Adalet Ağaoğlu'nun öykülerinin Algirdas Julien Greimas'ın eyleyenler modeline göre incelenmesi
Examination of Adalet Agaoglu's stories according to Algirdas Julien Greimas's action model
- Tez No: 769379
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ PULAT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Adalet Ağaoğlu, Göstergebilim, Öykü, Çözümleme
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uşak Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 642
Özet
Göstergebilimsel çözümleme yöntemi, Algirdas Julien Griemas tarafından dizgiselleştirilmiştir. Göstergebilimsel çözümleme yöntemi, metin merkezli bir çözümleme yöntemidir. Yazınsal bir metin, göstergebilimsel çözümleme yöntemiyle çözümlenirken o metni oluşturan yazar, yazarın hayatı, dünya görüşü, ideolojisi, metnin oluşturulduğu dönem gibi hususlar çözümleme dışı bırakılır. Çözümlemesi yapılacak metin, göstergebilimsel çözümleme yönteminin nesnesi yapılarak çözümleme yapılır. Göstergebilimsel çözümleme yöntemi, metindeki dilsel göstergelerden hareket edilerek yapılan bir çözümlemedir ve sistematik bir yapısı bulunmaktadır. Çözümleme süresince yapılacak işlemler önceden belirlenmiştir. Göstergebilimsel çözümleme yöntemi, yüzeysel düzey ve derin düzey olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Yüzeysel düzey çözümlemesi kendi arasında anlatısal ve söylemsel düzey olmak üzere ikiye ayrılır. Bu bölümlerde; kesitleme, eyleyenler kadrosu, anlatı izlencesi, kiplikler, oyuncu, uzam ve zaman çözümlemesi yapılır. Derin düzey çözümlemesinde; mantıksal-anlamsal ve göstergebilimsel dörtgen çözümlemeleri yapılır. Sistematik biçimde ilerleyen bu çözümleme yönteminde, çözümleme yapacak kişinin öznellikleri dışarıda bırakılarak tamamen çözümlemesi yapılacak metin üzerine odaklanılır. Bütün bu özellikler, onu diğer çözümleme yöntemlerinden ayırmaktadır. Çalışmamızda Adalet Ağaoğlu'nun bütün öykülerini Griemas'ın Eyleyenler Modeline Göre(göstergebilimsel çözümleme yöntemine) çözümledik. Bilindiği gibi öyküler kendi arasında olay öyküsü, durum öyküsü gibi bölümlere ayrılmaktadır. Bu öykü türlerinin de kendi özgü yapısal ve kurgusal farklılıkları bulunmaktadır. çalışmamızda Ağaoğlu'nun bütün öykülerini çözümleyerek hem tikel hem tümel bir çözümleme yapmış olduk hem de göstergebilimsel çözümleme yönteminin olay ve durum öykülerine uygulanış biçimini sunmuş olduk. Adalet Ağaoğlu'nun Yüksek Gerilim, Sessizliğin İlk Sesi, Hadi Gidelim ve Hayatı Savunma Biçimleri olmak üzere toplam dört öykü kitabı bulunmaktadır. Bu öykü kitaplarında toplam 38 öykü yer almaktadır. En Kısa Öykü/Hüzzam Mavisi ve Asri Zamanlar Kilimi adlı öykülerde eyleyenler kadrosu oluşmadığı için bu öyküler çözümlememiştir diğer 36 öykünün tamamı göstergebilimsel yöntemle çözümlenmiştir. Bunun sonucunda Ağaoğlu'nun öykülerdeki yazınsal kimliği, öykü kurgulama teknikleri, okuyucuya gönderdiği temel iletileri ortaya çıkarılmış ve göstergebilimsel çözümleme yöntemine dair bulgular elde edilmiştir. Göstergebilimsel çözümleme yöntemi; Ağaoğlu'nun öykülerine bütüncül bir perspektiften bakmayı sağlamıştır. Ağaoğlu'nun öykü kurgulama tekniğinde öyküyü oluşturan her unsura özel bir önem atfedildiği görülmüştür. Göstergebilimsel çözümleme yöntemi Ağaoğlu'nun öykülerine hem tikel hem de tümel bakmayı sağlayarak öykülerdeki yazınsal kimliğinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ağaoğlu'nun, ben merkezli olmayan dışa dönük; toplumsal sorunları önceleyen; her türlü sömürü sistemine ve antidemokratik yönetimlere karşı duran; ötekileşen insana sahip çıkan; ideolojik ayrım yapmadan her yanlışı eleştirebilen bir yazar olduğu görülmüştür. Göstergebilimsel çözümleme yönteminin olay türündeki öykülere sorunsuz uygulandığı; durum türü öykülerde oyuncu kadrosunun sınırlı oluşu; serim, düğüm ve çözüm formatında ilerleyen bir olay örgüsünün olmaması nedeniyle uygulama güçlükleri olduğu tespit edilmiştir. Günümüzde anlatısal metinlerde postmodern anlatım teknikleri sıkça kullanılmaktadır. Bu anlatım teknikleri içinde yer alan zamanda geriye gitme(flashback) sık sık kullanılmaktadır. Bu tür öykülerde, göstergebilimsel çözümleme yönteminin çözümleme aşamaları içinde yer alan kesitleme işleminin işlevsel olarak kullanılamadığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The semiotic analysis method was typified by Algirdas Julien Griemas. This analysis method has been widely used in recent years. The semiotic analysis method is a text-centered analysis method. While analyzing a literary text with the semiotic analysis method, issues such as the author, the author's life, worldview, ideology, the period in which the text was created, and the environment are excluded from the analysis. The analysis is made by making the text to be analyzed as the object of the semiotic analysis method. Semiotic analysis method is an analysis based on linguistic indicators in the text. The semiotic analysis method is a systematic analysis. The actions to be taken during the resolution are predetermined. The semiotic analysis method consists of two main parts, the surface level and the deep level. Surface level analysis is divided into two as narrative and discursive level. In these sections; sectioning, actors, narrative program, modalities, actor, space and time analysis are made. In deep level analysis; logical-semantic and semiotic quadrilateral analyzes are made. This method of analysis, which proceeds systematically, focuses entirely on the text, leaving out the subjectivity of the person who will analyze it. All these features distinguish it from other analysis methods. In our study, we will analyze all of Adalet Ağaoğlu's stories according to Griemas' Acting Model (semiotic analysis method). As it is known, the stories are divided into sections such as event story, situation story and short story. All three story types have their own structural and fictional differences. In our study, by analyzing all of Ağaoğlu's stories, we have done both a particular and a universal analysis and presented the application of the semiotic analysis method to the event and situation stories. Justice Ağaoğlu has a total of four story books, namely Yüksek Gerilim, Sessizliğin İlk Sesi, Haydi Gidelim and Hayatı Savunma Biçimleri. There are 38 stories in total in these story books. In the short stories Hüzzam Mavisi and Asri Zamanlar Kilimi, these stories could not be analyzed because the actors did not form, all of the other 36 stories were analyzed by semiotic method. As a result, Ağaoğlu's literary identity in the stories, story editing techniques, the basic messages he sent to the reader were revealed and findings on the semiotic analysis method were obtained. Semiotic analysis method; It enabled Ağaoğlu's stories to be viewed from a holistic perspective. In Ağaoğlu's story editing technique, it has been seen that a special importance is attached to each element that makes up the story. The semiotic analysis method has enabled Ağaoğlu's stories to be looked at both particular and universally, thus revealing his literary identity in the stories. Ağaoğlu's non-self-centered extrovert; prioritizing social problems; opposing all kinds of exploitation systems and antidemocratic governments; taking care of the marginalized person; It has been seen that he is a writer who can criticize every wrong without making ideological distinctions. The semiotic analysis method is applied to the story type stories without any problems; limited cast of situational stories; it has been determined that there are application difficulties due to the lack of a plot that progresses in the format of laying, node ana solution. Today, postmodern narration techniques are frequently used in narrative texts. Flashback, which is included in these narrative techniques, is frequently used. In such stories, it has been determined that the sectioning process, which is one of the analysis stages of the semiotic analysis method, cannot be used functionally. Key Wors: Adalet Ağaoğlu, Semiotics, Story, Analysis
Benzer Tezler
- Adalet Ağaoğlu öykülerini yapısalcı anlayışla çözümleme denemesi
An attempt to analyze Adalet Ağaoğlu stories according to the structuralist approach
MURADİYE BÜYÜKBODUK KANDİLCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıAnadolu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EBRU ÖZGÜN
- Adalet Ağaoğlu'nun öykülerinde estetik ve ideoloji
Aesthetics and ideology in Adalet Ağaoğlu's stories
HÜSEYİN SOYLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELMA BAŞ
- Adalet Ağaoğlu'nun ilk romanları
The First novels of Adalat Ağaoğlu
YÜKSEL TOPALOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RECEP DUYMAZ
- Adalet Ağaoğlu'nun tiyatroları
The theatre of Adalet Agaoglu
EMRE YOLCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALİL ADIYAMAN
- Adalet Ağaoğlu'nun roman ve hikâyelerinde zaman ve eğitim
Time and education in Adalet Ağaoğlu's novels and stories
SANİYE ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiSosyal Bilgiler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM FEDAİ