İran ve Türkiye geleneksel konut mimarilerinin işlevsellik ve esneklik üzerinden karşılaştırması
Comparison of Iran and Turkey traditional housing architectures on functionality and flexibility
- Tez No: 767286
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM BAKIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
ÖZET İRAN VE TÜRKİYE GELENEKSEL KONUT MİMARİLERİNİN İŞLEVSELLİK VE ESNEKLİK ÜZERİNDEN KARŞILAŞTIRMASI Hanieh GOLIRAD Yüksek Lisans, Mimarlık Anabilim Dalı Danışman: Dr. Öğretim Üyesi İbrahim BAKIR Eylül 2022; 106 sayfa Teknolojik ve ekonomik gelişmelere paralel olarak sosyo-kültürel yaşamın hızlı bir şekilde değişmesi, yaşam koşullarının zaman içinde farklılaşması, kullanıcı özelliklerinin çeşitlenmesi, aile kapasitesi değişmesi, konut ile mekânın ve hatta konut içinde gelişen eylemlerin de farklılaşmasına neden olmuştur. İhtiyaçlar arttıkça veya farklılaştıkça, konutun yetersiz kalmaması, değişime uyum sağladığı, sabit kalmaması ve kullanıcı memnuniyetini sağlaması beklenmektedir. Konutun yaşam sürecinde gelişen tüm eylemlere uyum sağlayabilmesi mimarlıkta esneklik ve uyarlanabilirlik kriter çerçevesinde mümkün olmaktadır. Ki bu noktada mekânsal esneklik açısından bu standartların konutlara uyarlanması gerekmektedir. Esneklik genellikle nesneleri değiştirme yeteneği olarak adlandırılmaktadır. Mimari tasarımda, özellikle konut tasarımında“esneklik”terimi, uzun ve karmaşık yaşamlar yaşayan kullanıcıların yeni koşullara, ihtiyaçlara ve uygulamalara uyum sağlamak için insan yapımı mekanların mekânsal esnekliğini ve düzenlenmesini ifade etmektedir. Tüm yapılar, uygulama parametrelerinin büyük ölçüde değiştiği uzun ve karmaşık bir yaşam döngüsüne sahiptir. Genellikle kalıcı siteler üzerine inşa edilirler, ancak diğer binalar eklendikçe veya değiştirildikçe çevreleri sürekli değişmektedir. Çevrenin işlevsel kalıplarını değiştirerek kullanıcıların değişen taleplerine uyum sağlamaya çalışır. Mekansal esneklik, mekanın işlevsel verimliliği dikkate alınmadan tartışılamaz. Esnek mimari, binaları yaşam döngülerindeki değişikliklere kolayca uyum sağlayabilecek şekilde tasarlamak anlamına gelmektedir. Bu tür tasarımlar daha uzun süre kullanılabilir, mekan kullanıcılarının kullanım amacına daha uygundur ve kullanıcının deneyimi ve müdahalesi ile tutarlıdır. Ayrıca daha ekonomik olmak ziyade teknolojik yeniliğin avantajlarından kolayca yararlanır. Ekolojik sürdürülebilirlik esneklik ihtiyacı, sadece elverişli koşullar ve olanaklardan değil, aynı zamanda ekonomik verimlilik ve ihtiyaçlardan da kaynaklanmaktadır. Yoğun bir tarihi birikimden beslenen ve güçlü bir kültürel zenginliğin ürünü olan İran ve Türkiye konut mimarisinde, esneklik kavramı kapsamında yapılan tüm araştırmalarda her iki ülkede geleneksel Türk ve İran konutu bu açıdan büyük önem taşımaktadır. Geleneksel konutlar kullanıcı ihtiyaçları, çevresel faktörler, coğrafi ve iklimsel veri, ekonomik ve politik koşullar gibi pek çok faktör çerçevesinde şekillenmektedir. Geleneksel konutlar barınma temel gereksinimini karşılarken fonksiyonel ve estetik mekanların oluşumu ile geliştirilmektedir. Kullanıcıların yaşam biçimleri, alışkanlıkları ve tercihleri, konut tasarımında işlevin ve estetiğin kullanıcı ihtiyaçlarını göz önüne alarak oluşturulması geleneksel konutların belirgin özelliklerinden olarak bilinmektedir. ii Medeniyetlerin beşiği olan İran ve Anadolu, değişik coğrafi koşulları, özgün kültürel çevreleri ve yarattıkları eserler ile, bölgelerin mimarisinde özel bir yere sahip olmuşlardır. Doğal şartlar ile kültürel birikimler çizgisinde gerçekleşen geleneksel konut mimarisi, yaşayanların tüm gereksinimlerini yanıtlamak amacıyla geliştirilerek yüzyıllar boyunca hayatına devam edebilmiştir. İki bölgenin birbirine yakın sosyo-kültürel yapıları , komşuluk ve yakın iklimsel özellikleri nedeniyle, çalışma kapsamında karşılaştırılmalı yöntem kullanılmış olup ayrıntılı bir tarihsel, betimsel-analitik yöntem kullanılarak makaleler ve geçerli belgesel çalışmaların kuramsal yaklaşım ve içerik analizi metod ile iki ülkenin çeşitli yörelerinden seçilen tescili geleneksel Türk ve İran örnek konut mimarlığın iç ve dış mekânsal organizasyonu planlar üzerinde esneklik performansı incelenmesi ve iki ülkenin bu konuda ortak ve değişken özelliklerin ortaya konulması tezin amacı olarak belirlenmektedir. Çalışmada seçilen geleneksel konut örneklerde mekânsal organizasyon açısından, esnekliğin sadece planlar üzerinde, mekanların gelişebilme ve büyüyebilmesi ya da mekanların özelleştirilmesi ve birden fazla fonksiyona cevap verebilme kabiliyeti çerçeve içeresinde incelenmektedir. Tez kapsamında yapılan incelenmeler sonucunda her iki ülkedeki geleneksel konut örneklerin plan araştırmalarında en çok öne çıkan sonuç, planların mekan organizasyon açısından mekan için belirli bir kullanım tanımlamaktan kaçınmalarıdır. Modern anlamda plana belirli bir işlev yüklenmesi yapılmamaktadır. İki ülkede de tasarım sürecinde planın tasarımında gelişme yeteneğinin göz önünde bulundurulması ve yukarıda da bahsedildiği gibi her mekan için olası değişiklikleri önceden tahmin etmek, mekanı daha esnek hale getirmeye yardımcı olabilir, ki bu özellik araştırmada yapılan değerlendirilmeler sonucunda, her iki ülke arasında konut esnek tasarım üzerinde orta özellik olarak tanımlamaktadır. Türkiye'nin doğu ve güneydoğu Anadolu bölgesinde geleneksel konutların plan aşaması açısından büyük benzerlikler gösterdiği, ancak batıya doğru gidildikçe iç Anadolu'dan Ege bölgelerine doğru kaydıkça hala geleneksel konutların iç mekan düzeltmesinde her hangi bir değişiklik gözlenmediği, yer düzeninin daha çök kullanıldığı tespitin yana, konutların mekan organizasyon değiştiği sonucuna varılmıştır. Diğer yandan İran ise soğuk ve sıcak iklimi, merkezi ve batı yöresinde yer alan geleneksel konutların birbirine yakın sosyo-kültürel yapılara sahip olan yerler ve iklim bölgeleri tespit edilmiştir. Bu yapıların özellikle doğu ve güneydoğu Anadolu'da Mardin, Diyarbakır ve Şanlıurfa, İran'da ise İsfahan, Kaşan, Kirman ve Yazd gibi kentlerde konut örneklerin genel karakteristiğinin ve plan üzerinden mekânsal olarak esneklik açısından ortak özelliklere rastlanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Esneklik, İran geleneksel konut mimarisi, İşlevsellik, Türkiye geleneksel konut mimarisi JÜRİ: Dr. Öğretim Üyesi İbrahim BAKIR Doç. Dr. Seda ŞİMŞEK TOLACI Dr. Öğretim Üyesi Serkan KILIÇ
Özet (Çeviri)
COMPARISON OF IRAN AND TURKEY TRADITIONAL HOUSING ARCHITECTURES ON FUNCTIONALITY AND FLEXIBILITY Hanieh GOLIRAD MSc Thesis, Architecture Supervisor: Asst. Prof. Dr. İbrahim BAKIR September 2022; 106 pages In parallel with technological and economic developments, the rapid change of socio-cultural life, the differentiation of living conditions over time, the diversification of user characteristics, the change of family capacity have led to the differentiation of housing and space and even the actions that develop within the house. As the needs increase or differentiate, it is expected that the house will not be inadequate, keep up with the changes, remain stable against the changes and provide user satisfaction. It is possible for the house to adapt to all the actions that develop in the life process, within the framework of flexibility and adaptability in architecture. At this point, these criteria are to be adapted to the housing in terms of spatial flexibility. Flexibility is often referred to as the ability to change objects. It can be said that the term“resilience”in architectural and environmental design, especially in residential design, refers to the spatial flexibility and organization of man-made space, modifying it to meet new conditions, needs and applications of users. Buildings have a long and complex life cycle in which application parameters vary greatly. They are usually built on permanent sites, but their environment is constantly changing as other buildings expand or are replaced. It tries to apply it by changing the functional pattern of the environment according to the changing demands and needs of the audience. Spatial flexibility cannot be discussed without considering the functional efficiency of a space because it works in two opposite directions, from functionalist to functional, depending on the method and degree of impact on the space. The real question in dealing with this contradiction is to what extent it is better for a space to accompany change. Flexible architecture involves designing buildings in a way that fits their life cycle and can easily respond to change. The advantages of such an approach in design are significant. Such a design can be used for a longer time and is more suitable for the intended use of the space users and corresponds to the user experience and intervention. It also easily enjoys the benefits of technical innovations, is more economical and more economical. Ecological sustainability the need for flexibility arises not only from favorable conditions and possibilities, but also from economy and need. In both countries, Iran and Turkey, which are the cradle of civilizations, traditional Turkish and Iranian housing in both countries is of great importance in all researches conducted within the scope of the concept of flexibility in housing architects. Traditional houses are shaped by many factors such as user needs, environmental factors, geographical and climatic data, economic and political conditions. While traditional houses meet the basic needs of shelter, they are developed with the formation of functional and aesthetic spaces. iv The lifestyles, habits and preferences of the users, and the creation of function and aesthetics in housing design by taking into account the user's needs are known as the distinctive features of traditional residences. Iran and Anatolia, the cradle of civilizations, had a special place in the architecture of the regions with their different geographical conditions, unique cultural environments and the works they made. Traditional residential architecture products, realized in line with natural conditions and cultural accumulations, have been developed to meet all the needs of the residents and have been able to continue their lives for centuries. Due to the close socio-cultural structures, neighborhood and close climatic characteristics of the two regions, a comparative method has been used within the scope of the study, and the articles and valid documentary studies selected from various regions of the two countries by using a detailed historical, descriptive-analytical method are traditionally registered with the theoretical approach and content analysis method. The aim of the thesis is to examine the flexibility performance on the interior and exterior spatial organization plans of Turkish and Iranian exemplary residential architecture and to reveal the common and variable characteristics of the two countries in this regard. In the selected traditional housing examples, in terms of spatial organization, flexibility is examined within the framework of the ability to develop and grow only on the plans, or the privatization of the spaces and the ability to respond to more than one function. As a result of the examinations made within the scope of the thesis, the most prominent result in the plan research of the traditional house examples in both countries is that the plans avoid defining a specific use for the space in terms of space organization. In the modern sense, a specific function is not assigned to the plan. Considering the ability to evolve in the design of the plan during the design process in both countries and anticipating possible changes for each space, as mentioned above, can help make the space more flexible. Described as medium, in the eastern and southeastern Anatolian regions of Turkey, traditional houses show great similarities in terms of plan stage, but as one moves towards the west from the inner Anatolian to the aegean regions, there is still no change in the interior space correction of the traditional houses, and the ground level is used more shallow has been reached. On the other hand, in Iran, places with cold and hot climate, socio-cultural structures close to each other and climatic regions of traditional houses located in the central and western regions have been determined. Common features of these buildings were found in terms of the general characteristics of the housing examples and spatial flexibility over the plan, especially in cities such as Mardin, Diyarbakır and Şanlıurfa in eastern and southeastern Anatolia, and İsfahan, Kaşan, Kirman and Yazd in Iran. KEYWORDS: Flexibility, Iranian traditional houses architecture, Functionality, Turkish traditional houses architecture. COMMITTEE: Asst. Prof. Dr. İbrahim BAKIR Assoc. Prof. Dr. Seda ŞİMŞEK TOLACI Asst. Prof. Dr. Serkan KILIÇ
Benzer Tezler
- Modernleşme sürecinde Türkiye ve İran modern mimarlığını yeniden okumak
Re-reading of Turkish and Iranian architecture in the era of modernization
SABA MATIN AYGÖREN
- Mekansal kurgu özellikleri açısından İran,Yazd - Türkiye, Şanlıurfa geleneksel konutları üzerine bir araştırma
A research about spatial configuration in traditional Iranian-Yazd and Turkish-Şanlıurfa houses
HADİ PARVARESH
- Sıcak iklimlerde geleneksel mimari çözüm; bina içi iklimlendirme elemanı - rüzgâr bacaları
Windcatcher; a traditional architectural ventilation solution for hot climate
JANAN ADNAN ALI GHALIB
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMEN ÖZER
- Aksaray ve ilçelerindeki evler
Houses of Aksaray and its town
ZEKAİ ERDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Sanat TarihiYüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ BORAN
- 土耳其加入上海合作组织前景分析
Analysis of turkey's accession to the Shanghai cooperation organization
EMRAH YILDIRIMÇAKAR
Yüksek Lisans
Çince
2015
Uluslararası İlişkilerNankai University Tianjin MunicipalityUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LIU FENG