Orta Asya petrogliflerindeki at tasvirleri
Horse descriptions on Central Asian petroglyphs
- Tez No: 766423
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YAVUZ GÜNAŞDI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Eski Çağ Dilleri ve Kültürleri, Tarih, Archeology, Ancient Linguistics and Cultures, History
- Anahtar Kelimeler: Orta Asya Coğrafyası, Orta Asya Kültürleri, Kaya Resimleri, Petroglifler, Türk Kültürü'nde At, Central Asian Geography, Central Asian Cultures, Rock Paintings, Petroglyphs, Horse in Turkish Culture
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 339
Özet
Orta Asya Bölgesi; Pamir, Tanrı ve Altay gibi yüksek dağları Hazar, Issık, Balkaş ve Aral gibi büyük gölleri Fergana, Tarım ve Turfan gibi geniş havzaları ve Ceyhun ve Seyhun gibi büyük ve uzun nehirleri bünyesinde barındıran zengin bir bölgedir. Her ne kadar insan yaşamına elverişli olmayan engebeli arazi ve sert iklime sahip bölgeleri bulunsa da, geniş ovaları ve zengin bitki örtüsü sayesinde daima insanları kendisine çekmiştir. Özellikle hayvancılıkla geçimlerini sağlayan ve yaylak-kışlak hayatı yaşayan konar-göçer insanlar için en eski devirlerden bu yana bir yaşam merkezi haline gelmiştir. Bu nedenle tezimizde bölgenin coğrafyasını detaylı bir şekilde anlattık. Böyle bir coğrafyada eski devirlerden bu yana yaşam mücadelesi veren insanlar hayatlarını, düşüncelerini, inançlarını ve daha birçok özelliklerini kayalara, uçurum kenarlarına ve mağaraların çeşitli bölümlerindeki yüzeylere işlemişlerdir. Yapılan bu işleme bilim insanları petroglif, yani taş üzerine yapılan oyma ismini vermişlerdir. İnsanlar bu işlemle yüzeylere; hayvan, insan, savaş, av, dini inanç ve toy gibi birçok konuyu içeren sahneler yapmışlardır. Bu bakımdan oldukça zengin bir bölge olan Orta Asya Bölgesi'nde, eski çağlardan bu yana yaşayan insanların, özellikle Türklerin hayatında mühim bir rolü olan atın, hemen hemen her petroglif alanında yapılmış olduğunu fark ettik. Oldukça ilginç sahnelerde ve farklı farklı tarzlarda çizilmiş olan bu hayvan ile sanatçının bizlere ne anlatmak istediğini araştırmaya karar verdik. Bu düşünce ile yazmış olduğumuz bu tezde eski devirlerden beri bölgedeki insanların, özellikle Türklerin hayatının ayrılmaz bir parçası olan atın her alandaki özelliğini araştırarak petrogliflerdeki sahnelerini yorumlamaya çalıştık. Petrogliflerin tarihçesini de araştırarak Orta Asya ve Anadolu gibi çeşitli bölgelerdeki önemli alanlara da yine çalışmamızda yer verdik. Özellikle, Türlerdeki rolü bakımından ele almış olduğumuz atın Türk Kültürü'nde, masallarında, destanlarında, efsanelerinde, mitolojilerinde, kurganlarında, kurgan eşyalarında ve yazılı kaynaklarında almış olduğu vasfı tezimizde inceledik. Türkler için iyi bir atın hangi özelliklere sahip olması gerektiğini de yine eserimizde belirttik. Araştırmış olduğumuz tüm bu konulara bakarak asıl konumuz olan Orta Asya Petrogliflerindeki At Tasvirlerini analiz etmeye çalıştık. Yapılmış olan tarihlendirmeleri de yer yer belirttik. Son bölümde de çeşitli alanlardaki ve bölgelerdeki tasvirler ile karşılaştırmalar yaparak, Türk Kültürü açısından benzerliklerini belirtmeye çalıştık. Çalışmamızda petrogliflerde bulunan at tasvirlerinin ne ifade etmek istediklerini, hangi kavimlerle alakalı olduklarını, gerçek bir sahneye mi yoksa hayali veya dini bir sahneye mi ait olduklarını ve Türklerle nasıl bir bağlantılarının bulunduklarını belirtmeye çalıştık. Oldukça geniş bir alanı kapsayan bölgede çok fazla petroglif alanı bulunduğundan biz bunların sadece bir kısmını inceleyebildik. Yapmış olduğumuz bu çalışma ile birlikte Türkler ile bütünleşmiş bir hayvan olan atın, çeşitli alanlardaki kullanımlarını aktararak ve bu kullanımlarını göz önüne alarak petrogliflerdeki vasıflarını ve önemini açıklamayı amaçlamaktayız.
Özet (Çeviri)
Central Asian Region; It is a rich region that includes high mountains such as Pamir, Tanrı and Altai, large lakes such as Caspian, Issık, Balkaş and Aral, wide basins such as Fergana, Tarım and Turfan, and large and long rivers such as Ceyhun and Seyhun. Although it has rough terrain and regions with harsh climates that are not suitable for human life, it has always attracted people thanks to its wide plains and rich vegetation. It has become a living center since the earliest times, especially for nomadic people who make a living with animal husbandry and live a highland-winter life. For this reason, we have explained the geography of the region in detail in our thesis. People who have been struggling to survive in such a geography since ancient times have inscribed their lives, thoughts, beliefs and many other features on rocks, cliff edges and surfaces in various parts of caves. Scientists gave this process the name petroglyph, that is, carving on stone. People are exposed to surfaces with this process; They made scenes involving many subjects such as animals, people, war, hunting, religious belief and nativity. In this respect, we noticed that the horse, which has an important role in the lives of people, especially Turks, who have lived in the Central Asian Region since ancient times, has been made in almost every petroglyphic area. We decided to investigate what the artist wanted to tell us with this animal, which was drawn in very interesting scenes and in different styles. In this thesis, which we wrote with this in mind, we tried to interpret the scenes in petroglyphs by investigating the characteristics of the horse, which has been an integral part of the lives of the people in the region, especially the Turks, in every field since ancient times. By researching the history of petroglyphs, we also included important areas in various regions such as Central Asia and Anatolia in our study. In particular, in our thesis, we examined the quality of the horse, which we discussed in terms of its role in the species, in Turkish Culture, tales, epics, legends, mythologies, kurgans, kurgan objects and written sources. We also stated in our work what characteristics a good horse should have for the Turks. By looking at all these subjects that we have researched, we tried to analyze our main subject, the Horse Depictions in Central Asian Petroglyphs. We have also indicated the dates that have been made in places. In the last part, we tried to point out the similarities in terms of Turkish Culture by making comparisons with the depictions in various areas and regions. In our study, we tried to indicate what the horse depictions in the petroglyphs wanted to express, which tribes they were related to, whether they belonged to a real scene or an imaginary or religious scene, and what kind of connection they had with the Turks. Since there are so many petroglyphs in the region, which covers a very large area, we were able to examine only a few of them. With this study we have done, we aim to explain the characteristics and importance of the horse, which is an animal integrated with the Turks, in petroglyphs by conveying its uses in various fields and considering these uses.
Benzer Tezler
- Kuzeydoğu Anadolu petrogliflerindeki dağ keçisi motifi
Mountain goat motif in Northeast Anatolian petroglyphs
BURAK BİNGÖL
- Demographic and ethnic characteristics of Central Asia and their future impacts on the social, economical and political aspects of the region
Orta Asya'nın demografik ve etnik özellikleri ve bunların bölgenin sosyal, ekonomik ve politik durumuna gelecekteki etkileri
OSMAN ARAY
- Exploiting instability: Decoding the nexus of iranian hyperactivity and Turkish Hezbollah
İstikrarsızlıktan yararlanmak: İran Hiperaktivitesi ve Türk Hizbullah bağlantısını çözmek
İSMET HERDEM
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Siyasal BilimlerIndiana University BloomingtonKüresel Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL SILAY
PROF. DR. JAMSHEED CHOKSY
PROF. DR. GARDNER BOVINGDON
- Orta Asya'da atın ehlîleştirilmesi, yetiştirilmesi ve bölgeye özgü at ırkları
Horse tale, breeding, and region-special horse breeds in Central Asia
AHMET ÜNAL
- An evaluation of the US military presence in Central Asia: The case of Uzbekistan
Orta Asya'daki ABD askeri varlığının bir değerlendirmesi: Özbekistan örneği
ŞEVVAL BESTE GÖKÇELİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Siyasal BilimlerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiAvrasya Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. IŞIK KUŞÇU BONNENFANT
