ملامح المنهج التوليدي التحويلي عند ابن جني في كتابه الخصائص
Üretici - dönüşümsel dilbilgisi kuramının İbn Cinnî'nin el-Hasâis adlı eserindeki izleri
- Tez No: 775445
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İBRAHİM ÖZAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Arapça
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yabancı Diller Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 86
Özet
Bu araştırma, dil alanındaki en ünlü eski Arap bilginlerinden biri olan Allame İbn Cinni'nin görüşleri üzerinden, meşhur kitabı el-Hasâis ile sınırlı tutularak, dönüşümsel üretici teorinin dayandığı temellere ve kökenlere veya bu temellerin ve kökenlerin özelliklerine ışık tutmayı amaçlamıştır. Çalışmada, İbn Cinni'nin kitabında ortaya koyduğu nahiv ve usul görüşleri ile el- Hasâis s'inde bahsedilmiş olduğu kavramların ve konu başlıklarının belirlenmesinde takip ettiği metot üzerinden dönüşümsel üretici teoriyi üzerine inşa ettiği usulün incelenmesi yapılmıştır. Dönüşümsel üretici teorinin terimleri ve usulü, İbn Cinni ve dönüşümsel üretici teori ekolünden olan kimselerin vermiş oldukları örnekler ile uyum içindedir. Araştırma, şu gibi çeşitli sonuçlara ulaşmıştır; dönüşümsel üretici teorinin usulü ile İbn Cinni tarafından ortaya konan kurallar arasında, özellikle de eksiltme, aktarma vb. gibi dönüşümsel kurallar arasında büyük bir uyum vardır. İbn Cinni, bunu“Şecâ'atu'l-Luğati'l-Arabiyye (Arap Dilinin Cesareti)”adlı başlık altında detaylıca tartışmıştır. Araştırmada, İbn Cinni'nin“Bâb fi'l-Firâk Beyne Takdîri'l-İ'râb ve Tefsîri'l-Ma'nâ (İrabın Takdiri ile Mananın Tefsiri Arasındaki Fark Konusu)”bölümünde bahsettiği şey ile Chomsky'nin derin ve yüzeysel yapılar teorisinde adlandırdığı şey arasında büyük bir benzerlik olduğuna ulaşılmıştır. İbn Cinni, Chomsky'nin derin yapı olarak adlandırdığı asıla ve Chomsky'nin yüzeysel yapı olarak ifade ettiği füruya atıfta bulunmak istemiştir. Araştırmanın ulaştığı sonuçlar itibariyle şu da söylenebilir; Chomsky'nin teorisinin kökleri, özel olarak İbn Cinnî'nin el-Hasâis kitabında, genel olarak da Arap dil mirası kitaplarında açıkça ortaya çıkmıştır. Bunun kanıtı, her birinin öncüllerindeki büyük somut uyumluluk ve terkipleri analiz ederken her ikisinin de izlediği esaslardır.
Özet (Çeviri)
This research attempts to shed light on the foundations and principles on which the transformational generative theory was based, or the features of those foundations, of one of the most famous ancient Arab scholars in the field of language through his views, which is the scholar Ibn Jinni, specifically in his renowned book (Al-Khasais), and after the approach between the grammatical views and the principles established by Ibn Jinni in his book with the principles on which the transformational generative theory was settled through systematic procedures in defining the terminology and titles of the chapters mentioned by Ibn Jinni in his characteristics, which agreed with the terms and origins of the transformational generative theory with citing the examples provided by both Ibn Jinni and the owners of the transformational generative school, the research concluded with several results, including, there is an excellent agreement between the origins of the generative transformational theory and the rules set by Ibn Jinni, especially in its transformational rules (elimination and transfer ... etc.), and this is what he discussed in detail in a chapter called (The Courage of the Arabic Language), and the research concluded that there is a great similarity between what Ibn Jinni mentioned in (Chapter on the difference between estimating syntax and interpreting meaning), and what Chomsky termed in both deep and superficial structures of his theory, so Ibn Jinni wanted to refer to the origin, which Chomsky called the deep structure and the branch that he expressed in Chomsky as the superficial structure, among the results that the research reached is also to say clearly that the roots of Chomsky's theory appear clearly, especially in Ibn Jinni's book“Al-Khasais”, and the books of the Arabic linguistic heritage in general, and the evidence for this is the great tangible compatibility in the premises of each of them and the foundations followed by both when analyzing the structures.
Benzer Tezler
- الأَربَعونَ فِي الأَحكَامِ والأَربَعونَ النَّوَويَّة دِراسة بَلاغِيَّة مُقَارَنَة
El-Arbaûne fi'l-Ahkam vel-Arbaûne en-Neveviyye adlı eserlerin beleğat açısından mukayesesi
ABDULRAHMAN ALI ALDARWISH
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET DERVİŞ MÜEZZİN
- İçerik ve sanatsal üsluplar açısından klasik tasavvufî şiirlerde şarap sembolü
رمز الخمرة في الشعر الصوفي القديم (دراسة في المضامين والأساليب الفنية)
HASAN MOHAMAD
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DilbilimBingöl ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET BİLAL TOLAN