Türkiye türkçesinde kökteş kelimeler üzerine bir dil incelemesi
A linguistic study of cognates in Turkish
- Tez No: 763735
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA UĞURLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 560
Özet
Kök hâlinde olmayan Türkçe kelimeler, bir kökten ekler vasıtasıyla türetilir. Aynı kökten türemiş kelimelere kökteş kelimeler denir. Kökteş kelimelerin belirlenmesi, dilin bilinen köklerden türettiği kavramların bütününü ortaya koyacaktır. Bu çalışmada, Türkçenin bilinen en eski metni olan Köktürk yazıtlarındaki belirlenebilen kökler üzerinden Türkiye Türkçesinin kökteş kelimeleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada, Köktürk Yazıtlarını oluşturan kelimelerin ortak kökleri belirlenmiş ve sonrasında Türkiye Türkçesinde bu köklerden türemiş olduğu tespit edilen kelimeler dallanmalar hâlinde gösterilmiştir. Kökteş kelimelerin gösterilebilmesi için, bu kelimelerin zaman içerisinde uğradıkları ses, yapı ve anlam değişikliklerine de değinilerek Türk kültürü açısından önemli olduğu düşünülen ve açıklanmaya muhtaç görülen kelimelerin“oluşturma yönü”açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Köktürk yazıtlarındaki belirlenebilen köklerin Türkiye Türkçesindeki türemişlerinin toplam sayısı ortaya konulmuş, böylece bu köklerden türetilen Türkiye Türkçesine ait kelimeler üzerinden Türkçenin kavram türetme konusundaki zenginliği gösterilmeye çalışılmıştır. Köktürk yazıtlarında bulunan; fakat Türkiye Türkçesinde görülmeyen kelimeler de liste hâlinde gösterilmiştir.
Özet (Çeviri)
Turkish words, which are not roots, are derived from a root via suffixes. Words derived from the same root are called cognates. If cognates are revealed, the whole words that were derived from the known roots will be proved. In this study, cognates of Turkey Turkish have shown through the detectable roots in the oldest inscriptions of Turkish, Köktürk inscriptions. Cognates are shown as clusters with the explanations on their phonetical, morphological, and semantical changes. In the conclusion of this study, numeric data on how many words are derived from the roots in Köktürk inscriptions has shown. The words which are seen in Köktürk, but not in Turkey Turkish have also be listed.
Benzer Tezler
- Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki ortak köklü Türkçe kelimeler
Başlık çevirisi yok
FİRDEVS SENEM GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ TAN
- Çuvaşçanın isim söz varlığı bakımından kırgızca ve Türkiye türkçesi ile karşılaştırılması
The Comparison of the lexical inventory of chuvash in terms of names with kyrgyz and turkish
MERVE EKİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEYZİ ERSOY
- Türkiye Türkçesinde fiilden türetilmiş kökteş sözcük aileleri
Cognate words family derived from verb in Turkish
İMREN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KARATAŞ
- Tatar Türkçesinde fiillerin istemi
Valency of verbs in Tatar Turkish
NESLİHAN YILMAZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
DilbilimOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NUH DOĞAN
- Yeni Uygur Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki ortak atasözleri
New Uyghur Turkish and Turkey Turkish in common provebs
ENES AKGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Karşılaştırmalı EdebiyatPamukkale ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYSEL BAYTOK