Boyun eğici davranış biçimlerine dindarlık tiplerinin ve demografik özelliklerin etkisinin incelenmesi
Examining the effects of religiosity types and demographic characteristics on submissive behaviors
- Tez No: 773803
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUALLA YILDIZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Psikoloji, Religion, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Psikolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 373
Özet
Boyun eğicilik başkalarının emirlerine ve isteklerine uygun hareket etme, otorite figürlerinin taleplerine teslim olma ve buna uygun davranma durumudur. Kişinin yapmış olduğu davranışı her zaman benimsemesi gerekmez, bireyin benimsemese dahi otoritenin beklentisine uygun davranması boyun eğicilik için yeterlidir. Araştırmanın amacı, dindarlık ve psikolojik iyi oluş düzeylerini boyun eğicilikle ilişkisine dair veriler elde etmektir. Bu kapsamda araştırmada; Tanrı algısı, dini yönelim ve psikolojik iyi oluşun boyun eğiciliği yordama gücünün ve demografik değişkenlerle boyun eğicilik düzeyleri arasındaki farkların belirlenmesi hedeflenmiştir. Boyun eğicilik düzeylerinin fakülteler açısından farklılaşmasının incelenmesi ve üniversite öğrencilerindeki boyun eğici davranışı açıklamaya yönelik modellerin oluşturulması amaçlanmıştır. Araştırma nicel desenli olarak, genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli esas alınarak yapılmıştır. Çalışmanın evrenini 2021-22 eğitim öğretim yılında Ankara'nın merkez ilçelerinde bulunan, yaş ortalaması 21,63 olan üniversite öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma küme örnekleme yöntemi kullanılarak, Ankara Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi'nin beş farklı (İlahiyat, Mühendislik, Fen Edebiyat, Eğitim ve Tıp) fakültesinden toplam 1318 gönüllü katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler“Kişisel Bilgi Formu”,“Çok Boyutlu Boyun Eğicilik Ölçeği”,“Tanrı Algısı Ölçeği”,“Müslüman Dini Yönelim Ölçeği”ve“Psikolojik İyi Oluş Ölçeği”aracılığıyla toplanmıştır. Bulgularda, fark testleri için; demografik özelliklere göre ölçek puanlarının farklılaşmasını belirlemek amacıyla, ilişkisiz örneklemler t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. İlişki testlerinde; Pearson korelasyon katsayısı yöntemi kullanılarak ölçek puanları arasındaki ilişki belirlenmiştir. Etki testlerinde ise; boyun eğiciliği etkileyen faktörlerin belirlenebilmesi için, yol analizi ve çok gruplu yapısal eşitlik modellemesinden yararlanılmıştır. Fark testlerinde: Çok Boyutlu Boyun Eğicilik Ölçeğinin toplam puanında cinsiyet açısından bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir. Ölçeğin alt boyutlarına göre; erkeklerin politik lidere, kadınların ise sosyal medyaya boyun eğicilik düzeylerinin daha fazla olduğu bulgulanmıştır. Yaş açısından hem ölçek toplam puanında hem de alt boyutlarda istatistiksel olarak bir anlamlılık saptanmamıştır. Katılımcıların doğum yeri ve 18 yaşına kadar nerede yaşadıkları ile ilgili olarak; yurt dışında doğmuş ve yaşamış olanların boyun eğicilik düzeylerinin Türkiye'dekilerden yüksek, Türkiye içerisinde ise bölgeler arasında farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Fakülteler karşılaştırıldığında; İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin politik lider, manevi lider ve toplam boyun eğicilik puanının diğer fakültelerden daha yüksek ve Eğitim Fakültesi öğrencilerinin sosyal medyaya boyun eğicilik düzeylerinin İlahiyat, Mühendislik ve Tıp Fakültesi öğrencilerinin düzeylerinden daha fazla olduğu bulgulanmıştır. Öğrencilerin sınıf düzeylerine göre boyun eğicilik puanlarında, hemen hemen her boyutta 2. sınıfa giden öğrencilerin puanlarının diğer sınıflara göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Gelir seviyelerine göre boyun eğicilik puanlarında ise, gelirinin kendisine yettiğini söyleyen orta gelir grubundakilerin puanları diğer gelir seviyelerine göre daha yüksek çıkmıştır. Öğrencilerin anne ve baba eğitim durumlarına göre de istatistiksel olarak anlamlı farklılıkların olduğu tespit edilmiştir. İlişki testlerinde: Çok Boyutlu Boyun Eğicilik ölçeğinin tüm alt boyutlarının kendi içerisinde birbiriyle benzer yönde ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Tanrı Algısı Ölçeğinde, sevgi yönelimli Tanrı algısı ile manevi lidere boyun eğicilik arasında benzer yönde bir ilişki saptanmıştır. Müslüman Dini Yönelim Ölçeğinin sorgulayıcı dini yönelim boyutu hariç diğer boyutlarının Çok Boyutlu Boyun Eğicilik Ölçeğinin bazı alt boyutlarıyla benzer yönde ilişkili olduğu bulgulanmıştır. Psikolojik İyi Oluş Ölçeği ile Çok Boyutlu Boyun Eğicilik Ölçeğinin her bir alt boyutunun birbiriyle ters yönde ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Etki testlerinde ise: Politik lidere boyun eğiciliğe ilişkin modelde; dini yönelimin: içsel, dışsal ve katı kuralcı alt boyutlarının politik lidere boyun eğiciliği yordadığı bulgulanmıştır. Manevi lidere boyun eğicilik modelinde; Tanrı Algısı Ölçeğinin sevgi yönelimi boyutu, Dini Yönelim Ölçeğinin katı kuralcı boyutu ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeğinin özerklik boyutunun manevi lidere boyun eğiciliği yordadığı anlaşılmıştır. Sosyal medyaya boyun eğiciliğe ilişkin modelde; Dini Yönelim Ölçeğinin dışsal ve katı kuralcı boyutları ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeğinin özerklik boyutunun sosyal medyaya boyun eğiciliği yordadığı saptanmıştır. Yakın arkadaşa boyun eğicilik modelinde; Psikolojik İyi Oluş Ölçeğinin özerklik, insanlarla olumlu ilişkiler ve kişisel gelişim boyutunun yakın arkadaşa boyun eğiciliği yordadığı tespit edilmiştir. Boyun eğicilik toplam puanına ilişkin modelde ise; korku yönelimli Tanrı algısı, dışsal ve katı kuralcı dini yönelim ve psikolojik iyi oluşun özerklik boyutunun boyun eğiciliği yordadığı anlaşılmıştır. Her bir model fakültelere göre de incelenmiş ve etkiler tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Submissiveness is a situation in which a person acts up to the orders and wishes of others and surrenders to the demands of authority in an unconditional way. It is not necessary for the submissive one to adopt all the behavior patterns. Behaving in line with the expectations of authority is sufficient for being called“submissive”. The main objective of this study is to acquire data on the relationship between the level of religiosity and psychological well-being with submissiveness. Within the scope of this study, the predictive power of God perception, religious orientation, and psychological well-being was examined and the gap between demographic variables and the level of submissiveness was aimed to be shown. Another objective is to examine the level of submissiveness differentiation among faculties and set up models explaining the submissive behaviors among university students. This study adopts a quantitative method based on correlational survey model. The target population of the study consists of university students with an average age of 21.63 and it is known that these students reside in central districts of Ankara during the 2021-2022 academic year. This study was conducted among 1318 volunteer participants from five different faculties (Divinity Faculty, Faculty of Engineering, Faculty of Science and Letters, Faculty of Education, and School of Medicine) of Ankara University and Gazi University by using cluster sampling method. Data were acquired via“Personal Data Form”,“Multidimensional Submissiveness Scale”,“God Perception Scale”,“Muslim Religious Orientation Scale”and“Psychological Well-Being Scale.”Independent samples t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) were used so as to specify the differentiation of scale points according to demographic characteristics. The correlation among scale points in correlation tests was determined with the help of the Pearson correlation coefficient. Path analysis and multiple group structural equation modeling were used to determine the factors which affect submissiveness in effect tests. It was detected in comparison tests that there is not any difference in terms of sex in the total point of Multidimensional Submissiveness Scale. According to the subdimension of the scale, it was found that while man have tendency to submit to a political leader, women are inclined to submit to social media. There is no statistical relevance in terms of age both in total scale point and subdimensions. As to the birthplace of the participants and where they have lived till 18 years old, it was detected that submissiveness level of the ones who are born and live abroad are higher than the ones who live in Turkey. On the other side, there are differences among regions within the borders of Turkey. When faculties were compared, it was shown that the level of submissiveness to a political/spiritual leader and total submissiveness point of the students from Divinity faculty is higher compared to the students from other faculties and the level of submissiveness to social media is higher among students from the faculty of Education compared to the students from the faculty of Divinity, Engineering and Medicine. According to the class level almost in each dimension, the points of the second grades are higher. As to the submissiveness point according to the income level, the points of the ones belonging medium income group -also claiming that their income level is sufficient- is higher compared to the other income levels. It has been determined that there are statistically significant differences according to the educational status of the parents of the students. It was discovered in relation tests that all the subdimensions of the Multidimensional Submissiveness Scale are positively correlated in theirs entirety. As to God Perception Scale, it was demonstrated that there is an obvious relation between love-oriented God perception and submissiveness to a spiritual leader. It was also revealed that except for the questioning religious orientation dimension, Muslim Religious Orientation Scale is correlated positively with some subdimensions of the Multidimensional Submissiveness Scale. On the other side, each subdimension of Psychological Well-Being Scale and Multidimensional Submissiveness Scale is correlated with the other in a negative way. As to effect tests, it was revealed that the intrinsic, extrinsic, and fundamentalist subdimension of religious orientation predict submissiveness to a political leader in the model regarding the submissiveness to a political leader. Love orientation dimension of God Perception Scale, fundamentalist dimension of Religious Orientation Scale and autonomy dimension of Psychological Well-Being Scale predict submissiveness to spiritual leaders in the model of submissiveness to a spiritual leader. In the model regarding submissiveness to social media, it was revealed that extrinsic and fundamentalist dimensions of Religious Orientation Scale and the autonomy dimension of Psychological Well-Being Scale predict submissiveness to social media. It was shown in the submissiveness to a close friend model that autonomy, positive relations with others, and self-improvement dimensions of Psychological Well-Being Scale predict submissiveness to a close friend. As for the submissiveness total points model, it was put forward that fear-oriented God perception, extrinsic and fundamentalist religious orientation, and autonomy of psychological well-being predict submissiveness. Each model was examined by considering faculties too and effects were determined.
Benzer Tezler
- The dark side of service environment: A systematic literature review and experimental examination of dysfunctional behaviors during service experiences
Hizmet ortamının karaklık yüzü: Hizmet deneyimleri sırasındaki işlev dışı davranışlar için sistematik literatür taraması ve deneysel bir araştırma
MEHMET OKAN
Doktora
Türkçe
2018
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE BANU ELMADAĞ BAŞ
- Terapötik ortam algısının oluşturulmasında peyzaj tasarım kriterlerinin belirlenmesi
Determination of landscape design criterias in the creation of therapeutic environment perception
EZGİ TERZİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLŞEN AYTAÇ
- Position and speed control of shape memory alloys for usage as actuators
Şekil hafızalı alaşımların eyleyici olarak kullanılabilmeleri için konum ve hız kontrolü
GÖKÇE BURAK TAĞLIOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENİZ ERTUĞRUL
- Üniversite öğrencilerinde özgecilik davranışının transaksiyonel analiz ego durumları ve yaşam doyumu bağlamında incelenmesi
The investigation of altruism behavior of college students in the context of transactional analysis ego states and life satisfaction
DURMUŞ ÜMMET
Doktora
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL EKŞİ
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA OTRAR