Dil ilişkileri sonucu Türkçe-Farsça yapısal benzerlik ve ortaklıklar
Turkish-Persian structural similarities and commonalities as a result of language contacts
- Tez No: 742695
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZLEM DENİZ YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
Türkçede doğrudan ya da dolaylı olarak Farsçanın önemli bir role sahip olduğu görülür. Asırlar boyu tarihi, siyasi ve sosyokültürel alanda süregelen ilişkiler, farklı iki dil ailesine mensup bu dillerin dil dizgesinde derin izler bırakmıştır. Yüzyıllardır aralıksız devam eden yoğun ilişkiler neticesinde yalnız Farsçadan Türkçeye değil, Türkçeden Farsçaya da birçok kopyalama olmuştur. Bu çalışmayla Farsça ile Türkçe arasında yalnız söz varlığı değil, ses bilimi, biçim bilimi, söz dizimi ve anlam bilimi açısından benzerlik ve ortaklıkların olduğu görülmüştür. Eş zamanlı karşılaştırma yönteminin uygulandığı bu çalışmayla Türkçeye alıntılanmış Farsça, Farsçaya alıntılanmış Türkçe sözcüklerde ses bilimsel etkileşim sonucunda Farsça ve Türkçenin ünlü dizgesi bakımından birbirinden fazla etkilenmediği ancak ünsüz dizgesinin birbirine yakın olduğu, Farsça alıntıların Türkçeye kolay uyarlandığı ve her iki dilde ortak hece tiplerinin olduğu; biçim bilimsel etkileşim neticesinde her iki dilin birbirinden çok sayıda biçim birimsel yapılar kopyaladıkları, Farsçanın, bükümlü dil tipolojisine ait bir dil olmasına karşın ileri düzeyde eklemeli/bitişken dil özelliği gösterdiği ve Türkçeye yaklaştığı tespit edilmiştir. Söz dizimsel etkileşim sonucunda her iki dilde öğe dizilişinin benzer olduğu, öğe sırasının göreceli olarak esnek olduğu, öznenin düşürülebildiği, Türkçede en sık rastlanan Farsça söz dizimsel kopyanın ki bağlaçlı birleşik cümle yapısı olduğu, Farsçada Türkçenin etkisiyle sola dallanan söz öbeklerinin de görüldüğü tespit edilmiştir. Söz varlığı bakımından her iki dilin birbirinden ve Arapçadan önemli ölçüde sözcük kopyaladığı, her iki dilde sözcük, ilişki sözleri, deyim ve atasözü, alkış ve kargışlar bakımından sayısız anlam kopyaları bulunduğu; anlam bilimsel etkileşim neticesinde ise anlam kaymasına her iki dilde rastlandığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
It is apparent that Persian has an important role directly or indirectly in the Turkish language. Centuries of continuous relationships, historically, politically, and socio-culturally, have left deep traces in the language system of these two languages which belong to two different language families. As a result of the intense relations that have been going on for ages, there have been many code copying not only from Persian to Turkish but also from Turkish to Persian.Throughout this study, it is noted that there are similarities and commonalities between Persian and Turkish in terms of vocabulary, phonology, morphology, syntax, and semantics. In this study, in which the simultaneous comparison method is applied, it was determined that Persian and Turkish words are not affected much by each other in terms of the vowel system as a result of phonological interaction when Persian words are borrowed into Turkish and Turkish words are borrowed in Persian; however, the consonant structure is close in regards with these two languages, Persian loan words are easily adapted to Turkish, and there are common syllable types in both languages; As a result of the morphological interaction, it was determined that both languages copied many morphemes from each other. Although Persian is a language belonging to the typology of the fusional language, it has advanced agglutinative language characteristics and it is close to Turkish. As a result of the syntactic interaction, it was determined that the order of components in both languages is similar, the order of elements is relatively flexible, in both languages the subject or pronoun can be omitted and the most common copy in Turkish is the Persian compound-complex sentence structure, and the leftbranched phrases in Turkish were also noted in Persian. In terms of vocabulary, it was noted that both languages have copied words from each other and from Arabic to a great extent, and there were numerous semantic copies found in both languages in terms of words, the relations between words, idioms and proverbs, applause, and imprecation. As a result of the semantic interaction, it was noted that the semantic shift was encountered in both languages.
Benzer Tezler
- Dil ilişkileri bağlamında Kaşkayca ve Farsça
Kashkay and Persian in terms of language contact
BUTA BAGHIROVA
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Türkiye Selçuklu-Altın Orda ilişkileri-siyasî, ekonomik, sosyo-kültürel (1242-1308)
The relationships between Turkish Seljukid and Golden Horde political, economic, socio-cultural (1242-1308)
EMEL KILIÇ
- Ana dili Farsça olanlara yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ortak dil unsurlarından yararlanma: Atasözleri, deyimler ve kalıp sözler
Benefiting from common language elements in teaching Turkish as a foreign language to those whose native language is persion: Proverbs, idioms and phrasal expressions
FAHIMEH SHIRAZI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FAHRİ TEMİZYÜREK
- Azericede evidensiyel kategorisi
Category of evidentiality in Azerbaijanian
CANAN ÖZBAYKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA ASLAN DEMİR
- Çevrim içi oyunlardaki yabancı kökenli sözcüklerin ortaokul öğrencilerinin dil kullanımlarına etkisi: PUBG örneği
The effects of foreign words in online games on language use of secondary school students: The case of PUBG
İSMAİL KAAN OCAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAYRAM ÇETİNKAYA