Türkiye Türkçesinde isimden isim yapan bağımlı biçimbirimlerin morfosemantik incelemesi
A morphosemantic investigation of nominal derivational morphemes in contemporary Turkish
- Tez No: 756751
- Danışmanlar: PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Morfoloji, Morphology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 416
Özet
Araştırmada isimden isim yapan bağımlı biçimbirimler üzerine çalışılmış, biçimbirimlerin anlamsal kategorileri üzerinden bir sınıflandırma oluşturmak hedeflenmiştir. 'Türkçe Sözlük'te işaretlenen 41 adet isimden isim yapan bağımlı biçimbirim ele alınarak bu biçimbirimlerin kaynaklarda tespit edilmiş ve edilememiş anlam özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırmada isimden isim yapan bağımlı biçimbirimlerin 34 adet anlam kategorisi ve 113 adet alt anlam kategorileri üzerinde durulmuş, bu anlam kategorileri üzerinden biçimbirimler tekrar tasnif edilmiştir. Araştırma yapılırken Türkiye Türkçesinde bulunan sözlükbirimlerin bütünsel bir çerçevesinin bu sözlükte bulunacağı düşünülerek Türk Dil Kurumunun 2011 yılında yayımlanan 'Türkçe Sözlük'üne (TS) başvurulmuştur. Sözlükte tespit edilen biçimbirimler ve sözlükte madde başı olmuş sözlükbirimler, anlam kategorileri altında gösterilmiştir. Biçimbirimlerin farklı özelliklerinin tespit edilebilmesi için onlara farklı açılardan bakmak ve farklı sınıflandırmalara tabi tutmak gerekmektedir. Bunun için de bütünsel çalışmalara ihtiyaç vardır. Biçimbirimlerin özelliklerine, anlamlarına, işlevlerine göre hazırlanmış 'Biçimbirim Sözlükleri' eksikliğini hissettirmektedir. Bu sözlükler biçimbirimlerin çeşitli özellikleri üzerine eğilen hususi çalışmalar ile mümkündür. Araştırmanın anlamsal bir sınıflandırma ile isimden isim yapan biçimbirimlere toplu bir bakış olduğu, bir 'Anlamsal Biçimbirim Sözlüğü' mahiyeti taşıdığı ve biçimbirimlerin hangi anlam özelliklerini yüklendiğini göstermesi bakımından alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
In the research, nominal derivational morphemes were studied, and it was aimed to create a classification based on the semantic categories of morphemes. By considering the derivational morphemes that make names from 41 nouns marked in the 'Turkish Dictionary', the meaning features of these morphemes that were determined in the sources and that could not be determined were tried to be revealed. In the research, 34 meaning categories and 113 sub-meaning categories of nominal derivational morphemes were emphasized, and morphemes were reclassified over these meaning categories. While conducting the research, considering that a holistic framework of lexicons in Turkey Turkish will be found in this dictionary, the Turkish Dictionary (TS) published by the Turkish Language Institution in 2011 was consulted. The morphemes determined in the dictionary and the lexemes that have been itemized in the dictionary are shown under the meaning categories. In order to determine the different properties of morphemes, it is necessary to look at them from different perspectives and subject them to different classifications. For this, holistic studies are needed. The morpheme dictionaries prepared according to the properties, meanings and functions of morphemes make us feel the deficiency. These dictionaries are possible with special studies that focus on various features of morphemes. It is thought that the research will contribute to the field in terms of a semantic classification and a general overview of the morphemes that make names from the noun, as a 'Semantic Morphology Dictionary' and showing which semantic features morphemes are loaded with.
Benzer Tezler
- Tanıklarıyla tarama sözlüğü esasında eski Anadolu Türkçesinde isimden isim yapma ekleri
The suffixes used to derive nouns from nouns in the ancient Anatolian Turkish longuage on the basis of surveying a dictionary with withness
MURAT ALTUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN
- Otuz eserdeki isim türeten eklerin morfo-semantik işlevleri
The morpho-semantic functions of the suffixes in thirty works that make nouns
ÇİÇEK VAROL
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimUşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AKÇATAŞ
- Çuvaş Türkçesinde isim ve isim çekimi (Çuvaş Türkçesi-Türkiye Türkçesi karşılaştırmalı)
Noun and noun i̇nflecti̇on in chuvash Turki̇sh (comparati̇ve chuvash Turki̇sh-Turkey Turki̇sh)
ALBİNA KIRAN
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN EFENDİOĞLU
- Hakas Türkçesinde isim
Nouns in Khakkas Turkish
MEHMET KARA
Doktora
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÖZKAN
- Türkçede +CI/+CU isimden isim yapım eki
+CI/+CU affix of nominalization in Turkish
H.HÜSEYİN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÖZKAN