Orijinalkopya bir mimarlığa doğru: Mimarlıkta bir yüzer gösteren

Towards an original-copy architecture: A floating signifier in architecture

PDF İndir

Tez No: 769458
Yazar: ZEYNEP GÜL SÖHMEN TUNAY
Danışmanlar: DOÇ. DR. FUNDA UZ
Tez Türü: Doktora
Konular: Mimarlık, Architecture
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2022
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 240

Özet

Başta sanat ve mimarlık olmak üzere tüm yaratıcı pratikler için“orijinallik”merkez bir kavramdır. Bilginin çoğalması ve yaygınlaşması ile üretimin zaman içinde dönüşen, bazen özelleşmiş, bazen anonimleşmiş interdisipliner kurgusu, orijinallik tartışmalarının ivmesini değiştirmiştir. Bu tartışmalar, edebiyat, çağdaş sanat, tasarım, müzik, yazılım vb. birçok yaratıcı pratikte yapıların/yapıtların belirli hiyerarşik algılara yerleştirilmesine aracılık etmişlerdir. Mimarlık, özellikle orijinal ya da kopya olma tanımlamaları ile sınırları sürekli yeniden çizilerek bu tartışmaların merkezinde yer almıştır. Bugün mimarlıkta şu sorularla karşı karşıyayızdır; orijinallik mevhumunu, günümüzün değişen koşulları ışığında, bundan yüz yıl önce olduğu gibi“orijinal”ve“kopyanın”katı semantik sınırlarına inanarak yapmak ne derece geçerlidir? Dilsel sınırların etkisi altında var olan mimarlık kültürümüzde, orijinal ve kopyayı, dilimize geçtikleri dillerdeki semantik sınırlarıyla tartışmak hiç mümkün olmuş mudur? Bu tez çalışmasında, bir ikili karşıtlıktan doğmuş karar-verilemez bir öğe olan“orijinalkopyayı”oluşturan kavramların metafizik karşıtlıklarını ortaya çıkararak mimarlık düşüncesine içkin değerini sorgulamak ve iki anlamlılığa indirgenemeyecek bir saçılma ile semantik ufku hakkında fikir edinmek amaçlanmaktadır. Bu semantik kapsamından yola çıkılarak mimarlıkta değişken anlamlara sahip orijinalkopyanın bir“yüzer gösteren/imleyen”(floating signifier) olarak mimarlığın anlamına nasıl dahil olduğunun açıklanması amaçlanmaktadır. Yüzer gösterenler, hiçbir gerçek nesneye işaret etmeyen ve üzerinde anlaşmaya varılmış bir anlamı olmayan bir sözcük, göstergebilim ve söylem analizinde üzerinde ortak bir kanıya varılmış göndergesi olmayan gösterenlerdir. Orijinalkopyayı bir yüzer gösteren olarak ele alabilmek öncelikli olarak Derrida'nın yapısöküm felsefesi ve orijinalkopya kavramı arasında kurulmuş bağlantıların mevcudiyetinin göstergesidir. Mimarlıkta orijinalkopya gibi bir terimin doğuşunun, mimarlıkta yapısökümün tezahürüyle doğrudan ilişkili olduğu düşünülmektedir. Yapısöküm bir olgunun içine dışarıdan eklemlenebilecek herhangi bir teori değildir. Metnin içinde var olur. Orijinalkopyanın mimarlıkta yapısöküm ile olan bağını keşfetmek, araştırma kurgusunu şekillendiği süreçte önemli bir rol oynamıştır. Araştırma kurgusunun ilk aşaması orijinal ve kopya arasındaki ilklik ikincillik hiyerarşilerinin tarihsel bir boyutta inşasında rol oynayan sözlüklerde verili anlamlarının karşılaştırmalı bir okumasını kapsamaktadır. Ancak, metinlerde anlam bağlam ile ilişkili olarak kurulurken anlam bağlamın içinde inşa edilmektedir. Derrida'ya göre hiçbir anlam tanımlanabilir değildir. Her gösteren diğer bir gösterene işaret eder, metin her tekrarında başka metinlere açılırken, anlam da bir metinden diğerine, bir bağlamdan diğerine ertelenecektir. Bu nedenle orijinalkopya gibi bir kavramın semantik katmanları üzerine yapılacak bir çalışmanın, yalnızca, anlamı bir gösterenden diğerine sabitleyen temel kaynaklar olan sözlüklere dayalı bir araştırma sonucunda ortaya koyulması imkânsızdır. Bu nedenle ikinci bir aşama olarak, tez çalışmasında orijinalkopyanın ve onu önceleyen neolojizmlerin izlerini sürmek, anlamsal saçılmalarını ortaya koymak amacıyla mimarlıkta çok özel bir metin türü olan manifestolarda yer alan“orijinal”ve“kopya”üzerine söylemlerin eleştirel bir çözümlemesine gidilmiştir. Türkçede kullandığımız terimler yabancı dillerden dilimize geçmiş olsalar da kaynak dildeki anlamlarıyla aynıymış gibi ele alınırlar. Bu çevirinin sonucunda bir farklılaşma beklenmez. Bu durum belirli bir mimarlık terimine dilimizde icat edilmiş yerli sözcükler için de aynı şekilde gerçekleşir. Original ve özgün, imitation ve taklit aynı kabul edilir. Tezin sorunsalı iki önemli soruyu önümüze sermektedir. İlk olarak, mimarlıkta orijinalin ve kopyanın semantik sınırları ve birini diğerine üstün kılan karşıtlık ilişkisi her daim var olmuş mudur? Yoksa orijinal ve kopya hep karşıtına dönüşmeye açık bir antagonizmanın mı ürünü olmuşlardır? İkinci soru ise, dilimizde orijinalkopyanın mimarlık ve sanat alanında kapsadığı semantik alan İngilizcedeki ile aynı mıdır? Bu aradaki çeviride neler kaybedilmekte ve kazanılmaktadır? Bu noktadan sonra tez çalışmasının araştırma kurgusunun şekillenmesinde önemli rol oynayan orijinalkopya sözcüğünün dil bilgisel özellikleri tezin ikinci bölümünde incelenmiştir. Orijinalkopya'nın bir neolojizm ve bir oksimoron olmasından ileri gelen karakteri yapısökümcü felsefe ışığında bir neografizm ve bir“yüzer gösteren”olarak yorumlanmıştır. Bu kavramlar bu bölümde açıklanmıştır. Orijinalkopyanın temelde bir yapısöküm olarak okunması tez sürecinde araştıma kurgusunda önemli dönüşüm yaratmıştır. Araştırma kurgusu kapsamında Derrida'nın ilklik ikincillik, karar verilemezlik, saçılma, köken ve différance kavramları üzerinden değerlendirildiğinden yapısöküm düşüncesine ait kavramsal altyapıya yer verilmiştir. Bu bölüm içerisinde söylem analizine felsefi yaklaşım ve Derrida'nın söylem araştırmalarını bıraktığı noktadan itibaren tezde nasıl ele alınacağı üzerinde durulmuştur. Tezin üçüncü bölümünde orijinal ve kopya sözcüklerinin tarihe dayalı sözlük araştırmasına yer verilmiştir. Sözlük birimler, madde karşılıklarında çoklukla ötekini de dâhil etmişlerdir. Orijinal sözcüğü günümüzde on sekizinci yüzyılda geldiği anlamları taşımamaktadır. Benzer bir şekilde kopya da İngilizce de bolluk anlamından daha güncel“türev olma”anlamında doğru geçiş yaşamıştır. Zaman içinde yaşanan bu değişiklik sözcüğün anlamını bir çeşit çokluktan“orijinalliğin kıt ve nadir olması”anlamına doğru ilerletmiştir. Sözcüğün pozitif bir anlam barındıran ilk halinden, tüm değerini orijinalinden türemiş olmasından alan ikinci anlamına doğru geçtiği görülür. Günümüzde kopya sözcüğü anlamını orijinal bir kopyayı da kapsayacak şekilde genişletmiş görünmektedir. Sözlük araştırmalarıyla bağlantılı olarak yalnızca orijinal sözcüğü değil“origin”(köken) ve“originality”(orijinallik) sözcükleri de sözlük araştırması kapsamında incelenmiştir. Aynı şekilde kopya sözcüğünün“imitation”ve“mimesis”kavramlarıyla olan bağı göz önünde bulundurularak, araştırmada yalnızca“copy”değil“imitation”ve“mimesis”kavramları da dikkate alınmıştır. Orijinal ve kopya arasında bulunduğu var sayılan ilklik ikincillik hiyerarşisi, iki sözcüğün sözde karşıt anlamlardan ibaret olmadığı, birbirlerinin anlamlarını tarih boyunca içerdikleri gözlemlenerek açık edilmiştir. Tezin beşinci bölümünde mimarlık manifestosuna ve onun yapısöküme dayalı karakterine yer verilmiştir. Hem bir yıkım hem bir yeniden doğuş niteliğinde olan manifestolar yapısı gereği önce yıktığı hâkim düşünceye bir ağıtı sonra da bir devrimi haber veren tezatı ve coşkuyu aynı anda barındıran metinlerdir. Manifestolar,“orijinal”ve“kopya”sözcükleriyle, geçmişte üretilmiş olan ile bir hesaplaşma içerisindeyken, bir“yeni”yi ortaya koyan araçlar olmaları yönünden yakın ilişkiler içerisindedirler. Tezin bu kısmında“orijinal”ve“kopya”sözcüklerinin, mimarlığın geleneğine karşı duran, onu yeniden inşa eden metinler olarak kabul edilen mimarlık manifestolarındaki anlamları incelenmektedir. Mimarlık manifestolarında belirli bir fikri daha az sözle ortaya koymak amaçlı sık sık karşıt sözcüklerin bir arada kullanımlarına veya yeni birleşik neolojizmlerin icat edilmesine başvurulur. Manifestonun biçimselliği, üslubu ve başvurduğu kelimeler, o dönemin medya araçlarının kültürel bir temsili ve sonucudur. Eğer postmodern dönem Modernizmin despotik dilinin bir tezahürü olan mimarlık manifestosunun sonunu, mecaz, kinaye ve taklit ile hazırlamışsa, dijital dönem de her türlü imi“kopyalayıp-yapıştırdığı”paylaşımlar, anonim üretimler ve serbest dolaşan imgelerle getirmiş, eylem ve manifesto arasındaki her türlü hiyerarşinin ortadan kalkmasının bir sonucu olarak bildiğimiz anlamda manifestonun sonunu getirmiştir.“Yeni”olmayan bir manifesto nasıl oksimoronsa“çokluk”içinde bir manifesto oksimoron bir algı yaratır. Bu nedenle mimarlık manifestoları bu çalışma kapsamında söylem analizi için yalnızca bir kaynak değil aynı zamanda mimarlık üretiminde günümüzde orijinalkopyanın sanat ve mimarlıkta tezahürüne yönelik bir örnek olarak ele alınmaktadır. Söylem analizi sonucunda, bu iki kilit kavramın anlamlarının geçtiğimiz yüzyıldan bu yana nasıl tersyüz olduğu görülmüş, bu değişim bir grafik olarak görselleştirilmiştir.“Yapısökümcü mimarlık”(deconstructivist architecture) mimarlığa yeni bir bakış açısı getiren, klasik düzenin ya da modernizmin anlamsal kurallarını yerle bir eden örnekleriyle mimarlık tarihinin belirli bir dönemiyle kısıtlı kalmıştır. Ancak“yapısökümcü mimarlık”başlığının dışına çıkıldığında, mimarlıkta yapısökümcü bir mantığa sahip yaklaşımların hiç sonlanmamış olduğu görülür. Mimarlık kendi kökenlerini ve orijinallik mevhumunu sorguladığı örnekler vermeye artarak devam etmiştir. Yapısökümcü özelliklerinden ötürü söylemek mümkündür ki, günümüzde üretilen kopya manifestolar dekonstrüktivist mimarlığın kendisinden çok daha yapısökümcü söylem ve eylemlerdir. Mimarlıkta yapısöküm düşüncesi, mimarlığın diline“nakil”(graft),“arada kalmışlık”(in-betweenness),“orijinal-olmayan göstergeler”(unoriginal signs) gibi kökenin yerine boşluğu koyan, kökenden sapmaya, herhangi bir noktanın bir orijin noktası olabileceğine, temsilin başlatıcı gücüne dayanan yaratıcı neolojizmlere ihtiyaç duymuş ve dilde günümüzde yer alan bir yüzer gösteren,“orijinalkopya”gibi bir kavramın doğuşunun yolunu açmıştır. Tezin altıncı bölümünde“orijinalkopya bir mimarlığa doğru: mimarlıkta bir yüzer gösteren”manifestosuna yer verilmektedir. Tez sonucunda mimarlıkta orijinal ve kopyanın varsayılan anlamlarının metafizik varlığı gözler önüne serilmiş, yirminci yüzyılın başından bu yana mimarlıkta orijinal ve kopyaya dair anlamların nasıl tepetaklak olduğu, iç içe geçmiş olduğuna ilşkin yorumlara yer verilmiştir.

Özet (Çeviri)

“Originality”is a central concept for all creative practices, especially art and architecture. With the proliferation and dissemination of knowledge, the interdisciplinary fiction of production, which has been transformed over time, sometimes specialized and sometimes anonymized, has changed the momentum of the originality discussions. These debates may include literature, contemporary art, design, music, software, etc. In many creative practices, they mediated the placement of structures/works in certain hierarchical perceptions. Architecture has been at the center of these discussions, especially with the definitions of being original or copy, by constantly redrawing its boundaries. Today, we are faced with the following questions in architecture; To what extent is it valid to make the notion of originality in the light of today's changing conditions, believing in the strict semantic limits of“original”and“copy”as they were a hundred years ago? In our architectural culture, which exists under the influence of linguistic boundaries, has it ever been possible to discuss the original and the copy with their semantic boundaries in the languages they pass into our language? In this thesis, it is aimed to question the intrinsic value of architectural thought and to get an idea about the semantic horizon with a dissemination that cannot be reduced to ambiguity by revealing the metaphysical oppositions of the concepts that make up the“original-copy”, an undecidable element born from a binary opposition. Based on this semantic scope, it is aimed to explain how the original-copy, which has variable meanings in architecture, is included in the meaning of architecture as a“floating signifier”. Floating signifiers are signifiers that do not point to any real object and do not have an agreed-upon meaning. They are words that has no agreed-upon referent in semiotics and discourse analysis. From such a point of view, the birth of a term like original-copy in architecture is directly related to the manifestoes of deconstruction in architecture. Deconstruction is not just any theory that can be articulated from the outside into a phenomenon. It exists in the text. Discovering the link of the original-copy with deconstruction in architecture played an important role in the process of shaping the research methodoloy. The first stage of the methodology includes a comparative reading of the meanings given in the dictionaries, which are the main sources that play a role in the construction of the first-secondary relations between the original and the copy in a historical dimension and fix the meaning from one signifier to another. While the meaning is established in relation to the context in the texts, the meaning is constructed within the context. According to Derrida, no meaning is identifiable. Each signifier points to another signifier, as the text opens up to other texts at each repetition, meaning will be delayed from one text to another, from one context to another. For this reason, it is impossible to present a study on the semantic layers of a concept such as original-copy by relying only on a dictionary research. In the thesis study, a critical discourse analysis was made on the manifestos of architecture from the 20th century to the present, in order to reveal the component that created the original copy neologism and to trace the semantic scattering of the neologisms that preceded it. The main problem of the study is whether they have ever had a level of pure intelligibility in our language or in English, as the semantic boundaries of the“original”and“copy”are assumed. Although the terms we use in Turkish have been transferred to our language from foreign languages, they are treated as if they are the same as their meanings in their source language. No differentiation is expected as a result of this translation. This is also true for native words invented in a particular architectural terminus language.“Original”and“özgün”,“imitation”and“taklit”are considered the same. The problematic of the thesis poses two important questions. First, have the semantic limits of the original and the copy always existed in architecture, and the oppositional relationship that makes one superior to the other? Or are the original and the copy always the product of an antagonism that is open to turning into their opposites? The second question is, is the semantic field covered by the original-copy in our language in the field of architecture and art the same as in English? What is lost and gained in translation in the meantime? After this point, the grammatical features of the word original-copy, which plays an important role in shaping the research structure of the thesis, are examined in the second part of the thesis. Its character, which is defined as an original copy binary opposition, is a neologism and an oxymoron in the thesis, and is interpreted as a“neographism”and a“floating signifier”in the light of deconstructive philosophy. These concepts are explained in this chapter. Reading the original-copy as a deconstruction has created a significant transformation in the methodology during process of the thesis. Since Derrida's concepts of primary and secondary, undecidability, dissemination, origin and différance are evaluated within the scope of the research setup, the conceptual infrastructure of deconstruction is included. In this chapter, the philosophical approach to discourse analysis and how Derrida will be discussed in the thesis from the point where he left discourse studies are emphasized. In the third part of the thesis, original and copy words are examined by referring to a historical dictionary research. Dictionary units have always included the other within the scope of their definitions. In this section, a historical reading of the semantic scopes of the copy and the original, which always includes their opposite meanings, is obtained. The word original does not carry the meanings it had in the eighteenth century today. Similarly, copy has undergone the right transition from the meaning of abundance to the more recent meaning of“being derivative”in English. This change over time has advanced the meaning of the word from a kind of multiplicity to the meaning of“originality being scarce and rare”. It is seen that the word passes from the first form, which has a positive meaning, to the second meaning, which derives all its value from the original. Today, the word copy seems to have expanded its meaning to include an original-copy. In connection with the dictionary research, not only the original word, but also the words“origin”and“originality”were examined within the scope of the dictionary research. In the same way, considering the connection of the word copy with the concepts of“imitation”and“mimesis”, since its history dates back to Ancient Greece, not only“copy”but also the concepts of“imitation”and“mimesis”were taken into account. The hierarchy of primary and secondary, which is assumed to exist between the original and the copy, has been dismantled by explaining how the two words have included each other's meanings throughout history, instead of consisting of opposite meanings as assumed, and an idea of the semantic intersection set between them has been obtained. In the fifth chapter of the thesis, an introduction is made to the architectural manifesto and its deconstructive character. The manifestos, which are both a destruction and a rebirth, are contradictory texts that first announce a lament for the dominant thought that it destroyed and then a revolution. In other words, this genre, which establishes close ties with both the past and the future, is in close relationship with the words“original”and“copy”in terms of being tools that reveal a“new”while in confrontation with what was produced in the past. In this part of the thesis, it is aimed to make an analysis of the word“original-copy”as a binary opposition through architectural manifestos, which are accepted as texts that oppose the tradition of architecture and reconstruct it. Architectural manifestos often resort to the use of opposing words or the invention of new unified neologisms to express a particular idea in fewer words. The formality, style and words of the manifesto are a cultural representation and result of the media tools of that period. If the postmodern period has prepared the end of the architectural manifesto, which is a manifestation of the despotic language of Modernism, with metaphor, allusion and imitation, the digital period has brought all kinds of signs with“copy-pasted”shares, anonymous productions and free-flowing images, and the hierarchy between action and manifesto that used to exist. As a result of its disappearance, it also brought the end of the manifesto as we know it. Just as a manifesto that is not“new”creates an oxymoron, a manifesto in“multitude”creates an oxymoron perception. Therefore, within the scope of this study, architectural manifestos are considered not only as a source for discourse analysis, but also as an example for the manifestation of the original-copy in art and architecture in architectural production today. As a result of the analysis of the original and copy discourses in the twentieth century manifestos, it has been seen how the meanings of these two key concepts have been reversed since the last century, and this change is demonstrated in the form of a graphic. As a result, deconstructivism, with its examples reproduced with deconstructivist discourses, has been limited to a certain period of architectural history with examples that bring a new perspective to architecture and destroy the semantic rules of classical order of modernism. However, when the title of“deconstructivist architecture”is left out, approaches with a deconstructive logic in architecture never ceased, and architecture increasingly continued to give examples in which it questioned its origins and the notion of originality. Due to their deconstructive features, it is possible to say that the original-copy manifestos produced recently are much more deconstructive discourses and actions than deconstructivist architecture itself. In the fifth chapter of the thesis, the concept of original copy in architecture is reconsidered by Derrida's concept of neographism as architectural signs. Neographism is the political meanings found in discourses as multidimensional and re-interpretable signs, produced together with the means of representation included in the language of architecture. Deconstructivist architecture has opened up the way to the neographism“original copy”in the language of architecture, by coining these terms such as“graft”,“in-betweenness”,“unoriginal signs”, into the language of architecture. These terms that replace the origin with a void, deviates from the origin, believes that any point can be an point of origin, as a initiator of representation, has paved the way for the birth of a modern neographism in language, a concept such as“original-copy”. In the sixth chapter of the thesis, original-copy is given within an architectural manifesto named“Towards an original-copy architecture: A floating signifier”. In the conclusion of the thesis, the metaphysical existence of the assumed meanings of original and copy in architecture has been revealed, and it has been observed how the meanings of original and copy in architecture have been upside down and intertwined since the beginning of the twentieth century.

Benzer Tezler

Tez No
190363
Representation(s) of Topkapı Palace
Topkapı Sarayı'nın temsil(ler)i
EMRE SELES
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
Sanat Tarihi İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLSÜM BAYDAR
Tez No
638601
Berawırdkırına Beyta Mem û Zînê ya Kurmancî (Varyanta Oskar Mann) û Mem û Zîna Mîrza ya Hewramî
Kurmancî Mem û Zîn Destanı (Oskar Mann varyantı) ile Mîrza'nın Hevramî Mem û Zîn'ın karşılaştırılması
PARVİZ JAHANY
Doktora
Kürtçe
2020
Doğu Dilleri ve Edebiyatı Bingöl Üniversitesi
Kürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÇİFTCİ

Geri Dön