Geri Dön

Hicri III. asrın sonuna kadar araplarda Nesep kültürü

Genealogical culture among the Arabs until the 3rd century after hijrah

PDF İndir

  1. Tez No: 758833
  2. Yazar: ÖMER ARAS
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ADNAN DEMİRCAN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Tarih, Religion, History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 467

Özet

Bu çalışmada hicrî III. yüzyılın sonuna kadar Arap nesep kültürü ele alınmıştır. Birinci bölümde birbirini tamamlayan iki olgu olarak nesep ve hasep incelenmiştir. Hasep, nesebin tamamlayıcı unsuru olarak kabul edilir. Salt bir soy düşüncesini fiillerle destekler. Bu iki kavram iki temel tartışma alanının da sembolleri arasında yer alır. Nesep, geleneksel Arap bakış açısını yansıtırken; hasep sonradan kazanılan fiilleri nesebe önceleyen Arap olmayan bakış açısının sahiplendiği bir kavramdır. Nesep, kişinin yakın akrabalarından başlayarak kabîlesi ve bütün Araplarla olan bağını ifade eden geniş kapsamlı bir terimdir. Kişi bir aileye, aile bir kabîleye, kabîle daha üst yapılara nesep ile bağlıdır. Bu da birbirini içeren nesep temelli tabakaların ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Bunların sayısı ve sıralaması konusunda pek çok rivayet bulunur. Ayrıca bu kavramların var olan toplumsal yapı ile ne ölçüde örtüştükleri, teorik birer aşama oluşları ihtimalinin sahadaki gerçeklikle ne derece uyumlu olduğu bu bölümde cevabı aranan sorular arasındadır. Bu bakımdan nesep tabakaları konusunda çok detaylı sıralamalar olmasına karşın çalışmamızda genel olarak altılı taksim + (sıkça başvurulan anahtar bir kavram olması hasebiyle) raht esas alınmıştır. Diğer taraftan bu tabakaların filolojik kökenleri ve sınırları konusunda tespitler yapılmıştır. İkinci bölümde Arap nesep kültürünün kökenleri üzerinde durulmuştur. Kuzey ve Güney Arabistan yazıtlarındaki nesepler üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır. Bu iki yazıt kümesi ile Arap nesep kültürü arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Öte yandan neseplerin kültürel arka planına yer verilmiş; Arap kültüründe kişiyi çevreleyen nesebî düşünce ele alınmıştır. Bu bağlamda anne ve baba soyunun önemine değinilmiştir. Devamında neseplerin içeriği; kişi nesepleri, kabîle nesepleri, kabîle üstü nesepler ve Adnân-Kahtân sonrası nesepler şeklinde başlıklandırılarak ele alınmıştır. Bu çerçevede neseplerin kişiye yakın kısımlardaki, asabiyye üreten katı yapısına mukabil; kabîle ve üstü seviyelerdeki esnek, dinamik ve itibarî yapısına dikkat çekilmiştir. Adnân-Kahtân ayrımı kısmında bunların birer nesebî seviye olarak nasıl algılandıkları ve teşekkül süreçleri üzerinde durulmuştur. Her iki ismin tarihî kökenlerine inilmiştir. Ayrıca bir üst seviyede farklı milletlerin ve Araplar'ın Hz. Âdem'e ulaşan nesepleri ele alınmıştır. Buna ilaveten ortaya çıkan şemalara gömülü zihniyet değerlendirilmiştir. Bu çerçevede genelleyici yargılar yerine öncelikle sahadan aktarılan veriler üzerinden sonuçlar üretilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde yazılı ve sözlü olmak üzere nesep bilgisinin iki ayrı formu ele alınmıştır. Neseplerin sözlü ortamdan yazılı hale geçiş süreçleri değerlendirilmiş ve bu ikisi arasındaki dönüşüme dair var olan genelleyici teorilerin ötesinde bir yol öngörülmüştür. Bu da kabîle önde gelenleri, İslâm öncesi şehirler ve divanlar çerçevesinde iki yapı arasında daha yumuşak bir geçiş olduğunu ileri sürmektedir. Bu bölümde nesep kültürünü besleyen etmenlere de yer verilmiştir. Bu bağlamda Arap kültürüne yerleşik kalıtım fikrinden beslenen ve kabîle açısından nesebin önemi ile perçinlenen Arap-nesep ilişkisinin yanında İslâmî dönemde orduların ve ordugâhların teşekkülü, divanların kurulması gibi etkenlerin nesep kültürüne etkileri ele alınmıştır. Ayrıca nesebin siyasetle ilişkisi ve Şuûbiyye gibi faktörler analiz edilmiştir. İslâm'ın nesebe dair getirmiş olduğu yeni anlayış konusuna değinilmiş ve bunun sonucunda doğan teşvik edici ortam değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde Arap anaerkilliği konusuna da temas edilmiş; bu husustaki lehte ve aleyhte görüşlere yer verilerek bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışma boyunca nesep olgusunun siyasî, sosyal ve ekonomik ortamla ilgisi ortaya konulmuştur. Bu yapılar ile nesep arasındaki döngüsellik vurgulanarak, nesebin kan bağını aşan, esnek ve dinamik yönü ön plana çıkarılmıştır.

Özet (Çeviri)

In this study, the Arab genealogical culture is discussed until the end of the 3rd century after Hijrah. In the first chapter, the genealogy and the hasab (nasab and hasab) are examined as the two complementary phenomenons. The hasab is considered as an integral part of the genealogy. It supports the idea of a pure lineage with behaviorals. These two concepts are among the symbols of the two main areas of discussion. While the nasab reflects the traditional Arab point of view; the hasab is a concept adopted by the non-Arab point of view, which prioritizes the acquired behaviorals over the genealogy. It is a broad term that refers to one's ties to the tribe and all Arabs, starting with their close relatives. A person is connected to a family, a family to a tribe, a tribe to higher structures by the genealogy. This has revealed the genealogy-based layers that contain each other. There are many narratives about their number and order. In addition, to what extent these concepts overlap with the existing social structure, and to what extent the possibility of their being a theoretical stage is compatible with the reality in the field are among the questions sought to be answered in this section. In this respect, although there are very detailed rankings on the genealogical layers, our study has been based on the six-fold division + raht (due to being a frequently used key concept) in general. In addition, determinations were made about the philological origins and boundaries of these layers. In the second part, the origins of the Arabian genealogical culture are emphasized. In this context, evaluations were made on the genealogies in the North and South Arabian inscriptions. The similarities and differences between these two sets of inscriptions and the Arabic genealogical culture are revealed. In addition, the cultural background of the genealogies is given; The genealogical thought surrounding the person in Arab culture has been discussed. In this context, the importance of the genealogy of the mother and father in terms of the genealogy of the person has been mentioned. In the following, the content of the genealogies has been discussed under the headings of personal genealogies, tribal genealogies, supra-tribal genealogies and post-Adnan-Kahtan genealogies. In this framework, attention has been drawn to the flexible, dynamic and nominal structure of genealogies at the tribal and higher levels, as opposed to the rigid structure that produces asabiyya in the parts close to the person. In the part of the Adnan-Kahtan distinction, how they are perceived as a genealogical level and their formation processes are emphasized. The historical origins of both names have been evaluated. In addition, at a higher level, the genealogies of different nations and Arabs reaching Adam are discussed. Furthermore, the mentality embedded in the emerging schemas has been evaluated. In this context, instead of generalizing judgments, it has been tried to produce results based on the data transferred from the field. In the third chapter, two different forms of the genealogy, written and oral, are discussed. The transition processes of lineages from the oral environment to the written one were evaluated, and a way beyond the existing generalizing theories regarding the transformation between these two was envisaged. This suggests a smoother transition between the two structures within the framework of the tribal leaders, pre-Islamic cities and diwans. In this context, beside the Arab-genealogy relationship which is fed by the idea of inheritence and riveted by the importance of the genealogy for the tribe, the effects of factors such as the formation of armies and encampments and the establishment of diwans in the Islamic period on the genealogical culture, are discussed. In addition, the relation of genealogy with politics and factors such as shuubiyyah have been analyzed. The new understanding of the genealogy brought by Islam has been touched upon and the resulting encouraging environment has been evaluated. In the third chapter, the subject of Arab matriarchy has been also mentioned. In this context, the supporting and the opposite opinions have been given, and an evaluation has been made. Throughout the study, the relevance of the genealogy with the political, social and economic environment has been revealed. By emphasizing the cyclicity between these structures and genealogy, the flexible and dynamic aspect of genealogy that transcends blood ties is highlighted.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    502950

    Hicrî III. Asırda Mu'tezile-Şia etkileşimi

    Mu'tazila-Shia interaction in the Hijri Third Century

    HASAN BASRİ DEMİRER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    DinHitit Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CEMİL HAKYEMEZ

  2. Tez No

    813348

    أثر الفكر البلاغي في النقد العربي القديم حتى نهاية القرن الرابع الهجري

    Hicri 14. Asra kadar kadim eleştiride belagat düşüncesinin etkisi

    HÜSEYİN ESVED

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2006

    DilbilimŞam Üniversitesi

    Arap Dili ve Belagatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MUHAMMED ŞEFİK ALBİTAR

  3. Tez No

    437032

    El-Mevsılî'nin el-İhtiyar adlı eserindeki fıkıh konularının temel kaynakları (Nikah örneği)

    The main sources of fiqhi arguments in al-Mawsili's al-İkhtiyar (E.G Nikah)

    MUHAMMED HAFIZ KARAMUSTAFAOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET ERDOĞAN

  4. Tez No

    299905

    Temel ibadetler konusunda Hanefîler ve Şâfiîler arasındaki farklılıklar

    Basic differences between the prayer rituals of Hanafî and Shâfiî schools

    MUHAMMED ÜNVERDİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    DinÇukurova Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NASİ ASLAN

  5. Tez No

    43989

    Es-sa'lebi'nin El-Keşf ve'l Beyan isimli tefsirinde El-Hacc suresinin tahlil ve tahkiki

    Başlık çevirisi yok

    YAVUZ KÖKTAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    DinDokuz Eylül Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÖMER DUMLU

Geri Dön