Kanser hastalarında sağlık okuryazarlığı ve hastalık algısı ilişkisi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 744566
- Danışmanlar: PROF. DR. IŞIL MARAL
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Halk Sağlığı, Public Health
- Anahtar Kelimeler: hastalık algısı, sağlık okuryazarlığı, kanser, illness perception, health literacy, cancer
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
AMAÇ. Bu çalışmada kanser hastalarında hastalık algısı düzeylerinin belirlenmesi ve sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile hastalık algısındaki değişimin ortaya konması amaçlanmıştır. YÖNTEM. Kesitsel-tanımlayıcı tipteki bu çalışmanın evrenini İstanbul Medeniyet Üniversitesi Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi onkoloji kliniği ayaktan kemoterapi ünitesine başvuran ve 1. seri kemoterapi tedavisi alan hastalar oluşturmaktadır. 1.1.2021-31.3.2021 tarihleri arasında onkoloji kliniği ayaktan kemoterapi ünitesine yapılan 1012 başvurudan 742'si tekil başvurudur. 690 hasta 1.seri kemoterapi almıştır. Araştırmamızda örneklem seçimine gidilmemiş olup katılmayı kabul eden 621 (%90) hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak katılımcıların sosyodemografik ve hastalıklarıyla ilgili özelliklerinin sorgulandığı araştırmacı tarafından hazırlanan bir anket, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği, kanser hastalarında Hastalık Algısı Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeği kullanıldı. Sağlık okuryazarlığı düzeyi belirlendi. Sağlık okuryazarlığı ile hastalık algısı arasındaki ilişki değerlendirildi. BULGULAR. Katılımcıların %27.7'si (n=172) yetersiz, %36.1'i (n=224) sorunlu/sınırlı, %27.9'u (n=173) yeterli, %8.4'ü (n=52) mükemmel sağlık okuryazarlığına sahipti. Eğitim düzeyleri, gelir algısı ve sağlık algısı grupları ile sağlık okuryazarlığı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardı. Hastalık algısı ölçeği hastalık belirtileri boyutu puan ortalaması 6.28±3.37 idi. Hastalık hakkında görüşler boyutu süre (akut/kronik) alt boyut ortalaması 17.44±5.37, süre (döngüsel) alt boyut ortalaması 9.71±2.89, sonuçlar alt boyut ortalaması 19.98±5.08, kişisel kontrol alt boyut ortalaması 19.47±4.42, tedavi kontrolü alt boyut ortalaması 18.24±4.29, hastalığı anlayabilme-tutarlılık alt boyut ortalaması 10.52±3.01, duygusal temsiller alt boyut ortalaması 19.44±5.91 idi. Hastalık nedenleri boyutu kişisel atıflar alt boyut ortalaması 18.47±6.09, dış atıflar alt boyut ortalaması 9.00±3.23, yaşam şekli atıfları alt boyut ortalaması 6.54±2.90, kontrol edilemeyen bedensel faktörler alt boyut ortalaması 7.52±2.53, şans faktörü alt boyut ortalaması 2.79±1.37 bulundu. Katılımcılar kendilerine yöneltilen 14 genel hastalık belirtisinin yaklaşık 6'sını hastalıklarıyla ilişkilendirdi. Kanser hastaları hastalıklarının daha kısa süreceğini, daha az tekrarlayacağını ancak daha kötü sonuçlar doğuracağını düşünmekteydi. Hastalığı üzerinde tedavisinin ve kişisel çabalarının etkisinin olacağına inanmakta ancak hastalığını anlamakta zorlanmakta ve hastalığı ile ilgili endişelenmekteydi. Hastalığının nedeni olarak daha çok kendilerini ve kötü kaderlerini görmekteydi. Algılanan sosyal destek ve yaşam doyumu ile hastalık algısı arasında pozitif korelasyon saptandı. Sağlık okuryazarlığı düzeyi ile hastalık algısı ölçeği hastalık belirtileri boyutu, süre (akut/kronik), süre (döngüsel), sonuçlar, kişisel kontrol, tedavi kontrolü, hastalığı anlayabilme-tutarlılık, duygusal temsiller ve şans faktörü alt boyut ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlıydı. SONUÇ. Sağlık okuryazarlığı düzeyi arttıkça hastalık algısı iyileşmektedir. Hastalık algısının hastalıkla baş etme stratejisi belirleme, tıbbi tedaviye uyum ve tedavi etkilerini değerlendirme yetisi ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Sağlıkla ilgili her süreçte kritik önemi olan sağlık okuryazarlığı desteklenerek bireylerin hastalık algısı arttırılabilir. Böylelikle bireylerin sağlıklı yaşam davranışları geliştirmesi, taramalara katılması, tedaviye uyumunun artması ve psikolojilerinin hastalık sürecinden en az düzeyde etkilenmesi sağlanabilir. Tüm bu kazanımlar kanser hastaları için büyük öneme sahip olacaktır.
Özet (Çeviri)
OBJECTIVE. In this study, it was aimed to determine the illness perception levels of cancer patients and to reveal the changes in illness perception with health literacy levels. METHODS. The universe of this cross-sectional descriptive study was determined by Istanbul Medeniyet University Prof. Dr. Süleyman Yalçın City Hospital oncology clinic consists of patients who applied to the outpatient chemotherapy unit and received 1st series chemotherapy treatment. Between 1.1.2021-31.3.2021, 742 out of 1012 applications made to the oncology clinic outpatient chemotherapy unit were single applications. 690 patients received first-line chemotherapy. Sample selection was not made in our study, and 621 (90%) patients who agreed to participate were included in the study. As a data collection tool, a questionnaire prepared by the researcher in which the sociodemographic and disease-related characteristics of the participants were questioned, the Turkish Health Literacy Scale, the illnes Perception Questionnaire in cancer patients, the Multidimensional Scale of Perceived Social Support and the Life Satisfaction Scale were used. The level of health literacy was determined. The relationship between health literacy and illness perception was evaluated. RESULTS. 27.7% (n=172) of the participants had inadequate, 36.1% (n=224) problematic/limited, 27.9% (n=173) adequate, 8.4% (n=52) excellent health literacy. There was a statistically significant relationship between education levels, income perception and health perception groups and health literacy. Illness perception questionnaire illness identity dimension mean was 6.28±3.37. Opinions about the illness dimension timeline (acute/chronic) sub-dimension mean 17.44±5.37, timeline (cyclical) sub-dimension mean 9.71±2.89, consequences sub-dimension mean 19.98±5.08, personal control sub-dimension 19.47±4.42, treatment control sub-dimension mean the illness coherence sub-dimension was 18.24±4.29, and emotional representations-concern sub-dimension was 19.44±5.91. Illness causes imension, personal attributions sub-dimension mean 18.47±6.09, external attributions sub-dimension mean 9.00±3.23, lifestyle attributions sub-dimension mean 6.54±2.90, uncontrollable bodily factors sub-dimension 7.52±2.53, chance factor 2.79±1.37 was found. Participants associated about 6 of the 14 general illness symptoms addressed to them with their illness. Cancer patients thought that their disease would last shorter, would recur less often, but would have worse outcomes. Patients believed that their treatment and personal efforts would have an effect on their own illness, but patients had difficulty in understanding own illness and was worried about own illness. Patients mostly saw themselves and their bad fate as the cause of their own illness. A positive correlation was found between perceived social support and life satisfaction and the perception of illness. The difference between health literacy level and illness perception questionnaire illness identity dimension, timeline (acute/chronic), timeline (cyclical), consequences, personal control, treatment control, illness coherence, emotional representations-concern and chance factor sub-dimensions were statistically significant. CONCLUSION. As the level of health literacy increases, the perception of illness improves. It is known that the perception of illness is related to the ability to determine a coping strategy, to comply with medical treatment, and to evaluate the effects of treatment. Individuals perception of illness can be increased by supporting health literacy, which is critical in every health-related process. In this way, it can be ensured that individuals develop healthy lifestyle behaviors, participate in screenings, increase their compliance with treatment and their psychology is affected by the disease process at a minimum level. All these gains will be of great importance for cancer patients.
Benzer Tezler
- Üniversite hastanesinin onkoloji kliniğinde tedavi gören kanser hastalarında sağlık okuryazarlığı ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between health literacy and quality of life in cancer patients treated in the oncology clinic of a university hospital
MUHAMMET EMİN AYIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk SağlığıHasan Kalyoncu ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEZER AVCI
- Erişkin hastalarda sağlık okuryazarlığı düzeyinin birinci basamak sağlık hizmetlerini kullanımı üzerine etkisi
The effect of health literacy level on the use of primary health services in adult patients
ÖMER FARUK AKPINAR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEÇİL ARICA
- Ankara ili Polatlı ilçesinde aile sağlığı merkezlerine kayıtlı nüfusta kronik hastalık tanılı populasyonda sigara içme durumunun sağlık okuryazarlığı ile ilişkisi
In Ankara province Polatli district the relationship of smoking status and health literacy in the population diagnosed with chronic disease in the population registered in family health centers
CAN KARAKUL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TİJEN ACAR
- Jinekolojik kanser taramalarına kişilerin katılımını etkileyen faktörler
Factors affecting participation in gynecological cancer screening
AYÇA TOSUN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN DEMİRCİ
- Ankara Üniversitesi Hastanesi Aile Hekimliği polikliniklerine başvuran 18-65 yaş arası bireylerde sağlık okuryazarlığı düzeylerinin araştırılması
Başlık çevirisi yok
ESRA GÖRGÜLÜ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Aile HekimliğiAnkara ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET UNGAN