Berawırdkırına Beyta Mem û Zînê ya Kurmancî (Varyanta Oskar Mann) û Mem û Zîna Mîrza ya Hewramî
Kurmancî Mem û Zîn Destanı (Oskar Mann varyantı) ile Mîrza'nın Hevramî Mem û Zîn'ın karşılaştırılması
- Tez No: 638601
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN ÇİFTCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Halk Bilimi (Folklor), Eastern Linguistics and Literature, Folklore
- Anahtar Kelimeler: Mem ile Zin, Kürt Halk Edebiyatı, Mesnevi, Karşılaştırmalı Edebiyat, Kurmanci, Hevrami, Mem and Zîn, Kurdish Folk Literature, Masnawi, Comparative Literature, Kurmanci
- Yıl: 2020
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Bingöl Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 450
Özet
Kürt Halk Edebiyatı üzerine hazırlanan bu çalışma Mem û Zin [Mem ile Zin] adlı destanın iki varyantının karşılaştırılmasından oluşur. Bu varyantların biri Kurmanci lehçesinde, diğeri Hevrami lehçesindedir. Kurmanci varyantı folklorik bir destan iken Hevrami varyantı kaynağı Kürt folkloru olan klasik bir mesnevidir. Birçok halk edebiyatı araştırması ve bilginine göre Kürt halk edebiyatı dünyanın en zengin halk edebiyatından biri olarak kabul edilmektedir. Bu edebiyat, biçim ve içerik yönünden birçok türden oluşmaktadır ve bu türlerden biri destandır. Destanlar arasında Mem û Zîn Destanı en ünlü olanıdır ve Kürtçenin birçok lehçesinde ve ağzında sözlü ve yazılı olarak bulunmaktadır. Bugüne kadar Mem û Zîn adlı eser üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Bizim çalışmamız ise Mem û Zîn destanının Hevrami Kürtçesi ile yazılmış mesnevi türündeki bir elyazması ile Mem û Zîn destanın Kurmancî bir versiyonunun karşılaştırılmıştır. Hevrami el yazması 2016 yılında Mardin Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü tarafından Berlin halk kütüphanesinden elde edildi ve araştırmacıların kullanımına sunuldu. 1906'da Urfa'da Alman oryantalist Oskar Mann tarafından derlenen destanın bu versiyonu henüz yayınlanmamış ve üzerinde hiçbir akademik çalışma yapılmamıştır. Bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Girişte Kürt Folklorunun önemi, konuyla ilgili kavramlar, konu ve şekil açısından halk edebiyatı türleri hakkında kısaca bilgi verildi. İlk bölümde Mem û Zîn destanı ve özellikleri hakkında bilgi verildikten sonra, Oskar Mann'ın derlediği Kurmanci versiyonun metnine yer verilmiştir. Ayrıca bu metin mitolojik, dini, tarihi ve edebi açılardan incelenmiştir. İkinci bölümde Mem û Zîn'le ilgili mesnevi şeklindeki Hevramice elyazması tanıtılmış ve elyazmasının orijinalkopyası transkribe edilip Kurmanciye çevrilen şekli verilmiş ayrıca dini ve edebi açılardan analiz edilmiştir. Üçüncü bölümde ise bu iki folklorik ve klasik metin içerik, şekil ve edebi sanatlar yönünden karşılaştırılmıştır. Ortak ve farklı özellikleri tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study is on Kurdish Folk Literature and consists of comparing two variants of the work titled Mem û Zîn [Mem and Zin]. One is in Kurmanji dialect and the other is in Hawrami dialect. The Kurmanji one is a folkloric epic, and the Hawrami one is a classical mesnevi whose source is Kurdish folklore. According to many folk literature researches and scholars, Kurdish folk literature is considered one of the richest folk literature in the world. This literature consists of many genres in terms of form and content, and one of these genres is epic. Among the epics, the Mem û Zîn Epic is the most famous one and is found in many dialects and varıants of Kurdish, both orally and in writing. To date, many studies have been done on the work titled Mem û Zîn. In our study, a manuscript written in Hawrami Kurdish of the Mem û Zîn epic was compared with a Kurmanji version of the Mem û Zîn epic. The Hawrami manuscript was obtained from the public library of the city of Berlin by the Institute of Living Languages of Mardin Artuklu University in 2016 and made available to researchers. The version of the epic was compiled by German orientalist Oskar Mann in Urfa in 1906. This version of the epic has not been published yet and no academic work has been done on it. My work consists of an introduction and three parts. In the introduction, there is short information about the importance of Kurdish folklore, concepts related to the subject and the forms of Kurdish Folk Literature in terms of genre and topic. In the first part, after giving information about Mem û Zîn epics and their features, the text of the Kurmanji version compiled by Oskar Mann is given. In addition, this text is examined in terms of mythological, religious, historical and literary aspects. In the second part, the Hawrami manuscript in the form of masnawi about Mem û Zîn was introduced and the original (copy) of the manuscript was transcribed and translated into Kurmanji and analyzed in terms of religious, and literary aspects. In the third part, these two folkloric and classical texts are compared in terms of content, shape and literary arts. Common and different features have been identified.
Benzer Tezler
- Kürtçe ve İngilizcede deyimsel ve edatlı fiillerin mukayesesi
Berawirdkirina lêkerên biwejî û bi daçek di Kurdî û İngîlîzî de
İBRAHİM ÇAPAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimDicle ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HACI ÖNEN
- Berawirdkirina rengdêran di alîyê wateyê da-mînak Kurmancîya navîn û Kurmancîya jorîn
Sıfatların anlam bakımından karşılaştırılması -Kürtçenin orta ve yukarı şiveleri örneği- / Comparison of adjustments in management of the upper and medium branches of Kurdish
HUSSEIN QADER HUSSEIN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ
DOÇ. DR. NERîMAN EBDULLAH XOŞNAW
- Kürtçe (kurmanci lehçesi) ve ingilizce' deki zarfların karşılaştırılması
Berawirdkirina hokeran di Kurdî (zaravaya kurmancî) û İngilîzî de
HAKAN TEKEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimDicle ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HACI ÖNEN
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLYAS SUVAĞCİ
- Berawirdkirina sê Berhemên Rastnivîsîna Kurmancî (Bingehên Rastnivîsîna Kurdiyê ya Arif Zêrevan -Rêbera Rastnivîsînê ya Mistefa Aydogan- Rêbera Rastnivîsînê ya Komxebata Kurmanciyê)
Arıf Zêrevan'ın Kürtçe Kurmanci Lehçesinin Yazım Temelleri ve Mıstefa Aydogan ile Mezopotamya Vakfı İmla Kılavuzları Eserlerinin karşılaştırılması
ABDULSITTAR ÖZMEN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
DilbilimMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÖZTÜRK
- Berawırdkırına Şerefnameya Şerefxanê Bedlîsî û Şerefnameya Menzûm a Cegerxwîn
Şerefxanê Bedlîsî'nin Şerefnamesi ile Cegerxwîn'in Menzûm Şerefnames'nin karşılaştırılması
ŞÜKRAN COŞKUN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. HAYRULLAH ACAR