Memlük Hanefîliği'nde iktâ arazisinin icâresi
Mamlūk Hanafis on the ijāra of iqtāʿ lands
- Tez No: 750014
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜRTEZA BEDİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Hukuk, Tarih, Religion, Law, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 412
Özet
İktâ, bir gayrimenkulün rakabesi veya siyasi otoriteye ait bir hakkının kamu otoritesi tarafından şahıslara temliki olarak tarif edilebilir. Tarihi süreç içerisinde iktâ, iktâya konu olan nesnenin rakabesinin temliki; beytülmâlin, arazi üzerinde alacaklı olduğu verginin temliki ve beytülmâle ait gayrimenkulün menfaatinin temliki gibi farklı anlamlar ihtiva etmiştir. Memlükler döneminde iktâ, beytülmâle ait bir arazinin askerî sınıftan bir şahsa, zirai üretimde kullanılan akitler yoluyla gelir getiren işlemlere konu ederek faydalanacağı (istiğlâl) şekilde tahsis edilmesi anlamına geliyordu. Erken Memlükler döneminde Şâm bölgesinde iktâ arazileri hakkında ortaya çıkan bir tartışma üzerine askerlerin iktâlarını icâre, müzâraa gibi akitlerle işletmelerinin hukukî durumu fakihlerin gündemindeki yerini uzun bir süre korudu. Fakihlerin yeni bir mesele olarak karşılarında bulunan bu konu hakkındaki katkıları, onların dönemin iktâ pratiği hakkındaki tasavvurları yanında fıkha bakışları ve fıkhî üretim biçimine dair önemli ipuçları içermektedir. Hanefî mezhebi özelinde yapılmış bu çalışmada dönemin Hanefî fakihlerinin bu tartışmaya katkılarıyla iktâ ile ilgili diğer fetvâları üzerinden iktâ tasavvurlarını ve“Memlük Hanefîleri”olarak isimlendirdiğim dönem Hanefîliğinin yapısı, fıkhî değişimi yönetim biçim ve özellikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun için ilk bölümde Memlükler dönemi Hanefîliğinin tarihi süreci ve özellikleri, ikinci bölümde fıkhî boyutları göz önünde tutularak iktânın tarihî süreci ve Memlük iktâ pratiği ve üçüncü bölümde Memlük Hanefîlerinin arazi mülkiyeti ve Memlük iktâsına dair yorum ve değerlendirmeleri incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Iqṭāʿ can be described in the most concise way as the assignment of the right on a real estate to individuals by the public authority. In the historical process, the term iqṭāʿ has different meanings such as transfer of the waste land's ownership to individuals, assignment of the tax on the land and assignment of the usufruct of the land possessed by the baytulmāl (public treasury). In the Mamluk period, iqṭāʿ mainly signified allocating a real estate belonging to the baytulmāl to the soldiers in such a way to generate income from it through agrarian contracts such ijāra, muzāraa and musāqāt. During the early Mamluk period a new legal discussion started in Damascus on the contracts on iqṭāʿ estates remaining on the agenda of jurists for a long time. The contributions of the jurists to this discussion provide important clues about their conceptions of law and legal production as well as the practice of iqṭāʿ during the period. In this study, which focused specifically on the Hanafī school, I will examine the Hanafi jurists' views on the iqtāʿ during the period in question, and thus shedding light on the structure of the“Mamluk Hanafism”, and how they managed legal change. For this reason, in the first part, the historical process and characteristics of Mamluk Hanafism, in the second part, the historical process of iqtāʿ by considering its legal dimensions and Mamluk iqtāʿ practice and in the third chapter, the interpretations and evaluations of Mamluk Hanafis about land ownership and Mamluk iqtāʿ are examined.
Benzer Tezler
- Memlük Kahire'sinde Hanefi alimlerin hadis ilmine katkıları
The contribution of Hanafi scholars to the science of hadith in Mamluk Cairo
MUHAMMED YAKUP KEPENEK
Doktora
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA MACİT KARAGÖZOĞLU
- Memlük Kahiresi Hanefî çevresi
Cairene Hanafis of the Mamluk era
MUHAMMET EMİN CANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EYYÜP SAİD KAYA
- Memlük kaynaklarına göre Yavuz ve Kanuni dönemlerinde Mısır ve Şam'da çıkan isyanlar
Outbreaking riots in Egypt and Damascus during the period of Yavuz and Kanuni according to the Mamluk resources
AMAR ELHOSSARY
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜLKADİR ÖZCAN
- Memlük kaynaklarına göre Osmanlı Memlük ilişkileri (1514-1517)
Ottoman-Mamluk relations according to Mamluk sources (1514-1517)
HARUN ERZURUMLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihOndokuz Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZKAN ÖZER KESKİN
- Memlük sistemi ve Memlük Devleti'nin kuruluşu
Mamluk system and establishing of the Mamluk State
SÜLEYMAN KIZILTOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN ŞEŞEN