Sadruşşerîa'da varlık ve ulûhiyyet
Existence and divinity in Sadr al-Shariah's thought
- Tez No: 742422
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE KELPETİN ARPAGUŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
Sadruşşerîa'nın varlık felsefesinin incelendiği bu çalışma, kelâm-felsefe ve Mâtürîdîlik-Eş'arîlik ilişkisi açısından Sadruşşerîa'nın Mâtürîdî geleneğin hangi evresini temsil ettiğini ortaya koymaktadır. Hanefî-Mâtürîdî geleneğin Râzî sonrası kelâmın kavramsal gelişimi ve mesele genişlemesine adaptasyonu, Sadruşşerîa üzerinden gösterilmektedir. Sadruşşerîa'nın ta'dîl teşebbüsünün genelde kelâm-felsefe, özelde ise Mâtürîdîlik-Eş'arîlik ilişkisi açısından ele alınması ve anlaşılması gerektiği iddia edilmektedir. Bu hüküm yalnızca kelâm ilmine yönelik teşebbüsüne hasredilmiş; usûl, mantık, beleğat ve astronomi alanlarındaki teşebbüslerinin ne olduğu çalışmanın odağının dışında bırakılmıştır. Mâtürîdîliğin müteahhir dönemine dair tespitler daha genel perspektiften tarihsel arka plan, muhatap ve dil değişimi, eserinin planı ve içeriği ile temellendirilmektedir. Tezin diğer bölümleri söz konusu iddianın gerekçelendirilmesi olarak kurgulanmıştır. İbn Sînâ, Râzî, Tûsî ve Semerkandî üzerinden kendisinden önceki birikimle karşılaşması muhatapları açısından değişimi göstermekle birlikte müteahhir dönemde tartışılan başlıkları ele alması mesele genişlemesine, müteahhir dönem diline hâkimiyeti de yönteme adaptasyonunu göstermektedir. İkinci bölümde varlık anlayışının tespit edilmesi amacıyla varlık kavramı ve etrafında dönen tartışmalardaki yaklaşımı analiz edilmektedir. Bundan dolayı varlık-mâhiyet ilişkisi, varlığın zaitliği, zihnî varlık ve hal meselelerindeki tavrının tespiti ile varlık anlayışı ve sistem içi tutarlılığı ortaya konmaktadır. Bu anlayışın kıdem-hudûs ve vücûp-imkân kavramlarına dair yaklaşımına etkisinin ele alındığı üçüncü bölümde, ikinci bölümde sunulan anlayışın kendisini nereye götürdüğü ele alınmaktadır. Dördüncü bölümde ilk defa kendisi tarafından ortaya atılan isbât-ı Vâcib delillerine işaret edilip bu deliller formüle edilmiş ve önceki delillere yönelik eleştirileri sunulmuştur. Son bölümde Allah'ın sıfatları konusundaki yaklaşımı incelenip eleştirilerini yönelttiği Eş'arîlik, Mu'tezile, Meşşâîlik gibi fırkaların yaklaşımı ile karşılaştırılmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study, which examines the ontology of Sadr al-Shariah, reveals which phase of the Mâturîdî tradition Sadr al-Shariah represents in terms of kalam-philosophy and Maturidite-Ash'ari relationship. The conceptual development of the post-Razi kalam and the adaptation of the Hanafi-Mâturîdî tradition to the expansion of the issue are shown through Sadr al-Shariah. It is claimed that Sadr al-Shariah's attempt at ta'dil should be considered and understood in terms of kalam-philosophy in general, and Maturidite-Ash'arism in particular. This assertion was reserved only for his attempt at the science of kalam; his attempts in the fields of Islamic legal theory, logic, rhetoric and astronomy have been left out of the focus of the study. The determinations about the later period of Maturidism are based on the historical background, the addressee and language change, the plan and content of his work. The chapters are designed as justification for the claim in question. While his encounter with the tradition through Avicenna, Razi, Tusi and Samarkandi shows a change in terms of his addressees, his handling of the topics discussed in the later period shows the expansion of the issue, and his dominance of the later period language shows his adaptation to the method. In the second part, the concept of being and Sadr al-Shariah's approach in the discussions surrounding being were analyzed in order to determine his understanding of being. For this, the understanding of being and its consistency within the system have been revealed with the determination of the relationship between existence and essence, mental existence and state issues. In the third chapter, the effect of this understanding on the concepts of eternal-created and neccessity-contingency is discussed, where the understanding presented in the second chapter takes himself is chosen as the problem. In the fourth chapter, the proofs of necessary being that were first put forward by him were pointed out and his criticisms of the previous evidences were presented. In the last section, his approach to the divine attributes was examined and compared with the approach of sects such as Ash'arism, Mu'tazila, and peripateticism, which he criticized.
Benzer Tezler
- Sadrüşşerîa'nın Tadilü'l-Ulum adlı eserinin kelam kısmının tahkik, tercüme ve değerlendirmesi
The evaluation of the section related to the word of Sadrüşeria's work taught Ta'dîlü'l-'Ulüm
ARKAN QASIM ABBAS
- Sadruşşerîa'da mahiyet ve tümel
Quiddity and universal in Sadr al-Sharī'a's thought
NEDİM AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE KELPETİN ARPAGUŞ
- Sadruşşeria'da iyilik ve kötülük problemi
The Problem of good and evil in Sadruşşeria
SÜLEYMAN TUĞRAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ATAY
- Sadrüşşerîa'nın fıkıh usûlü düşüncesinde lafızların kesinliği problemi
The problem of the linguistic certainty in Sadr al-Sharīa's legal methodology
SELMA ÇAKMAK
Doktora
Türkçe
2020
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM ÖNDER
PROF. DR. ŞÜKRÜ ÖZEN
- Ubeydullah b. Mes'ûd'un (Sadrüşşerîa) fıkıh ilmindeki yeri ve Şerhu'l-Vikâye adlı eseri
Ubeydullah b. Mes'ûd's (Sadrusşerîa) place in fiqh and his work called Şerhu'l-Vikâye
ABDİVOKHİD UROZOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR YİĞİT