Bulanık yaklaşımlı çok kriterli karar verme yöntemleriyle tedarikçi seçimi; inşaat sektöründe bir uygulama
Supplier selection by using fuzzy based multi-criteria decision-making methods an application in construction industry
- Tez No: 741293
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET NURETTİN UĞURAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, İnşaat Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Kültür Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Proje Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 77
Özet
Tedarikçi seçimi birden çok alternatif arasında istenilen kriterlere en uygun olanı seçmeyi hedefleyen bir karar verme problemidir. Tedarikçi seçimini yönlendiren kriterler, karar verici kişilerin önceliklerine ve tedarik edilecek ürün veya hizmetin özelliklerine göre şekil almaktadır. Alternatifler ise tedarik edilecek ürünün temin edilebileceği tüm kaynakları kapsayan oldukça geniş bir kümeden oluşmaktadır. İşletmeler ürün özelinde sınırladıkları alternatif tedarikçileri kişisel deneyimleri veya kriterler arasında baskın farkların oluşması ile seçmektedir. Ancak tedarikçi seçimi firmalar için kişisel deneyimlere dayandırılan ferdi kararlara bırakılmayacak kadar önemli problemlerdir. İşletmelerin, tedarikçi seçimi problemine sistemli ve analitik yaklaşabilen çözümler bulması gerekmektedir. Tedarikçi seçimi diğer sektörlerde olduğu gibi inşaat sektörünün de en önemli problemlerinden birisidir. İnşaat sektörü, ülkemizde ve dünyada ekonominin en önemli lokomotiflerinden birisidir. İnşaat sektörü ve bu sektöre girdi sağlayan diğer tüm sektörler dikkate alındığında oldukça büyük bir pazar söz konusudur. Böylesine ciddi ekonomilerin yönetimi zor olmakla beraber yönetimsel hataların sebep olduğu tahribatlar da şirketler ve ülkeler için yıkıcı olmaktadır. İnşaat firmalarının başarıya ulaşmak, olası maddi zararları minimuma indirmek ve diğer firmalarla rekabet edebilmek için tedarikçi seçimini doğru bir şekilde yapması gerekmektedir. Literatürde tedarikçi seçimini konu alan ve bu probleme çözüm arayan bir çok çalışma bulunmaktadır. Çalışmalar genel olarak karar vermede kullanılan kriterler ve karar verme yöntemleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Her iki gruptaki çalışmalar incelenerek bu çalışmaya temel oluşturulmuştur. Literatürde tedarikçi seçiminde kullanılmak üzere en çok önerilen yöntemlerin başında Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (ÇKKVY) gelmektedir. ÇKKVY karar vericilerin belirlediği kriterlere göre alternatiflerin değerlendirilmesini ve bu alternatifler arasında en iyi olanını seçmeyi amaçlamaktadır. ÇKKVY; karar verme pozisyonunda tek kişi yerine bir ortak aklı temsil etmesi, yöntemde kullanılan matematiksel işlemlerin basitliği ve yöntemler arası mukayese edilebilirliği sebebiyle oldukça etkili çözümler sunmaktadır. Bu çalışmada bir inşaat firması tarafından hazır beton tedarikçisi seçiminde kullanılmak üzere bir ÇKKV Yöntemi öneri olarak sunulmaktadır. Çalışmada ÇKKV Yöntemlerinden AHP, ELECTRE, MOORA, PROMETHEE, TOPSIS, VIKOR yöntemleri anlatılmakta ve matematiksel işlem adımları gösterilmektedir. Karar vericilerin kriter ve alternatifleri değerlendirmesinde dilsel ifadeler kullanılmasının önünü açan bulanık sayılar kavramı anlatılmakta ve bulanık mantık kavramıyla değerlendirilmiş Bulanık TOPSIS ve Bulanık MOORA Yöntemleri incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde bir inşaat firmasının beton tedarikçi seçiminde Bulanık TOPSIS ve Bulanık MOORA yöntemleri kullanılarak sonuçlar elde edilmiştir. Yöntemlerin uygulanması için gerekli olan kriterler ve kriterlere göre alternatiflerin değerlendirilmesini sağlayan ilgili veriler, ele alınan örnekteki inşaat firmasının karar verici pozisyonundaki kişilerle yapılan mülakatlar ile toplanmıştır. Bu mülakatlar sonucunda karar vericiler kendilerine sunulan tercih kireterleri arasında beton tedariğinde dikkate aldıkları kriterleri; kalite, fiyat, üretim tesisleri kapasitesi, teslimat, teknik yeterlilik, garanti politikaları, sektördeki konum, performans geçmişi olarak seçmişlerdir. Seçilen kriterlerin önem dereceleri ve alternatiflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere literatürde yer alan ortak dilsel ifadeler ve bulanık sayı karşılıkları her iki yöntem içinde benzer skaladan yararlanılmıştır. Ayrıca Bulanık MOORA yöntemi için farklı ilave bir değerlendirme skalası da kullanılmıştır. Bu çalışmada ortak dilsel ifadelerin kullanılmasıyla yapılan çözümlerde alternatiflerin sıralamasında oluşan farklılıklar her iki yöntemin farklı matematiksel işlem adımlarının olmasından kaynaklanmaktadır. Aynı yöntemin farklı değerlendirme skalası ile çözümünde farklı sonuçların elde edilmesi skalalardaki dilsel değişkenlerin ve bulanık sayıların farklılığından kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak Bulanık TOPSIS ve Bulanık MOORA yöntemleri ile yapılan çözümlerle en iyi hazır beton tedarikçisi seçilmiştir. Tüm çözümlerde en iyi alternatif ikinci firma olarak gözükmektedir. Ancak her iki yöntemle yapılan işlemlerde alternatiflerin tercih sıralamasında farklılıklar oluşmaktadır. Bunun sebebi farklı matematiksel işlem adımlarını takip edilmesidir.
Özet (Çeviri)
Supplier selection is a decision-making problem where the goal is to pick the best option from a number of choices. The criteria for choosing a supplier are based on the priorities of the people making the choice and the qualities of the product or service that will be bought. As for the alternatives, they are a very long list that includes all the places where the product to be delivered can be found. Businesses choose alternative suppliers whose products they limit based on their own experiences or the way differences between criteria become dominant. But choosing a supplier is too important a task for companies to leave to individuals based on their own experiences. Businesses need to find ways to approach the problem of choosing suppliers in a systematic and analytical way. In construction, as in other fields, the most important problem is choosing the right suppliers. Construction is a very important part of our economy and the economies of many other countries. Even though it is hard to run such large economies, the damage done by bad management is terrible for both companies and countries. Construction companies have to pick the right suppliers if they want to be successful, lose as little material as possible, and be able to compete with other companies. Many studies have been done on how to choose a supplier and find a solution to the problem. Studies are usually split into two groups: criteria used to make decisions and ways to make decisions. Studies from both groups were looked at, and this study was built on that. In the literature, Multi-Criteria Decision-Making Methods (MCDM) is one of the most recommended ways to choose a supplier. The goal of MCDM Methods is to compare the options based on the criteria set by the people making the decisions and choose the best one. MCDM Methods offer very good solutions because they put a group of people in charge of making decisions instead of just one person, because the math operations used in the method are easy to understand, and because the methods can be compared to each other. In this study, MCDM Methods are given as a suggestion for how a construction company should choose a ready-mixed concrete supplier. There are explanations of the AHP, ELECTRE, MOORA, PROMETHEE, TOPSIS, and VIKOR methods, which are MCDM methods, and steps for how to use them in math. The idea of fuzzy numbers is explained, which makes it possible for decision-makers to use linguistic expressions when evaluating criteria and options. Fuzzy TOPSIS and Fuzzy MOORA Methods are evaluated using the idea of fuzzy logic. In the last part of the study, Fuzzy TOPSIS and Fuzzy MOORA are used to help a construction company choose which concrete suppliers to use. Interviews with the people in charge of making decisions at the construction company in the example were used to get the criteria needed to use the methods and the data on how the criteria were used to evaluate the different options. As a result of these interviews, the people who make decisions about the supply of concrete have decided that quality, price, production capacity, delivery, technical competence, warranty policies, position in the sector, and performance history are the most important things to look at. In both methods, the words and phrases in the literature and their fuzzy number equivalents were measured on the same scale. This was done to figure out how important certain criteria and alternatives were. The Fuzzy MOORA method also uses a different way to measure how good something is. In this study, the different ways that common idioms were used to solve the problem led to different rankings of the options. This was because the two methods used different mathematical steps to solve the problem. Different results can be found when the same method is used to solve a problem with different evaluation scales. This is because the evaluation scales have different linguistic variables and fuzzy numbers.
Benzer Tezler
- Covid-19 salgını ortamında otomotiv yan sanayi sektöründe tedarikçi seçiminde ahp, bulanık ahp ve bulanık topsıs yaklaşımı
Ahp, fuzzy ahp and fuzzy topsis approach in supplier selection in automotive sub-industry sector in covid-19 epidemic environment
MERYEM ÖZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Ticaret ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OĞUZ BORAT
- Sensor technology and supplier selection via fuzzy axiomatic design methodology
Bulanık aksiyomatik dizayn yöntemi ile sensör teknolojisi ve tedarikçisi seçimi
DOĞAN AYBARS İLHAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGalatasaray ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLÇİN BÜYÜKÖZKAN FEYZİOĞLU
- Extensions of Z-fuzzy numbers and novel multi criteria decision making models
Z-bulanık sayıların uzantıları ve yeni çok kriterli karar verme modelleri
NURDAN TÜYSÜZ
Doktora
İngilizce
2024
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN
- Bulanık ortamda üçlü performans yaklaşımına dayalı sürdürülebilir tedarikçi seçimi
Selection of sustainable suppliers based on triple bottom line in fuzzy environment
AHMET DOĞAN
Doktora
Türkçe
2017
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGazi ÜniversitesiYönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UĞUR ÖZCAN
- Çok kriterli karar verme problemlerinde bulanık AHS ve yapısal eşitlik modeli: demir çelik sektöründe tedarikçi seçimi üzerine bir uygulama
Fuzzy AHP and structural equation model in multi-criteria decision making problems: an application on supplier selection in iron and steel industry
ALİ OĞUZ BAYRAKÇIL
Doktora
Türkçe
2022
İşletmeSivas Cumhuriyet Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYA GÖKALP GÖKTOLGA