İbn Sa'îd el-Maġribî'nin Kitâbu'l-Coġrâfyâ adlı eserinin notlarla Türkçe çevirisi
Kitâbu'l-Cogrâfyâ of Ibn Sa'îd el-Magribî Turkish translation of named work with notes
- Tez No: 738717
- Danışmanlar: PROF. DR. ADNAN ÇEVİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 265
Özet
Bu çalışma, Ortaçağ İslam coğrafya yazıcılığının Endülüs ekolü temsilcilerinden XIII. yüzyılda yaşamış olan İbn Sa'îd el-Maġribî'nin Bestu'l-Arż fî't-Ṭûl ve'l-'Arż adlı eserinin değerlendirmeler ve dipnotlar ile zenginleştirilmiş Arapça'dan Türkçeye çevirisidir. İsmail el-Arabî tarafından Kitâbu'l-Coġrâfiyâ adı altında 1970 yılında Beyrut'ta basılan neşri temel alınarak yapılan bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Eserin içeriğine bakıldığında, genel olarak bu eserin Endülüs ekolünün özelliği olan birbirine paralel yedi iklim düzeneğine dayanarak o dönemde yeryüzünde bilinen karaların (mamur, oikoumene) hepsini anlattığı görülmektedir. Ancak müellif, ekvatordan başlamak üzere kuzeye doğru birbirine paralel sıralanmış yedi iklime“ekvatordan güneye karalar”ve“iklimlerin sonundaki karalar”olmak üzere, iki kısım daha ekleyerek, Dünya'yı dokuz kısım içerisinde ele almaktadır. Her kısım on bölge içermekte olup, her iklimin bölgeleri batıdan doğuya doğru sıralanmaktadır. Eser“ekvatordan güneye karalar”kısmında, Kanarya Adalarının temel alındığı ekvatorun altında kalan Afrika ile başlamaktadır. Ekvatorun güneyinde 16˚ enlem aralığında ele alınmış olan bu kısımda Afrika'nın ucu doğuya doğru kıvrılmakta, üç yönü kara olan Hint Denizi ise doğu yönünde okyanus ile karşılaşmaktadır. Bundan sonra ekvatordan başlayarak kuzeye doğru giden ilk dört iklim, Afrika'da dördüncü iklimde 35˚ enleme varmaktadır. Bu ilk kısmın en doğusunda bulunan Sınf (Vietnam) ve Çin vardır. Bundan sonra da her bir iklimdeki yerler kademeler ile kuzeye doğru gitmektedir. Dördüncü iklimde, karşımıza Türkiye sınırları içinde kalan birkaç yer çıkmaktadır. Müellif, beşinci ve altıncı iklimlere Endülüs ile başlamakta, Türkiye sınırları içinde kalan bilgilerin en çoğunu bu iki iklimde vermektedir. Beşinci iklimden itibaren Yacuc ve Macuc adı karşımıza çıkmaktadır. Altıncı iklimin sonlarında, Yacuc ve Macuc seddi ve el-Bab vardır. Yedinci iklime Galiçya'dan başlayarak, İtalya'nın kuzeyinden geçip Tuna civarındaki Türklerden söz etmektedir. Burada, Türkiye'de Karadeniz Bölgesi'ne geniş yer ayırdığını görmekteyiz. Doğu'da Moğollar ve Türk boylarına ilişkin bilgiler verdikten sonra Yacuc ve Macuc ile bitmektedir.“İklimlerin gerisindeki karalar”kısmına; Britanya, İngiltere, İrlanda ve Fransa ile başlamakta, Karadeniz'i ve Sinop limanını bu kısma koymaktadır. En son bölümlerde Berke ve Hülegü arasındaki savaştan ve Kumanlar, Peçenekler ve Kıpçaklardan söz etmektedir. Dört bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde, İbn Sa'îd'in hayatı ve eserleri tanıtılmaktadır. Müellifin nasıl yetiştiği, eğitimi, hayata bakışı, gezileri ve eserlerinin anlatıldığı bu bölümdeki bilgilerin çoğunluğu, bu eserin Arapça neşrini yapan el-Arabî'nin geniş yer ayırdığı“giriş”bölümünden sağlanmıştır. İkinci bölümünde eserin niteliği üzerine bir değerlendirme yapılmıştır. Burada, eserin kendisi ve elyazmaları tanıtılmakta, müellifin yöntemi anlatılmaktadır. Diğer coğrafyacılar ile karşılaştırmalar, müellifin kullandığı kaynaklar ve gezdiği yerler üzerinden değerlendirmeler bulunmaktadır. Üçüncü bölümde, çeviri metinde geniş yer alan Anadolu ile ilgili kısımları, ayrı bir başlık altında, günümüz Türkiye sınırları içindeki coğrafi bölgeler üzerinden anlatılarak her bir bölgede verilen bilgiler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede, ilgili eserin Anadolu hakkında verdiği özgün bilgilerin ayrı bir değerlendirmesi ile esere özgünlük katılması amaçlanmıştır. Dördüncü bölüm ise bu çalışmanın ana konusu olan Bastu'l-Arż fî'l-Ṭûl ve'l-'Arż'ın Türkçe çevirisinden oluşmaktadır. Çok sayıda yer adı geçen bu bölümde elden geldiğince açıklamalar yapılırken, bu eseri neşreden İsmail el-Arabî'nin notlarından da yettiğince yararlanılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study is the translation from Arabic to Turkish of Bastu'l-Ard fî'l-Ṭûl va'l-'Ard of İbn Sa'îd el-Maġribî, who lived 13th century, one of the representatives of the Andalusian school of medieval İslamic geography writing, enriched with evaluations and footnotes. For the translation, the publication of this work which had published in Beirut in 1970 under the name of Kitâbu'l-Coġrâfiyâ by the Algerian historian and translater Ismâ'îl al-Arabî was taken as basis. When we look at the content of the work, it is seen that this work tells the inhabitable part of the earth (mamur, oikoumene), based on the horizantal seven bands called climates, which is the characteristic of the Andalusian school. However, the author has added two more parts as“the lands from equator to the south”and“the lands end of the climates”in adddition to the seven climates, which is arranged starting from the equator to the North. Each climate and the additional two parts of the earth contain ten regions, and each region is ordered from west to east. The work begins with Africa below the equator, on which the Canary Islands are based, in the“lands from the equator to the south”part. In this part, which is considered at 16˚ latitude south of the equator, the tip of Africa bends towards the east, while the Indian Sea, which is land on three sides, meets the ocean in the east. After that, the first four climates, starting from the equator and going north, reach 35˚ latitude in the fourth climate in Africa. The easternmost part of the first is the Sınf (Vietnam) and China. After that, places in each climate gradually move towards the north. In the fourth climate, we come across a few places within the borders of Turkey. The author starts by describing Andalusia in the fifth and sixth climates, and gives most of the information within the borders of Turkey in these two climates. From the fifth climate, Yacuc Macuc name appears. At he end of the sixth climate, there is the Great Wall of Yacuc Macuc and al-Bab. The seventh climate, starting from Galicia, mentions the Turks around the Danube. Here we see that the Black Sea region in Turkey is given large coverage. It ends with Yacuc and Macuc after giving information about the Mongols and Turkish tribes in the East.“The lands behind the climates”begin with Britain, England, Ireland and France and include the Black Sea in this part. In the first part of this four-part study, İbn Sa'îd's life and his works are introduced. The majoraty of the information in this section, in which the author's upbringing, education, outlook on life, travels and works are explained, is provided from the introductory section, where el-Arabî, who published this work in Arabic, gave a large space. In the second part, general evaluation of this work is taking place. Here, there are evaluations about the author's method, sources and wether there is a relationship between the places he describes and travels in the work. In the third part, the subjects related to Anatolia, which are widely included in the translated text, are explained under a separate title, over the geographical regions within the borders of today's Turkey, and the information given in each region is tried to be evaluated. In this framework, it is aimed to add originality to the work with a separate evaluation of the original information about Anatolia given by the relevant work. The fourth part consist of the Turkish translation of Bastu'l-Ard fî al-Ṭûl ve al-'Ard, which is the main subject of this study. In this section where many places are mentioned, enriched sometimes with el-Arabî's notes, sometimes with our notes, where these notes are not enough.
Benzer Tezler
- Abdülhak el-İslâmî'nin el-Husâmu'l-Memdûd fi'r-redd ale'l-yehûd isimli reddiyesinin analizi
An analysis of refutation of Abd al-haqq al-İslâmî named as al-Husâm al-Mamdûd fî al-radd alâ al-yahûd
HATİCE DAĞHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SAMİ BAYBAL
- İbn Ya'kûb el-Mağribî ve belagat ilmindeki yeri
Ibn Ya'kûb al-Mağribî and his position in rhetoric
İRFAN KAYA
- Akılcılık ve aydınlanma bağlamında İbn Rüşd'ün felsefe tasavvuruna modern yaklaşımlar: Muhammed Abid el-Câbirî örneği
Modern approaches to the concept of Ibn Rushd philosophy within context of rationalism and enlightenment: A case study of Muhammed Abid al-Jabiri
ABDUL-AUWAL SIDI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN KUTLUER
- Muhammed Abid el-Cabiri'nin İbn Sina yorumu
Mohammad Abed el-Jabiri's interpretation of avicenna
BETÜL AYDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÇİÇEK
- Erken Osmanlı Dönemi halıları ile XVIII. ve XIX. yüzyıl Orta Asya Türkmen halıları arasındaki ilişkiler
Relations between early Ottoman carpets and XVIII th. XIX th. century Central Asian Türkmen carpets
NALAN TÜRKMEN
Doktora
Türkçe
1995
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT DİYARBEKİRLİ