzer Tezler
- Anadolu'da M.Ö. 12. yüzyıldan M.Ö. 6. yüzyıl sonuna kadar metal silah endüstrisi
Anatolian metal weapon industry from the beganning of the twelfth until the end of the sixth century B.C.
DERYA YALÇIKLI
- Girnavaz populasyonunun diş ve çeneleri üzerinde antropolojik bir çalışma
A Antropological study on teeth, maxillas and mandibulas of Girnavaz population
BÜLENT DUMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
AntropolojiMustafa Kemal ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERCAN NALBANTOĞLU
- Girnavaz kazılarında açığa çıkartılan ninive 5 seramiğinin Önasya arkeolojisindeki yeri
Başlık çevirisi yok
BAHATTİN DEVAM
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
ArkeolojiHacettepe ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARMAĞAN ERKANAL
- Eskiçağ'da Nusaybin (En eski devirlerden MS 363 yılına kadar)
Nusaybin in ancient time (From the oldest time to A.D. 363)
NEDA YALAP
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE UYANIK