Çevresel Bulanık Malmquist Toplam Faktör Verimliliği endeksi kullanılarak Türkiye'nin çevresel sürdürülebilirlik performansının değerlendirilmesi
Evaluating the environmentally sustainable performance of Turkey using Environmental Fuzzy Malmquist Total Factor Productivity index
- Tez No: 775520
- Danışmanlar: PROF. DR. SELÇUK PERÇİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Çevresel sürdürülebilirlik performansının değerlendirilmesinde doğru verilerin ve yöntemlerin kullanılması çok önemlidir. Performans değerlendirmesinde birçok farklı yöntem kullanılmaktadır. Ancak bu yöntemlerde istenmeyen çıktı değişkenlerinin kullanılamaması, ölçeğe göre değişken getiri varsayımı altında yapılan değerlendirmelerin yetersiz kalması veya üretim teknolojisindeki değişikliklerin önerilen modele tam olarak yansıtılamaması sorunları sık görülen problemleridir. Ayrıca performans ile ilgili hesaplamalarda karşılaşılan bir diğer problem ise verilerde ortaya çıkabilen belirsizliğe ilişkindir. Bu bağlamda, çalışmanın amacı literatürdeki eksikliklerin ortadan kaldırılması için veri belirsizliği, üretim teknolojisi ve verimlilikteki değişiklikleri birlikte dikkate alabilen yeni bir Çevresel Bulanık Malmquist Toplam Faktör Verimliliği endeksi (ÇBMTFV) önermektir. Bu doğrultuda ilk olarak CRITIC ve GIA yöntemlerine dayanarak Çevresel Etkinlik Endeksi (ÇEE) oluşturulmuştur. ÇEE, hava, su ve toprak kirliği ile ilgili istenmeyen çevresel kirlilik değişkenleri dikkate alınarak geliştirilmiştir. İkinci olarak ÇEE, MTFV ve BMTFV endekslerine entegre edilerek ÇMTFV ve ÇBMTFV endeksleri geliştirilmiştir. Bu amaçla işgücü, enerji ve sermaye faktörleri girdi olarak, ÇEE ve kişi başı gayri safi yurt içi hasıla (KBGSYİH) değişkenleri çıktı olarak alınmıştır. Çalışmanın son katkısı ise ÇMTFV ve ÇBMTFV endeksleri kullanılarak 2014-2019 yılları arasında Türkiye'deki 81 ilin çevresel sürdürülebilirlik performansının değerlendirilmesidir. Önerilen ÇBMTFV endeksi, MTFV ve MLTFV endeks sonuçlarına göre daha doğru etkinlik skorları üretmiş, teknik ve etkinlik değişimini daha iyi ölçmüştür. Türkiye'nin 81 ili dikkate alındığında, söz konusu değerlendirme döneminde tüm illerde çevresel kirliliklerin arttığı görülmüştür. ÇBMTFV endeks sonuçlarının MTFV endeksine göre daha düşük olması, Türkiye genelinde çevresel duyarlılığın giderek azaldığını ancak buna karşın ekonomik gelişmeden taviz verilmediğini göstermektedir. Özellikle Ankara, İstanbul, İzmir, Adana ve Bursa illerinde ÇBMTFV endeksinin artması, üretim faaliyetlerinde çevresel riskler ortaya çıkmasına rağmen GSYİH'ya daha fazla odaklanıldığını göstermektedir. Çalışmada son olarak, Türkiye'deki illerin çevresel sürdürülebilirlik performansına yönelik farklı strateji ve politika önerilerinde bulunulmaktadır.
Özet (Çeviri)
Environmentally sustainable performance evaluation is crucially based on the proper productivity measurement method and data. There are different methods used for performance evaluation. However, these methods have different problems such as inconsideration of undesirable outputs, inadequate evaluation under variable return to scale assumption, and inability to consider all technical changes in the proposed model. Furthermore, the performance evaluation problems usually encounter imprecise and uncertain data. In this regard, the purpose of this study is to overcome these shortages by considering data uncertainty, production technology and changes in productivity in the proposal of a new Environmental Fuzzy Malmquist Total Factor Productivity (EFMTFP) Index. To achieve this purpose first, CRITIC and GRA techniques are used to produce the Environmental Efficiency Index (EEI). EEI is developed by considering the undesirable environmental pollution variables related to air, water and soil pollution. Secondly, the proposed EEI is integrated with Malmquist Total Factor Productivity (MTFP) and Fuzzy MTFP indexes for the proposal of Environmental MTFP (EMTFP) and EFMTFP indexes. In the proposed indexes, labor, capital and energy factors are used as input and EEI and per capita Gross Domestic Product (GDP) factors are used as output in the assessment. The last purpose of the study is the application of the proposed EMTFP and EFMTFP indexes for the evaluation of Turkey's environmentally sustainable development performance in the 2014-2019 period. Results of the proposed EFMTFP index are more accurate than MTFP and MLTFP indexes and allow for better assessment of efficiency and technical changes. Taking the Turkish 81 states into consideration, it is observed that environmental pollution levels increased in all states during the evaluation period. Additionally, EFMTFP index results are below MTFP index, which reflects decreasing in environmental sensitivity, on the other hand, the economic development has not been compromised. Especially the increase in EFMTFP index of Ankara, İstanbul, İzmir, Adana and Bursa states took place as a result of greater ratio of increase in GDP than in environmental risks. Finally, the study provided different strategies and policies for the environmentally sustainable development of Turkey.
Benzer Tezler
- Türkiye'deki illerin çevresel sürdürülebilirliğinin bulanık veri zarflama analizi yöntemi ile değerlendirilmesi
Evaluation of the environmental sustainability of cities in Turkey with fuzzy data envelopment analysis
GÖZDE DENİZ
- Sustainable purchasing criteria importance rank determination with fuzzy cognitive mapping and max diff analysis
Sürdürülebilir satın alma kriterlerinin bulanık bilişsel haritalama ve maxdiff analiz ile önem sıralamalarının belirlenmesi
FURKAN ERCAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL BURÇ ÜLENGİN
- Exploring energy-related occupant behavior in office buildings: An interdisciplinary study in the context of building physics and social psychology
Ofis binalarında enerji ile ilgili kullanıcı davranışlarının araştırılması: Bina fiziği ve sosyal psikoloji bağlamında disiplinlerarası bir çalışma
İREM ÇAĞLAYAN
Doktora
İngilizce
2024
Mimarlıkİhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesiİç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN AFACAN
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET SAKİN
- Bulanık çıkarım sistemleri kullanılarak sürdürülebilir tedarikçi seçim probleminin incelenmesi
Research of the sustainable supplier selection problem using fuzzy inference systems
TURGUT HACIVELİOĞULLARI
- Bulanık çok amaçlı programlama ile kapalı döngü tedarik zinciri tasarımı ve optimizasyonu
Design and optimization of closed loop supply chain with fuzzy multi-objective programming
ABDULKERİM KARAASLAN
