Diyarbekir'de sosyal ve ekonomik hayat (Diyarbekir Şer'iyye Sicilleri Amid Mahkemesi -3725 ve 3785 numaralı sicillere göre (H.1205-1207/M.1790-1792)
Social and economic life in Diyarbekir (Diyarbekir court registery Amid records- according to numbered 3725 and 3785 registry H. 1205-1207/M.1790-1792)
- Tez No: 743543
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM SOLAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Osmanlı tarihinin en önemli kaynaklarından biri olan Şer'iyye Sicilleri, Osmanlı Devleti'nde idari bir birim olan kazalarda görev yapan, kazanın adli ve mülki amirliğini yürüten kadıların bu görevleri ile ilgili olarak tuttukları mahkeme defterleridir. Aynı zamanda Kadı Divanı, Kadı Sicilleri, Sicillat-ı Şer'iyye ve Mahkeme Kayıtları olarak adlandırılan bu Şer'iyye Sicilleri içerisinde pek çok kayıt türü bulunmaktadır. Bunlardan bir kısmı mahkemedeki işlemler sonucu oluşanlar, bir kısmı ise İstanbul'dan gelen belgelerdir. Tereke kayıtları, hüccet, i'lam birinci tür belgeler; emir, ferman, buyruldu, tezkere, berat ise ikinci tür belgelere örnek gösterilebilir. Bu mahkeme kayıtlarında bir bölgede bulunan halkın dini yapısı, cinsiyeti, tüccarların, zanatkârların köylü üreticilerin, kamu görevlilerinin ve topraksız köylünün Osmanlı toplum yapısı içerisindeki konumlarıyla ilgili bilgi edinmek mümkündür. Ayrıca halkın günlük hayatı, giyecek ve yiyecek fiyatları, devlet görevlileri ile münasebetleri, çeşitli müesseseleri, mahalle ve köylerini, örf ve adetlerini de bu defterlerde görebilmekteyiz. İşte bu yüzden Şer'iyye Sicillerinin incelenmesi Osmanlı Devleti'nin sosyal ve ekonomik yapısını anlamak için önemli bir yere sahiptir. İncelenen 3725 ve 3785 numaralı (H.1205-1206/M.1790-1791, H.1206-1207/1792) tarihli Şer'iyye Sicillerinde tereke kayıtları yer almaktadır. Tereke ve muhallefat kavramları ölen kişilerin mal varlığını ifade etmek için kullanılmaktadır. Şer'iyye Sicillerindeki tereke defterlerinin içerisinde ölen kişinin ve mirasçılarının kimlik bilgileri, tereke sahibinin varislerine intikal eden her türlü menkul ve gayrimenkul mal varlığının ayrıntılı bilgisi, terekeden yapılmış çeşitli masraf ve harcamaları, kalan mirasın mirasçılar arasında İslam hukukuna göre taksimi bulunmaktadır. Yine ele aldığımız defterlerde de ölen kişinin arkasında bıraktığı malların bedelinin varisleri arasında taksim edilmesi, ölen kişinin borcu var ise kalan eşyaları ile borcunun ödenmesi, terekenin beytülmale, kayyuma ve vasiye teslim edilmesiyle ilgili davalar bulunmaktadır. Bu tereke davalarından yola çıkarak ele aldığımız dönemde Diyarbekir'de bulunan mahallelerin isimleri, yaşayan kişilerin adları, ellerinde bulunan eşyaların miktarları, sosyal ve ekonomik durumları, mahallelerdeki Müslüman ve gayrimüslüm halk tespit edilip incelenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Court Records (kadı sicilleri) which are one of the most important sources in Ottoman history are court books that are kept by Muslim judges work in districts and conduct juridical and civilian authority of those districts about their duties. Court Records which can be named also as judge council, judge registers and Court Records have many types of registries in it. Some of them occured as a result of ourt processes, the rest are the documents came from Istanbul. Estate registries, proof, decision are first kind of documents; order, decree, buyruldu –which means a decree that is written on official documents by high ranking ones to lower ranking ones in the state–, missive, acquittal can be demonstrated as second kind of documents. In this registries we can get information about the religious structure and gender of the people in a region, the positions of merchants, craftsmen, peasant producers, public officials and landless peasants in the Ottoman social structure. Also we can see daily life of public, food and clothing prices, relations with state officials, various institutions, neighborhoods and villages, custom and traditions in these notebooks. Therefore, the examining the court records has an important position in order to understand the social and economical structure of Ottoman Empire. There are“tereke”which means estate records in the Court Records, numbered 3725 and 3785, dated (H.1205-1206/G.1790-1791, H.1206-1207/1792) which was analysed.“Tereke”and“Muhallefat”terms are used to define wealth of dead people. (Tereke) Estate notebooks in Court Records have identity information of dead people and their inheritors, detailed knowledge on all kinds of movable and immovable assests that are passed on to the heirs of the estate, various expenses and costs made from the estate and a division of the remaining inheritance according to Islamic laws. There are cases in these notebooks which we tackle such as partition the price of the wealth left behind by deceased person among inheritors, if the deceased has debt, payment is by belongings remained, delivery of estate to public purse, administrator and guardian. In this period that we handle based on estate cases, the names of neighborhoods in Diyarbekir, names of people, the amount of belongings they have, their socio-economic situation and Muslim and non muslim public were tried to be identified.
Benzer Tezler
- Diyarbekir'de sosyal ve ekonomik hayat (Diyarbekir Şer'iyye Sicilleri Amid Mahkemesi - 3754 numaralı sicile göre H. 1151-1154/ M. 1738-1741)
Social and economic life in Diyarbekir (Diyarbekir court registry Amid records - according to numbered 3754 registry H.1151-1154/M.1738-1741)
HATİCE AÇIKSARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM SOLAK
- Diyarbekir'de sosyal ve ekonomik hayat (Diyarbekir Şer'iyye Sicilleri amid mahkemesi -3757, 3675 ve 3753 numaralı sicillere göre H. 1202-1205/ M.1788-1790)
Social and economic life in Diyarbekir (Diyarbekir Court Registery amid records - according to numbered 3757, 3675 and 3753 registry H. 1202-1205/ M. 1788-1790)
SÜMEYYE ÇOPUROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM SOLAK
- 192 numaralı Behisni (Besni) Şer'iyye Sicili'nin [(H. 1297-1303/M. 1880-1886) (1-99 sahifeler)] transkripsiyonu ve değerlendirilmesi
Transcription and evaluation of Behisni (Besni) Şer'iyye Registry number 192 [(H. 1297-1303/M. 1880-1886) (1-99 pages)]
GÜLCAN ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN ARSLAN
- 316 numaralı Diyarbakır şer'iyye sicili'nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (H.1065/m.1655).
Transcription and evaluation of Diyarbakır court records numbered 316 master's thesis (H.1065/m.1655)
SİNAN KILIÇ
- 405 nolu Çermik şer'iyye sicilinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (H.1310-1312/ M.1894-1895)
Başlık çevirisi yok
ABDULLAH CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
TarihDicle Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KARATAŞ