Çankırı çevresinde jips karstı
Gypsum karst surrounding Çankırı
- Tez No: 740677
- Danışmanlar: PROF. UĞUR DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Fiziki Coğrafya Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 72
Özet
Bu çalışmada, Çankırı çevresi jips karstı sahasının karakteristik, jeomorfolojik ve morfometrik özelliklerinin tipleri ile oluşum süreçlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda doğrudan arazi gözlemleri yapılmış ilgili literatür incelenmiştir. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında çözünme dolinlerine morfometrik analiz uygulanmış ve lokasyon, topografya, jeoloji, jeomorfoloji, kırmızı rölyef, çözünme dolinleri yoğunluk haritası oluşturulmuştur. Çankırı-Çorum Havzası'nda evaporit içeren formasyonlar erken Pliyosen'de Kızılırmak drenaj sistemi kurulduğunda akarsular tarafından yarılmaya başlamıştır. Bozkır formasyonuna ait katmanlarla kaplı olan formasyon flüvyal süreçlerle aşınmış ve Bayındır formasyonuna ait kayalar yüzeye çıkmıştır. Bu nedenle çözünme ve örtü kayası sarkma/sübsidans dolinleri sonradan yüzeylenen Bayındır formasyonu üzerinde gelişmiştir. Çankırı-Çorum Havzasında Balıbağı yerleşmesinin güneyinde diyapirleşme sonucu tuz tektoniği ile ilişkili monoklinal yapılar oluşmuştur. Evaporit katmanlarının çözünmesi sonucunda oluşan boşluklar, yüzeyde oturmalara neden olmuş ve böylece sarkma/sübsidans dolinleri gelişmiştir. Yüzeydeki killi marnlı tabakalardan dolayı örtü kayası sarkma dolini (sübsidans dolini) olarak adlandırılmıştır. Bayındır Platosu boyunca yüksek eğime sahip Çevrecik-Yamaçbaşı arasında yüzeyde başlayan korozyon sık ve sığ çözünme dolinlerinin oluşmasını sağlamıştır. Çözünme dolinlerine uygulanan morfometrik analiz sonucunda 1250-1300m arasında 60 adet/km²'ye ulaşan dolin yoğunluğu (1260 dolin) tespit edilmiştir. Bu dolinlerin Bayındır Platosu üzerinde %24.68 oranla maksimum yoğunluğa ulaştığı belirlenmiştir. Bayındır Platosu'nun yamaçlarında oluşan kırgıbayırlar incelenmiş ayrıca heyelan, erozyon veya çözünme sonucu oluşan tahribat üzerinde durulmuştur. Jipsin ekonomiye katkı sağlayacak şekilde kullanılmasına yönelik öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this research was to reveal the types and formation processes of the characteristic, geomorphological and morphometric features of the gypsum karstic area vicinity of Çankırı. In this direction, direct field observations were made and the relevant literature was examined. Morphometric analysis was applied in the Geographical Information Systems (GIS) and together with this analysis location, topography, geology, geomorphology, red relief, and solution dolines density map were created. The formations containing evaporites in the Çankırı-Çorum Basin began to be split by rivers when the Kızılırmak drainage system was established in the early Pliocene. The formation, which is covered with layers belonging to the Bozkır formation, has been eroded by fluvial processes and the rocks of the Bayındır formation have come to the surface. Therefore, the solution and caprock sagging/subsidence dolines developed on the later exposed Bayındır formation. Monoclinal structures related to salt tectonics were formed as a result of diapirization in the south of Balıbağı settlement in the Çankırı-Çorum Basin. The voids formed as a result of the dissolution of the evaporite layers caused subsidance on the surface and thus sagging/subsidence dolines were developed. It was named caprock sagging/subsidence dolines because of the clayey marly layers on the surface. The corrosion that started on the surface between Çevrecik and Yamaçbaşı, which has a high slope along the Bayındır Plateau, caused the formation of frequent and shallow solution dolines. As a result of the morphometric analysis applied to the solution dolines, the doline density (1260 dolines) reaching 60 units/km² between 1250-1300 m was determined. It was also determined that these dolines reached a maximum density of 24.68% on the Bayındır Plateau. The Kırgıbayırs formed on the slopes of the Bayındır Plateau were examined and also focused on the destruction caused by landslide, erosion or dissolution. Suggestions were made for the use of gypsum to contribute to the economy.
Benzer Tezler
- Çankırı-Şabanözü çevresinde jeolojik kirlenmeye neden olan minerallerinin kökenleri, çevreye etkileri ve riskleri
Origin, environmental impact and risk of the potentially hazardous minerals in the vicinity of Çankırı-Şabanözü
MİNE SÜMER (ŞENOĞLU)
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MERAL DOĞAN
- Ilgaz (Çankırı) ilçesi ve çevresinin etnobotaniği
The ethnobotanical features of Ilgaz (Çankırı) district
HATİCE KARATAŞ
- Bazı endemik Astragalus türlerinin fitokimyasal analizi ve biyolojik aktivitelerinin incelenmesi
Investigation of phytochemical analysis and biological activities of some endemic Astragalus species
MURAT TEMİRTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
KimyaÇankırı Karatekin ÜniversitesiKimya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE ŞAHİN YAĞLIOĞLU
- Ankara güney Çankaya bölgesindeki yapıların sokaktan hızlı tarama yöntemiyle deprem performanslarının incelenmesi ve mevcut yapıların TBDY-2018'e göre doğrusal analizleri
Investigation of earthquake performances of structures inthe south Çankaya region of Ankara by fast street scan andlinear analysis of existing buildings according to TBEC-2018
MUZAFFER EMRE ŞAHİNLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İnşaat MühendisliğiKırıkkale Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞULE BAKIRCI ER