Kıraat ilminde şâz olgusu
The fact of shādh in qirāʼāt science
- Tez No: 765610
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULLAH EMİN ÇİMEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 433
Özet
Kıraat disiplininde en çok tartışılan konuların başında anlam temelli değişimleri, içerik karmaşası, Kur'âniyeti meselelesi ve tanım problemleriyle dinamik bir yapı arz eden“şâz kıraat meselesi”gelmektedir. Söz konusu kıraatlerin bu denli tartışılmalarının sebebi, yedi ve on kıraatin mütevâtir/sahîh olarak kabul görülüp bunların dışındakilerin ise şâz kıraat adı altında çoğunlukla sorgulanmadan reddedilmeleridir. Bundan dolayı şâz kıraatlerin doğru bir şekilde tanımlanıp taksim edilmeleri ve Kur'âniyet vasıflarının netleştirilmeleri çalışmanın temel hedefi olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda şâz kavramı; dil bilimi, hadis, fıkıh ve tefsir disiplinleri ışığında okunarak onun tarihsel süreçte ortaya çıkışı ve kıraat sahasındaki anlamsal dönüşümü kronolojik açıdan ele alınmıştır. Ayrıca şâz kıraatler hakkında faklı tanımların yapılmasına yol açan yedi harf ve lehçe meseleleri, tahdîd ve tasnif faaliyetleri gibi amillerin mevzubahis kıraatlere etkileri irdelenmiştir. Araştırma neticesinde şâz kıraatlerin Kur'âniyet vasfının Kur'ân'ın yaygın tanımı bağlamında değerlendirilmesinin bir usul hatası olduğu görülmüştür. Şâz kıraatler içerisinde dil, belâgat ve sened açısından hasen şeklinde nitelenenlerin ve yine meşhur üç kriteri haiz olup yeteri kadar şöhret bulamadıkları için şâz diye tesmiye edilenlerin varlığı bu kıratlerin kısmen kabul görmelerine ışık tutmuştur. Sonuç olarak şâz kıraatler hakkında yapılan tanımların bu kıraatlerin içeriğini karşılayamadığı anlaşılmış, bundan dolayı“nadir bulunmak veya çoğunluğun dışında kalmak gibi nedenlerle yeterli derecede şöhret bulamayanlar”şeklinde bir“çatı tanım”tercih edilmiştir. Bu tanımın altında bulunup sahîh kıraatlerin üç kriterini barındıran şâz kıraatler“makbûl şâz”; tarihi süreçte şâz diye isimlendirilip meşhur üç kriterden birine muvafık olmayanlar ise“merdûd şâz”adıyla zorunlu olarak ikili taksime tabi tutulmuşlardır. Bu tanımlamadan hareketle şâz kıraatlerin İslâm hukukundaki etkisinin yansıması olan“şâz kıraatlerle namaz ve şer'î hükümlerin istinbatı”hakkında serdedilen menfi-müspet görüşlerden şâz tasavvurumuza uygun olanların geçerli, uygun olmayanların ise geçersiz olduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
At the beginning of the most discussed issues in the discipline of qirāʼāt, the“shādh qirāʼāt issue”, which presents a dynamic structure with its meaning-based changes, content confusion, the quality of being a Qurʼān, and definition problems. The reason why the aforementioned qirāʼāts are so much discussed is that seven and ten qirāʼāts are accepted as ṣaḥīḥ (authentic), the rest of them are often rejected without question under the name of shādh qirāʼāt. For this reason, it has been determined as the main objective of the study to define and divide the shādh qirāʼāts correctly and to clarify the Qurʼānī qualities. In this direction, the concept of shādh; ıt is read in the light of linguistics, ḥadīth, fiqh and tafsīr disciplines, and its emergence in the historical process and its semantic transformation in the field of qirāʼāts are discussed chronologically. In addition, the effects of factors such as seven letters and dialect issues, taḥdīd (limitation) and classification activities, which lead to different definitions about shādh qirāʼāts, were examined. As a result of the research, it has been seen that it is a procedural error to evaluate the Qurʼānic quality of shādh qirāʼāts in the context of the common definition of the Qurʼān. The existence of those who have the qualifications of ḥasan (good) in terms of language, rhetoric and sanad (the Chain of Narrators of Qirāʼāt), and those who have three famous criteria but are not famous enough, shādh light on the partial acceptance of shādh qirāʼāts. As a result, it was understood that the definitions made about the shādh qirāʼāts could not meet the content of these qirāʼāts, so a“roof definition”was preferred as“those who are not sufficiently famous because of their rarity or exclusion from the majority”. Shādh qirāʼāts that fall under this definition and contain the three criteria of ṣaḥīḥ qirāʼāts are“Maqbūl shādh”(accepted); those who were called shādh in the historical process and did not comply with one of the three famous criteria were subjected to compulsory division under the name of“Mardūd shādh”(rejection). Based on this definition, it has been concluded that among the positive negative views expressed on“the issue of prayer and the determination of shar'ī rulings with shādh qirāʼāts”, which is the reflection of the effect of shādh qirāʼāts in Islamic law, those that are suitable for our shādh vision are valid, and those that are not appropriate are invalid.
Benzer Tezler
- Hz. Ömer'in kıraati
Hz. Omer's recitations (Qiraats)
CİHAN SUBAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AVNULLAH ENES ATEŞ
- Nizamuddin En-Nîsâburî'nin Garâibu'l-Kur'ân ve Regâibu'l-Furkân adlı tefsirinde kıraat olgusu
The recitation phenomenon in interpretation named Garâibü'l-Kur'ân ve Regâibü'l-Furkân by Nizamiddun En Nisâburî
YUNUS İŞERİ
Doktora
Türkçe
2021
Dinİstanbul ÜniversitesiKur’an-ı Kerim Okuma ve Kıraat İlmi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KERİM BULADI
- Şâz kıraatlar bağlamında Hasan Basrî kıraatı ve özellikleri
Hasan Basrî and features of his kiraat within the context of Sâz kiraat
MEHMET KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHARREM ÖNDER
- İbnü'l-Kabâkıbî ve Mecma'u's-Sürûr ve Matla'u'ş-Şümûs ve'l-Büdûr adlı eserinin incelenmesi
Study On Ibn al-Kabâkıbî and his book Matla'as-Shumûs Wa al-Budûr
İHSAN SÜTŞURUP
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH ÇOLLAK