Mütekaddim dönem Eş'arî kelâmında cevher anlayışı
The understanding of substance in the Mutaqaddimîn period of Ash'arite kalām
- Tez No: 753360
- Danışmanlar: PROF. DR. İLYAS ÇELEBİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Atomculuk, kelâm ilminden önce farklı coğrafya ve medeniyetlerde de görülen bir âlem tasavvurudur. Çalışmanın birinci bölümü bu nedenle, kelâm atomculuğunun kaynağı hakkındaki tartışmalar ile en meşhur atomculuk modelleri olan Yunan ve Hint atomcu düşüncelerinin -özellikle- atom hakkındaki görüşlerine ayrılmıştır. Birinci bölümde kelâm atomculuğunun kaynağı ile ilgili kesin bir yargıya ulaşmak yahut bir iddia ortaya koymaktan ziyade atomcu teorinin nasıl farklı düşünceleri temellendirmek için kullanıldığı üzerinde durulmuştur. Kelâm ilmine Mu'tezile tarafından dâhil edildiği için atomculuğun; kelâmî ilkelerle uyumlu hale getirilmesi, yöneltilen eleştirilerle gelişmesi ve dönüşmesi de Mu'tezilî kelâmcılar elinde olmuştur. Bu sebeple çalışmanın ikinci bölümünde Mu'tezile'nin cevher anlayışı ele alınmıştır. Kendi kelâmî ilkeleri ile uyumlu bir cevher anlayışı ortaya koyan Mu'tezilî kelâmcılar gerek cevherin tanımı gerek özellikleri gerekse arazlarla ilişkisi ve cismi oluşturma keyfiyeti konusunda birbirlerinden farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Mu'tezile ile kelâmî birçok konuda farklı görüşler ileri süren Eş'arî kelâmcılar cevher-araz teorisine dayanan âlem anlayışını savunmak konusunda Mu'tezile'yi takip etmiştir. Mütekaddim dönem Eş'arî kelâmında atomculuk teorisi, mezhebin kurucusu Ebu'l-Hasan el-Eş'arî'den itibaren benimsenmiştir. İmam Eş'arî'den sonra mezhebin diğer mensupları Ebû Bekr el-Bâkıllânî, İbn Fûrek, Ebû İshâk el-İsferâyînî, Ebû Ca'fer es-Simnânî, Abdulkâhir el-Bağdâdî, İmâmu'l-Haremeyn el-Cüveynî ve Abdurrahman b. Me'mûn el-Mütevellî tarafından da savunulan, geliştirilen, detaylandırılan ve güçlendiren cevher anlayışı ise çalışmanın üçüncü bölümünü ve konusunu oluşturmuştur. Temelde Eş'arî cevher anlayışını içeren bu bölümde ayrıca bu anlayışın Mu'tezile ile kıyaslanması ve mezhep özelindeki değerlendirmesi de yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Atomism is a conception of the world seen in different geographies and civilizations before the field of kalām. For this reason, the first part of the study is devoted to the discussions about the origin of the kalām atomism and the views of the most famous atomism models, the Greek and Indian atomist thoughts, especially about the atom. The first chapter, rather than reaching a definite judgment or claiming the origin of kalām atomism, focuses on how atomist theory is used to justify different ideas. Atomism was included in the field of kalām by Mu'tazila. For this reason, it was Mu'tazilite mutakallimūn who harmonized the theory with theological principles and developed it with the criticisms directed. For this reason, in the second part of the study, the concept of substance of Mu'tazila is discussed. Mu'tazilite mutakallimūn put forward an understanding of substance in harmony with their theological principles. They put forward different views on the definition of substance, its properties, its relationship with accidents, and the nature of constitution the body. Ash'arite mutakallimūn, who put forward different views on many issues with Mu'tazila, followed Mu'tazila in defending the understanding of the universe based on the atomist theory. The theory of atomism in Ash'arite theology of the mutakaddimūn period has been adopted since Abu'l-Hasan al-Ash'ari, the sect's founder. The third part and subject of the study is the concept of substance, which was developed, elaborated, and strengthened by Ash'arite mutakallimūn. These Ash'arite mutakallimūn are Imām Ash'ari, Abū Bakr al-Bāqillānī, Ibn Fūrak, Abū Ishaq al-Isfarāyīnī, Abū Ja'far al-Simnānī, al-Baghdādī, Imām al-Haramayn al-Juwaynī and al-Mutawallī. In this section, which includes the Ash'ari understanding of substance, this understanding is also compared with the Mu'tazila and evaluated in terms of the sect.
Benzer Tezler
- İmamü'l-Haremeyn el-Cüveyni'de bilgi teorisi
Theory of knowledge according to Imam al-Haramayn al-Juwaini
ZELİHA ULUYURT
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA ALPER
- Mütekaddimîn dönemi Eş'arî kelâmında beşerî duyguların Allah'a nisbeti meselesi
The problem of the ascription of human emotions to Allah (Anthropopathism) in early Ash'arism
MEHMET EMİN GÜLEÇYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SİNANOĞLU
- Klasik dönem kelâmındaki insan tasavvurları günümüz yapay zekâ çalışmalarına katkıda bulunur mu? Bedenlenmiş yapay zekâ teorisi çerçevesinde bir değerlendirme
Do human conceptions during the early period of Islamic theology (Kalâm) contribute to today's artificial general intelligence? An assessment in the context of the theory of embodied artificial intelligence
EMİNE ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET BULGEN
- Abdülkâhir el-Bağdâdî'de kelâm–mantık ilişkisi
'Abd al-Qāhir al-Baghdādī on the relationship of kalam and logic
YUSUF ARIKANER
- Sa'duddîn Taftâzânî'de ahlâk anlayışı
Understanding of morality in Sa'd al-dîn al-Taftâzânî
ABDULLAH ÇOBANOĞLU
Doktora
Türkçe
2020
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ KERİM KAZANÇ