Abdülbâkî Ârif Efendi ve Siyer-i Nebî'si
Abdulbaki Arif Efendi and his Siyer-i Nebi
- Tez No: 763931
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ŞAMİL BAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 551
Özet
Hz. Peygamber'in mü'minlere örnek teşkil eden hayatını sonraki nesillere aktarma noktasında siyer yazıcılığının büyük rolü olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Hz. Peygamber henüz hayatta iken etrafındaki sahabiler tarafından unutulmaması ve sonraki nesillere en doğru şekliyle aktarılması için kaleme alınmaya başlayan siyer türü eserler, İslamiyeti kabul eden toplumların çeşitli katkılarıyla günümüze kadar ulaşmıştır. Bu çalışmada; Türklerin İslamiyeti kabul etmeleri ile beraber dinî hayatlarını şekillendirmelerinde etkili olan siyer kültürü ve yazıcılığının, Klasik Türk Edebiyatı sahasına bakan yönü ile, özellikle bu dönemde kaleme alınmış olan mensur siyer örnekleri tespit edilmeye çalışılmış, tespit edilen eserler hakkında tanıtıcı bilgiler verilmiştir. Ardından bu dönemde güzide eseri Siyer-i Nebî'yi kaleme almaya başlayan Abdülbâki Ârif Efendi ile onun vefatından sonra yarım kalan eserin günümüze ulaşmasında büyük emekleri olan damadı Abdürrahim Fâiz Efendi'nin hayatları ve bugüne hediye etmiş oldukları eser üzerine yoğunlaşılmıştır. 17. yüzyıl Osmanlı âlim, hattat ve şairlerinden olan, çeşitli müderrislik ve kadılık görevlerinden sonra bir süre Anadolu ve Rumeli kazaskerlikleri görevini de îfâ eden Abdülbâkî Ârif Efendi yaşamış olduğu dönemin önemli şahsiyetlerindendir. Kaleme almış olduğu pek çok eserin yanında, yazmaya başladığı fakat ömrü vefâ etmediği için tamamlayamadığı siyerinin zamanla dağılan müsveddelerini dönemin vezir-i azamı Damat İbrahim Paşa'nın emri ile Ârif Efendi'nin damadı ve aynı zamanda öğrencisi olan Fâiz Efendi toparlayarak temize çekmiştir. Döneminde çok beğenilen ve takdir gören, kullanmış olduğu sanatlı dili ve anlatım tarzı bakımından Veysî mahlaslı Üveys bin Muhammed Alaşehirî tarafından kaleme alınan ve bilinen ilk Türkçe telif mensur siyer hüviyeti taşıyan“Dürretü't-Tâc fî Sîreti Sâhibi'l-Mi'râc”adlı esere benzetilen Siyer-i Nebî; Klasik Türk Edebiyatı'nda ender rastlanan telif mensur siyerlerden olması bakımından önem arz etmektedir. Bu çalışmada; Fâiz Efendi'nin, Ârif Efendi'nin müsveddelerinden yararlanarak oluşturmuş olduğu ilk nüsha tahlil ve yorum metodu ile nüshalar arasından tespit edilmiştir. Tespit edilen nüsha belirli usûllerle seçilen dört farklı nüsha ile karşılaştırılarak edisyon kritiğe tâbî tutulmuş, ardından eser transkripsiyon harfleri ile günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Ortaya çıkan metin üzerinde dil, üslup ve muhteva araştırması yapılarak çalışmamızda sunulmuştur. Üzerinde çalışılan nüshaların derkenarları da aynı şekilde edisyon kritik yöntemi kullanılarak transkripsiyon harflerine aktarılmış ve asıl metinden sonra okuyucuya sunulmuştur. Ayrıca araştırmacılar ve okuyucuların metinden daha kolay istifade edebilmeleri için tezimizin son kısmına Siyer-i Nebî'nin alfabetik sözlük çalışması eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
It is an evident fact that sirah literature plays a significant role in transmitting the example-setting life of Hz. Muhammad to future generations. The siyar-type works, which were begun to be written so that they would not be forgotten by Hz. Muhammad's companions while he was still alive and so that they would be transmitted to future generations in the most accurate manner, have survived to the present day with contributions from various societies that accepted Islam. In this study, the aspect of sirah culture and writing, which was instrumental in shaping the religious life of the Turks after their acceptance of Islam, was examined in the context of Classical Turkish Literature. Particularly, examples of prose sirah written during this period were sought out, and background information was provided on the identified works. Then, the lives of Abdulbaki Arif Efendi, who began writing Siyer-i Nebi, and his son-in-law, Abdurrahim Faiz Efendi, who made enormous efforts to complete the unfinished work after his death, as well as the work they presented as a gift, were examined. Abdulbaki Arif Efendi, who was one of the 17th-century Ottoman intellectuals, calligraphers, and poets, and who served as a judge in Anatolia and Rumelia after numerous professorship and kadi duties, was one of the most influential figures of his day. Faiz Efendi, who was Arif Efendi's son-in-law and student at the same time, collected and cleared the scattered drafts of his siyar, which he began writing but could not finish since he did not survive, at the request of Damat Ibrahim Pasha, the grand vizier of the time. The first known Turkish copyright prose siyar is“Durretu't-Tac fi Sireti Sahibi'l-Mi'rac,”written by Uveys bin Muhammed Alaşehiri under the pseudonym Veysi in terms of his creative language and style of expression, which was widely regarded and admired during his time. The work is compared to Siyer-i Nebi; it is significant for being one of the few copyright prose siyars in Classical Turkish Literature. In this study, the first copy generated by Faiz Efendi using Arif Efendi's drafts was identified among the copies using the analysis and interpretation approach. The detected copy was compared with four other copies picked using specific methods, and the edition was exposed to critique. Our study presents language, style, and content research on the resultant work. Using the edition critical approach, the margins of the investigated copies were also transformed to transcription letters and provided to the reader after the original text. In addition, Siyer-i Nebi's alphabetic dictionary study has been incorporated to the final section of our research so that researchers and readers may more readily benefit from the book.
Benzer Tezler
- XVIII. asır Osmanlı ulemâsından Abdülbâki Ârif Efendi ve Siyer-i Nebî adlı eseri
From the scholars of 18th century Ottoman Empire: Abdülbâki Ârif Efendi and his book on Prophet's (PBUH) life
HATİCE DEMİRCİLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN KARATAŞ
- Âbdülbâki Ârif Efendi's siyer of the prophet
Siyer-i Ârif'n Mevlid-i evvel bölümü
HÜSEYİN ALPSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURGÜL ÖZCAN
- 18. yüzyıla ait bir Siyer-i Nebî üzerinde sentaks incelemesi
A syntactic study on a Siyer-i Nebî belonging to 18th century
FATİH KAYA
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN
- Abdülbaki Arif Efendi (Hayatı, eserleri, edebi kişiliği ve divanının tenkidli metni)
Başlık çevirisi yok
ALİ ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL AYAN
- Abdulbaki Arif Efendi, hayatı, eserleri, 'Marife ve Nekre' risalesi'nin tenkitli metni
The life and works of Abdulbaki Arif Efendi and the riticism of his 'the leaflet of definiteness and indefinitenes'
ÇİĞDEM ÇAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZÜLFİKAR TÜCCAR