Boğazköy ve Büklükale kazılarından ele geçen M.Ö. II. bine ait kerpiçlerin arkeometrik analizi
Archaeometric analysis of adobes BC II millennium unearthed from the Boğazköy and Büklükale excavations
- Tez No: 771662
- Danışmanlar: PROF. DR. RUKİYE AKDOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeometri, Archaeometry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Bu tez çalışması Boğazköy (Çorum) ve Büklükale (Kırıkkale) arkeolojik kazılarından ele geçen M.Ö. II. Bin yıla ait 13 adet kerpiç ve sıva örneklerinin arkeometrik yöntemlerle incelemelerini içermektedir. Bu amaçla, kerpiç ve sıva örneklerinin arkeometrik karakterizasyon sürecinde XRD (X-Işınları Difraksiyonu), SEM-EDS (Taramalı Elektron Mikroskobu - Enerji Saçınımlı X ışını Spektroskopisi), ICP- MS (İndüktif Olarak Eşleştirilmiş Plazma - Kütle Spektrometresi), RAMAN Spektroskopisi, Volümetrik ve Atomik Absorbsiyon Analiz yöntemleri ile hammadde, pişirim sıcaklık aralığı, mineral ve element içerikleri gibi üretim özellikleri belirlenip, dönemine ait harç, kerpiç ve sıva üretim teknolojisi hakkında fikir edinilmiştir. pH testi ile içeriklerindeki kireç, asidik ve alkali oranları tespit edilmiştir. Ayrıca Karbon 14 (C14) analizi ile kerpiç ve sıva örneklerin yaş tayinleri belirlenmiştir. Çalışma sonucunda Boğazköy ve Büklükale yerleşimlerindeki kerpiç ve sıva örneklerinin ana hammadde içeriklerinin, benzer türde oldukları ve genellikle kurumuş göl veya nehir tabanlarından temin edilip, saz, kamış, saman veya bitkisel lifler ile birlikte çanak-çömlek parçaları kullanılarak nadiren de görülebilecek mineral ve elementler barındırdıkları XRD, EDS ve ICP sonuçlarıyla tespit edilmiştir. Boğazköy ve Büklükale kerpiç-sıva yapı malzemelerinin ana hammadde ve karakteristikleri, bağlayıcılık açısından illit ve kaolin içeren kil mineralleri ile nitelikli ve sağlam bir yapıya sahip oldukları tespit edilmiştir. Mikro yapısal ve kimyasal formları incelenip, gözeneklilik boyutu oldukça yüksek ve genel vitrifikasyonun düşük olduğu SEM sonuçları ile gözlemlenmiştir. Kerpiç ve sıva örneklerinin bazılarında hematit ve demire rastlanarak, renklere etki ettikleri görülmüştür. 500-1000 oC' aralıklarında gerçekleşen mineraller saptanarak, her iki yerleşim yerindeki bazı kerpiç ve sıva örneklerinin yoğun bir yangın aşamasından geçtiğini kanıtlamıştır. Karbon 14 analizine göre ise BK-6 örneğinin yaklaşık olarak M.Ö. 3650-3514 yılları arasına tarihlendiği saptanmıştır. RAMAN sonuçlarıyla Boğazköy ve Büklükale örneklerindeki bazı mineraler (kuvars, hematit v.b.) karakteristik bant değerleri ile saptanmıştır. pH testleri sonucunda ise her iki yerleşim yerine ait tüm kerpiç ve sıva örneklerinin aynı değerlerde ve zayıf bazik oldukları ayrıca tuz ile kireç içerdikleri tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis study is about the archaeological excavations in Boğazköy (Çorum) and Büklükale (Kırıkkale). It includes archaeometry examinations of 13 adobes and plaster samples belonging to the II. Millennium BC. For this purpose, XRD (X-Ray Diffraction), SEM-EDS (Scanning Electron Microscope - Energy Diffusing X-ray Spectroscopy), ICP-MS (Inductively Coupled Plasma - Mass Spectrometry), RAMAN Spectroscopy, Volumetric and Atomic Absorption Analysis methods,production characteristics such as raw material, firing temperature range, mineral and element contents were determined and an idea was obtained about the mortar, adobe and plaster production technology of the period. With the pH test, the lime, acidic and alkaline ratios in their contents were determined. In addition, the dating of the adobes and plaster samples was determined by Carbon 14 (C14) analysis. As a result of the study, the main raw material contents of the mudbrick and plaster samples in Boğazköy and Büklükale settlements are of similar type and they are generally obtained from dried lake or river bottoms and contain minerals and elements that can be rarely seen using reed, reed, straw or vegetable fibers together with pottery fragments, determined by XRD, EDS and ICP results. It has been determined that Boğazköy and Büklükale adobe-plaster building materials have a qualified and robust structure with the main raw materials and characteristics, and clay minerals containing illite and kaolinite in terms of binding. Micro structural and chemical forms were examined, and it was observed by SEM results that the porosity size was quite high and the overall vitrification was low.Hematite and iron were found in some of the mudbrick and plaster samples, and it was observed that they affected the colors. Minerals occurring between 500-1000 o C' were determined and it was determined that some mudbrick and plaster samples in both settlements went through an intense fire phase. According to the carbon 14 analysis, the BK-6 sample determined that it was dated between 3650-3514 BC. With RAMAN results, some minerals (quartz, hematite, etc.) in Boğazköy and Büklükale samples were determined with characteristic band values.As a result of the pH tests, it was determined that all the adobe and plaster samples of both settlements had the same values and were weakly basic and also contained salt and lime.
Benzer Tezler
- Asur Ticaret Kolonileri Çağı'nda Kültepe'de bulunan taş aletler
Stone tools found in Assyrian Trading Colony Period levels at Kültepe
CİHAN AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
ArkeolojiAnkara ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRİ KULAKOĞLU
- M.Ö. II. bin yılda Boğazköy ve çevresinin jeopolitiği
Geopolitics of Boğazköy and its neighbourhood in 2nd Milennium
NERMİN ATİLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TarihSelçuk ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN BAHAR
PROF. DR. AHMET ÜNAL
- Assur Ticaret Kolonileri Çağı'nda Acemhöyük çanak çömleği
Acemhöyük pottery in The Old Assyrian Trade Age
ATİLA TÜRKER
- Hititler ile Hurriler arasındaki siyasi ve kültürel ilişkiler
Political and cultural relationships between Hurrians and Hittites
HAYDAR ASGHAR