Harran Ovası taban suyu nitrat (NO3-) kirlilik oranlarının ve kaynaklarının belirlenmesiyle yersel dağılımının haritalanması
Determination of Harran Plain base nitrate (NO-3) pollution rate and sources and mapping its terrorical distribution
- Tez No: 777757
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ VOLKAN BİLGİLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 57
Özet
Bu çalışma, Harran Ovasında yaklaşık 35.000 hektarlık bir alanda gerçekleştirilmiştir. Çalışma alanında bulunan taban suyu gözlem kuyularındaki kirliliğin ortaya çıkarılması ve ovadaki nitrat kirlilik düzeylerinin yersel dağılımının, temel istatistiksel ve jeoistatistiksel olarak belirlenmesi ve haritalanması ile alanda nitrata hassas bölgelerin belirlenmesi ve ona uygun yönetim stratejilerinin önerilmesi amaçlanmıştır. Ovada yüzey sulamasının başlamasıyla birlikte yoğun tarımsal faaliyetler, aşırı ve kontrolsüz sulama, drenaj sistemlerinin yetersiz olması ve aynı zamanda evsel ve diğer atıkların ova drenaj havzasında kontrolsüz bir şekilde uzaklaştırılmasıyla önemli çevresel sorunlar meydana gelmiştir. Bu çevresel sorunların başında yeraltı sularının kirlenmesi gelmektedir. Yeraltı sularında yaygın bulunan potansiyel kirleticilerden biri de nitrattır. Nitrat pek çok doğal su ortamlarında makul konsantrasyonlarda bulunmasına rağmen gerek atık suların deşarjı ile gerekse gübre kullanımına bağlı olarak yeraltı sularında yüksek değerlere (> 50 mg/L) çıkarak kirletici konsantrasyona ulaşabilir. Nitrat iyonları çocuklarda ve hamilelerde önemli sağlık riskleri taşır. Bu sorunun boyutlarını ortaya koymak amacıyla, ovayı temsil eden 40 noktada taban suyu gözlem kuyusu örneklenmiş ve bu kuyulardaki nitrat düzeyleri belirlenmiştir. Ayrıca, tabansuyu seviyeleri ve EC değerleri de yerinde ölçülmüştür. Alanda nitrat kirliliğine hassas noktaları belirlemek amacıyla jeoistatistksel haritalar oluşturulmuştur. Çalışma alanındaki 40 tabansuyu gözlem kuyusundan sadece 4'ünde nitrat konsantrasyonu kabul edilebilir sınır değerlerin (50mg/L) üzerinde bulunmuştur. Bu noktalar Yayvandoruk, İmambakır, Yardımlı, Bulgurlu köylerinden alınan örneklerdir. Bu kuyuların lokasyonları değerlendirildiğinde, ovanın güneyinde ve yerleşim yerlerinin yakınında oluşları nitrat kirlilik konsantrasyonlarının yüksek çıkmasına neden olmuştur. Yapılan çalışma sonucunda kirlilik parametrelerinin kendi aralarında pozitif ilişkilere sahip olduğu gözlemlenmiştir. Tabansuyu seviyesinin yüzeye yakın olduğu yerlerde nitrat değerlerinin de yüksek oluşu nitratın tabansuyuna kolayca karışmasından (ulaşmasından) kaynaklanmaktadır. Jeoistatistiksel analizlerden Inverse Distance Weighting (IDW) ve Ordinary Kriging yöntemleri ile elde edilen tahminlerin sonuçlarına ait RMSE (Root Mean Square Error) değerleri kıyaslanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre nitrat parametresi için en düşük RMSE değeri ordinary kriging yönteminde kullanılan spherical modelden (RMSE: 26.35); pH parametresi için en düşük RMSE değeri ordinary kriging yönteminde kullanılan spherical modelden (RMSE:0.2059); EC (µS/cm) parametresi için en düşük RMSE değeri ordinary kriging yönteminde kullanılan spherical modelden (RMSE: 992.67); Taban suyu seviyesi(cm) parametresi için en düşük RMSE değeri ordinary kriging yönteminde kullanılan spherical modelden (RMSE: 51.37) elde edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study was carried out on an area of approximately 35,000 hectares in the Harran Plain. The boundaries of revealing the water in the study area by filtering in the observation wells and determining and mapping the local distribution of nitrate extensions in the plain, the basic requirements and geostatistical determination and the determination of the nitrate sensitive areas in the area and the proposal to reduce the appropriate management accordingly. With the initiation of surface irrigation in the plain, significant malfunctions occurred due to excessive and uncontrolled irrigation for intensive purposes, insufficient impact propellers and at the same time uncontrolled removal of household and other wastes in the plain basin. Pollution of the water at the beginning of these operations is observed. One of the potential potentials commonly found in groundwater is nitrate. Although nitrate takes reasonable precautions in many natural water environments, it can reach a point where it can lead to high values (> 50 mg/L) in the water consumed due to both the discharge of waste water and the use of fertilizers. Nitrate ions carry significant health risks in children and pregnant women. In order to reveal these dimensions, 40 point ground water wells representing the plain were sampled and it was aimed to contain nitrite in these wells. In addition, groundwater levels and EC values were also measured in situ. It detects geostatistical maps to identify sensitive points to nitrate containment in the area. Nitrate was found above the acceptable limit values (50mg/L) of animals in only 4 of 40 groundwater observation wells in the study area. These points are the views taken from the villages of Yayvandoruk, İmambakır, Yardimli and Bulgurlu. When the locations of these wells were evaluated, the south of the plain and the directing formations of the settlements caused high management of nitrate foci. It has been observed that the results of the study have positive explanations in their own explanations. The high nitrate values in places where the groundwater siege is close prevent the nitrate from easily mixing (reaching) into the groundwater. The RMSE (Root Mean Square Error) values of the results of the estimations obtained by Inverse Distance Weighting (IDW) and Ordinary Kriging methods from geostatistical analyzes were compared. According to the results obtained, the lowest RMSE value for the nitrate parameter is from the spherical model used in the ordinary kriging method (RMSE: 26.35); The lowest RMSE value for the pH parameter is from the spherical model used in the ordinary kriging method (RMSE: 0.2059); The lowest RMSE value for the EC (µS/cm) parameter is from the spherical model used in the ordinary kriging method (RMSE: 992.67); The lowest RMSE value for the groundwater level (cm) parameter was obtained from the spherical model (RMSE: 51.37) used in the ordinary kriging method.
Benzer Tezler
- Harran Ovası taban suyu gözlem kuyularındaki kirlilik parametrelerinin belirlenmesi ve yersel dağılımının haritalanması
Determination of pollution parameters in the Harran Plain base observation well and mapping the terrace distribution
MEHMET FATİH ALPAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ZiraatHarran ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ VOLKAN BİLGİLİ
- Harran ovası İmambakır sulama birliği alanında drenaj alt yapısı sonrası meydana gelen tuzluluk değişimlerinin haritalanması
Mapping salinity changes of the Imambakir water user association after drainage infrastructure implemented
TURGUT SEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ZiraatHarran ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ALİ ÇULLU
- Farklı tuz seviyeleri ve çiftçi uygulamalarının pamuk verimine etkisinin belirlenmesi ve uydu verileriyle ilişkilendirilmesi
The determination of salinity levels and farmer practices to the fertility of cotton and the relationship with the satellite data
MURAT AYDOĞDU
- Harran Ovası DSİ Akçakale YAS İşletmesi toprakları için uygun dren derinliği ve aralığının araştırılması
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA ÇELİKER
- Şanlıurfa Harran Ovası vı. kısım kapalı drenaj sistemi etkinliğinin belirlenmesi
Performans of closed drainage system established in part vı. of Sanliurfa Harran plan
VOLKAN ÇATALKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAFER GENÇOĞLAN