Geri Dön

Türkiye Türkçesinde isimden isim yapan bağımlı biçimbirimlerin morfosemantik incelemesi

A morphosemantic investigation of nominal derivational morphemes in contemporary Turkish

  1. Tez No: 756751
  2. Yazar: SABİRE CEREN DEMİR
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FUNDA TOPRAK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Morfoloji, Morphology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 416

Özet

Araştırmada isimden isim yapan bağımlı biçimbirimler üzerine çalışılmış, biçimbirimlerin anlamsal kategorileri üzerinden bir sınıflandırma oluşturmak hedeflenmiştir. 'Türkçe Sözlük'te işaretlenen 41 adet isimden isim yapan bağımlı biçimbirim ele alınarak bu biçimbirimlerin kaynaklarda tespit edilmiş ve edilememiş anlam özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırmada isimden isim yapan bağımlı biçimbirimlerin 34 adet anlam kategorisi ve 113 adet alt anlam kategorileri üzerinde durulmuş, bu anlam kategorileri üzerinden biçimbirimler tekrar tasnif edilmiştir. Araştırma yapılırken Türkiye Türkçesinde bulunan sözlükbirimlerin bütünsel bir çerçevesinin bu sözlükte bulunacağı düşünülerek Türk Dil Kurumunun 2011 yılında yayımlanan 'Türkçe Sözlük'üne (TS) başvurulmuştur. Sözlükte tespit edilen biçimbirimler ve sözlükte madde başı olmuş sözlükbirimler, anlam kategorileri altında gösterilmiştir. Biçimbirimlerin farklı özelliklerinin tespit edilebilmesi için onlara farklı açılardan bakmak ve farklı sınıflandırmalara tabi tutmak gerekmektedir. Bunun için de bütünsel çalışmalara ihtiyaç vardır. Biçimbirimlerin özelliklerine, anlamlarına, işlevlerine göre hazırlanmış 'Biçimbirim Sözlükleri' eksikliğini hissettirmektedir. Bu sözlükler biçimbirimlerin çeşitli özellikleri üzerine eğilen hususi çalışmalar ile mümkündür. Araştırmanın anlamsal bir sınıflandırma ile isimden isim yapan biçimbirimlere toplu bir bakış olduğu, bir 'Anlamsal Biçimbirim Sözlüğü' mahiyeti taşıdığı ve biçimbirimlerin hangi anlam özelliklerini yüklendiğini göstermesi bakımından alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

In the research, nominal derivational morphemes were studied, and it was aimed to create a classification based on the semantic categories of morphemes. By considering the derivational morphemes that make names from 41 nouns marked in the 'Turkish Dictionary', the meaning features of these morphemes that were determined in the sources and that could not be determined were tried to be revealed. In the research, 34 meaning categories and 113 sub-meaning categories of nominal derivational morphemes were emphasized, and morphemes were reclassified over these meaning categories. While conducting the research, considering that a holistic framework of lexicons in Turkey Turkish will be found in this dictionary, the Turkish Dictionary (TS) published by the Turkish Language Institution in 2011 was consulted. The morphemes determined in the dictionary and the lexemes that have been itemized in the dictionary are shown under the meaning categories. In order to determine the different properties of morphemes, it is necessary to look at them from different perspectives and subject them to different classifications. For this, holistic studies are needed. The morpheme dictionaries prepared according to the properties, meanings and functions of morphemes make us feel the deficiency. These dictionaries are possible with special studies that focus on various features of morphemes. It is thought that the research will contribute to the field in terms of a semantic classification and a general overview of the morphemes that make names from the noun, as a 'Semantic Morphology Dictionary' and showing which semantic features morphemes are loaded with.

Benzer Tezler

  1. Tanıklarıyla tarama sözlüğü esasında eski Anadolu Türkçesinde isimden isim yapma ekleri

    The suffixes used to derive nouns from nouns in the ancient Anatolian Turkish longuage on the basis of surveying a dictionary with withness

    MURAT ALTUĞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN

  2. Otuz eserdeki isim türeten eklerin morfo-semantik işlevleri

    The morpho-semantic functions of the suffixes in thirty works that make nouns

    ÇİÇEK VAROL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DilbilimUşak Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET AKÇATAŞ

  3. Çuvaş Türkçesinde isim ve isim çekimi (Çuvaş Türkçesi-Türkiye Türkçesi karşılaştırmalı)

    Noun and noun i̇nflecti̇on in chuvash Turki̇sh (comparati̇ve chuvash Turki̇sh-Turkey Turki̇sh)

    ALBİNA KIRAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DilbilimAtatürk Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SÜLEYMAN EFENDİOĞLU

  4. Hakas Türkçesinde isim

    Nouns in Khakkas Turkish

    MEHMET KARA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA ÖZKAN

  5. Türkçede +CI/+CU isimden isim yapım eki

    +CI/+CU affix of nominalization in Turkish

    H.HÜSEYİN ŞAHİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA ÖZKAN