Tebriz gök mescit
Tabriz gok masjid
- Tez No: 774005
- Danışmanlar: PROF. DR. ERDAL ESER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: tebriz, gök mescit, mescidikebud, iran mimarisi, karakoyunlu, cihanşah, Tabriz, Gök Masjid, Masjidikebud, Iranian architecture, Karakoyunlu, Cihanshah
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 267
Özet
Gök Mescit, 15. yüzyılın ikinci yarısında, günümüzde İran İslam Cumhuriyeti sınırları içerisinde yer alan Tebriz kentinde, Kara Koyunlu Cihan Şah döneminde inşa edilmiştir. Yapı bir külliye yapısı olarak inşa edilmiştir ancak günümüze güney yönünde eklenmiş türbe mekanıyla mescit gelebilmiştir. Mescit, Tebriz'de sık yaşanan yıkıcı depremler sebebiyle 20. yüzyıla harabe olarak ulaşmıştır. 20. yüzyılda başlayan onarım ve restorasyon çalışmaları sonucunda günümüzdeki şeklini almıştır. Gök Mescit araştırmacılar tarafından kısmen veya tamamen ele alınmış, planının ve mimarisinin kaynağı konusunda farklı görüşler öne sürülmüştür. Gök Mescit'in İslam mimarlığındaki yerini anlamak ve tanımlayabilmek bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle mescit hakkında literatür taraması yapılmış, yapı yerinde incelenmiş, fotoğrafları çekilmiş, ölçümler alınmıştır. Gök Mescit dikdörtgen planlıdır ve planı simetriktir. Kuzeydeki mescit mekanının bitişiğinde, güneyde bir türbe mekanı yer alır. Mescitte üç yönden dehliz birimlerinin çevrelediği kare, kubbeli bir mekan vardır. Dehliz birimleri ile bağlantı, ayakların arasına atılan kemerler vasıtasıyla sağlanmıştır. Dehliz birimlerinde nişler yer almaktadır. Güneydeki türbe mekanı ile bağlantı, merkezi kubbeli mekanın güneyindeki dikdörtgen açıklıklar aracılığıyla sağlanmıştır. Mescidin kubbesi türbe mekanının kubbesinden daha büyük ve sivridir. Gök Mescit'in İslam Mimarisindeki yerini ortaya koymak adına, Tebriz'deki mimari inşa geleneği bağlamında Akkoyunlu ve İlhanlı mimarisi, İran mimarisi, Timur devri dini mimarisi, Azerbaycan bölgesi dini mimari inşa geleneği, Anadolu'nun 15. yüzyıl dini mimari yapıları ve Kahire Sultan Hasan Medresesi incelenmiş ve Gök Mescit ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmalar neticesinde Gök Mescit plan, mimari,malzeme ve süsleme açısından değerlendirilmiştir. Gök Mescit'i kısaca kendi kültür coğrafyasında ve Anadolu yapıları içerisinde değerlendirdiğimizde mescit hakkında yapabileceğimiz en açıklayıcı tanımlama şu şekilde olmuştur. Gök Mescit 15. yüzyılın 2. yarısında inşa edilmiş ve kendi kültür coğrafyasının temel özelliklerini taşımaktadır. Gök Mescit menşeini kendi inşa ve kültür çevresinden almış ve bu coğrafyanın mimari birikimlerinden ve üsluplarından faydalanmıştır.
Özet (Çeviri)
Gök Masjid was built in the 15th century in the city of Tabriz, which is located within the borders of the Islamic Republic of Iran today, during the reign of the Kara-Koyunlu Cihan Shah. however, the masjid with the tomb space added to the south has survived. As a result of the repair and restoration works that started in the 20th century, it took its present form. Gök Masjid has been partially discussed by researchers, and different opinions have been put forward about the source of its plan and architecture. The aim of this study is to understand and define the place of Gök Masjid in Islamic architecture. For this purpose, first of all, a literature review about the masjid was made, the building was examined on site, photographs were taken and measurements were taken. Gök Masjid has a rectangular plan and its plan is symmetrical. Adjacent to the masjid in the north, there is a mausoleum in the south. There is a square, domed space surrounded by gallery units from three directions in the masjid. The connection with the gallery units is provided by the arches placed between the feet. There are wide niches in the gallery units. The connection with the tomb space in the south is provided through rectangular openings in the south of the central domed space. The dome of the masjid is larger and more pointed than the dome of the mausoleum. In order to reveal the place of the majcid in Islamic Architecture, in the context of the architectural construction tradition in Tabriz, Akkoyunlu and Ilkhanid architecture, Iranian architecture, Timur era religious architecture, Azerbaijan region religious architecture construction tradition, 15th century religious architectural structures of Anatolia and Sultan Hasan in Cairo. The madrasa was examined and compared with the Gök masjid. As a result of the comparisons, the Gök masjid was evaluated separately in terms of plan, architecture and decoration. When we briefly evaluate the Gök masjid in its cultural geography and within the Anatolian structures, the most descriptive definition we can make about the masjid is as follows. Gök Mescit was built in the second half of the 15th century and has the basic features of its own cultural geography. Gök Mescit took its origin from its own construction and cultural environment and benefited from the architectural accumulations and styles of this geography.
Benzer Tezler
- Tarihi ve arkeolojik veriler ışığında Tebriz'in Eskiçağ tarihi (Başlangıçtan Demir Çağı sonuna kadar)
Ancient history of Tabriz in the light of historical and archaeological data (From the beginning to the end of the Iron Age)
LEYLA ÇIRALI
- Timurlu Çağı sanatı ve Osmanlı mimarisi ile bir karşılaştırma denemesi
Art of the Timurid Era and an essay on analogies with Ottoman architecture
ELİF KÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Sanat TarihiAnkara ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. KENAN BİLİCİ
- Tebriz Gök Camii'ni tanıtıcı afiş uygulamaları
Tabriz Blue Mosque promoting poster applications
AKRAM KAZEMIPOUR KHABBAZI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiGrafik Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZÜLFÜKAR SAYIN
- Kutbüddîn Şîrâzî (1236-1311)'ni̇n hayati eserleri̇ ve ortaçağ İslam kültüründeki̇ yeri̇
Qutbuddîn Shîrâzî
MAHMUT RECEP KELEŞ
- Hayreti divanı sözlüğü [Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük]
Hayreti divan dictionary [Concordance and functional dictionary]
SELİM GÖK
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK