İbn Rüşd'ün din dili anlayışı
Ibn Rushd's understanding of religious language
- Tez No: 756676
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TUNA TUNAGÖZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
Tezimizde filozof İbn Rüşd'ün din dili anlayışını ortaya koymaya çalıştık. Çalışmamızda XIX. yüzyılda sistematik bir ilim olan din felsefesinin XX. yüzyıl temel meselelerinden biri olan din dili konusunu İbn Rüşd'ün temel eserlerinden hareketle tespit ederek bu konunun gerek İslâm düşünce geleneğinde gerekse günümüz din felsefesindeki yerini ve önemini belirlemeyi amaçladık. Düşünürümüzün konuyla ilgili görüşlerini ele alırken genel anlamda günümüz din dili tartışmalarının temel yaklaşım ve kavramlarının düşünürümüzde neye tekabül ettiğini veya onun düşünce dünyasındaki birtakım fikir ve kavramların modern din dili tartışmalarındaki karşılığını tespit ve izah etmeye çalıştık. Düşünürümüz, modern din dili tartışmalarından temsilî, teşbîhî, tenzîhî, mecazî, sembolik dil yaklaşımlarından bahsetmekte mi bahsetmekteyse nasıl bir perspektifle ele almaktadır, sorusunun cevabına ulaşmayı hedefledik. Aynı zamanda te'vîl, mecaz, remz, istiâre gibi İslâm düşüncesindeki“elfâz-ı şer'”(din dili) meselelerinin modern din dili tartışmalarında neye tekabül ettiğini karşılaştırmalı olarak inceledik. Ayrıca İbn Rüşd'ün din dili anlayışını incelerken felsefedeki“hermeneutik”,“analoji”gibi meselelerin nüveleri görülmekle birlikte“dil oyunları”,“doğrulama ilkesi”,“yanlışlama ilkesi”gibi modern din dili teorilerine dair bir fikrin kabul edilmesine zemin oluşturacak argümanları tespit edemedik. İbn Rüşd,“elfâz-ı şer'”(din dili) meselesinde ilâhî metinlerin zâhirî ve bâtınî genel kabulünü benimsemekte; buradan hareketle din dili meselesini insanların anlayışlarının burhanî, cedelî ve hatabî şeklinde sınıflandırılması temelinde ele almaktadır. İlahî metinlerin genel itibariyle zâhirî olması dolayısıyla avamın bunları zâhirî olarak anlamaları gerektiği anlayışını benimser. Ancak az da olsa bir kısımının bâtınî olması dolayısıyla avamın bunları zâhirî olarak anlamaları, havasın ise bunları bâtınî olarak yorumlamaları gerektiğini düşünür. Ayrıca düşünürümüz, ilâhî metinlerin tamamen zâhirî veya tamamen bâtınî okunması kabul/perspektifini yanlış bulur. Böyle tek taraflı bir okuma kabul/perspektifinin ilâhî metinlerin yanlış anlaşılmasına neden olabileceği gibi aklî gerçeklere de uygun olmadığı kanaatindedir. Çünkü ona göre, ilâhî metinler genel itibariyle tüm insanlara hitâb eder bir yapıya sahipken diğer taraftan başta Allah'ın sıfatları, âhiret halleri ve metafiziksel bir takım konular olmak üzere bazı ayetlerin yalnızca burhan ehlinin anlayıp yorumlayabileceği bir özelliğe sahiptir. Dolayısıyla bu ilâhî metinlerin okunup anlaşılması ve anlamlandırılmasında indirgemeci bir okuma hataya sebep olur.
Özet (Çeviri)
In our thesis, we tried to put forward the philosopher Ibn Rushd's understanding of religious language. In our work, we aim to determine the position and the significance of religious language through Ibn Rushd's basic writings – which is one of the main issues of the philosophy of religion that became a systematic discipline in 19th century –in both Islamic intellectual tradition and present philosophy of religion. While discussing our philosopher's opinions about the topic, we tried to determine and explain generally what basic approaches and concepts of today's religious language discussions correspond in our philosopher's world of thought and the counterparts of some ideas and concepts in his world of thought in modern religious language discussions. We aimed at finding answer to questions of whether he mentions about representative (tems̱īl), tashbīhī, apophatic (tenzīhī), metaphorical (majāzī) and symbolic language approaches which are of the modern religious language and if he does, from which perspective he discusses them. At the same time, we analyzed comparatively what utterances of Sharia (alfāzu al-sharīʿa) such as interpretation (taʾwīl), figurative usage (al-majāz), allegory (ramz) and metaphor (istiʿāra) correspond in modern religious language discussions. Besides, while analyzing Ibn Rushd's understanding of religious language; although seeds of issues like hermeneutics and analogy are encountered, we couldn't determine any argument that can be ground to make an idea about modern language theories such as language game, principle of verification and falsification. Ibn Rushd accepts divine text's exoteric (dhāhir) and esoteric (bāṭin) sides; from this point of view, he approaches to topic of religious language based on classification of people's understandings into burhānî, jadalî, khatabî. He thinks that because divine texts are exoteric (dhāhir), common people (ʿavām) should understand them exoteric (dhāhir) and since some parts of divine text are esoteric, common people (ʿavām) should understand it exoteric but educated people (ḫavāṣ) should interpret them as esoteric (bāṭin). Also, he thinks that interpretation of the divine texts as fully exoteric or fully esoteric is a mistake. Understanding divine texts in a way that one side of this understanding is used can lead misunderstanding of divine texts and at the same time, it is against to rational realities. In his opinion, this is because divine texts on the one hand address to all humans, on the other hand, there are verses which are about mainly attributes of Allah, and states of the hereafter, and some metaphysical topics that can only be understood and interpreted by burhān-people. So, such reductive understanding of divine texts leads to mistakes.
Benzer Tezler
- The effect of visual narrative language of color codes in Youssef Chahine's cinema
Youssef Chahine sinemasında renk kodlarının görsel anlatı diline etkisi
MARİAM MAHROUS
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Radyo-TelevizyonEge ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALEV FATOŞ PARSA
Assist. Prof. Dr. ELÇİN AS
- İbn Rüşd'de ilahi sıfatlar: İlim, irade ve kudret örneği
Divine attributes in averroes with special reference to omniscience, will and omnipotence
İRFAN KARADENİZ
Doktora
Türkçe
2023
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN KARAMAN
- Fıkhî ihtilaflarda Arap dilinin etkisi Bidâyetü'l-Müctehid örneği
The effects of the Arabic language on the fiqh sects; the example of Bidâyetu'l-Muctehid
MUHAMMED FATİH ERGEN
Doktora
Türkçe
2021
DinFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ BULUT
- İbn Rüşd'ün din-felsefe ilişkisi bağlamında ahlâkın konumu
The state of ethics in the context of religion-philosophy relation of Ibn Rushd
VEDAT YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH TOKTAŞ
- İbn rüşd'de din-felsefe çatışması meselesi
The issue of religious-philosophy conflict according to İbn Rushd
İSMAİL TURAN