Türkiye ve Mısır arasındaki diplomatik rekabet ve Süveyş krizi (1952-1960)
Diplomatic rivalry between Turkey and Egypt and the Suez crisis (1952-1960)
- Tez No: 782197
- Danışmanlar: PROF. DR. ERCAN KARAKOÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Türk İnkılap Tarihi, Uluslararası İlişkiler, History, History of Turkish Revolution, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
XIX. yüzyıldan itibaren Avrupalı sömürgecilerin hedefinde olan Orta Doğu coğrafyası, II. Dünya Savaşı sonrasına kadar sürekli bir egemenlik mücadelesine sahne oldu. Bu mücadelenin en önemli safhalarından biri ise İngiltere'nin bölgeden çıkarılması ve Mısır'ın tam bağımsızlığını elde etmesiydi. Mısır'ın ve onunla özdeşleşen Süveyş Kanalı'nın 1882'de başlayan fiilî işgal süreci, 1956'da son buldu. Tabii ki bu mücadelenin ardından, Orta Doğu'da yeni aktörlerin ve dolayısıyla yeni çatışmaların gün yüzüne çıkması da kaçınılmazdı. Özellikle Cemal Abdünnâsır liderliğindeki Mısır ile DP iktidarındaki Türkiye arasında yaşanan diplomatik rekabet, 1950'li yılların Orta Doğu siyasetine etki etti. Panarabizm ideali ve siyasi karizması ile Orta Doğu'yu ve özellikle Arap dünyasını etkisi altına alan Nâsır'ın liderliğindeki Mısır'a karşı Adnan Menderes liderliğindeki DP Hükûmeti, Bağdat Paktı ile bir direnç oluşturmaya çalıştı. Süveyş Krizi öncesi başlayan iki taraf arasındaki diplomatik rekabet; Orta Doğu'daki ülkeler üzerinden güç mücadelesine dönüşerek, Soğuk Savaş konjonktürüyle zaman zaman sertleşti. Ancak Süveyş Krizi ile hiç umulmadık bir şekilde iktidarını kurtaran Nâsır'ın güçlü etkisi karşısında Ankara'nın herhangi bir direnç noktası kalmadı ve Bağdat Paktı ile bölgede yaratmaya çalıştığı değişimler başarısız oldu. Bu tez çalışmasında Süveyş Krizi bağlamında dönemin Türk dış politikası ile Mısır dış politikası arasındaki diplomatik rekabet incelenmiştir. Soğuk Savaş sürecinde SSCB'nin Orta Doğu'da komünizmi yayma çabaları ile ABD'nin SSCB'yi Çevreleme Politikası'nın çatıştığı ortamda Süveyş Krizi bir dönüm noktası olarak görülmüştür. Mısır'ın öncüsü olduğu Panarabist siyaset ve Türkiye'nin öncüsü olduğu Bağdat Paktı arasındaki nüfuz rekabetinin incelendiği bu çalışmada konuyu ele alan eserlerden ve makalelerden, dönemin büyükelçi ve devlet adamı hatıratlarından, gazete ile dergi arşivlerinden ve Türk devlet arşivlerinden alınan belgelerden faydalanılmıştır. İncelenen eser, belge ve bulgular sonucunda iki taraf arasındaki diplomatik rekabetin Nâsır liderliğindeki Mısır lehine sonuçlandığı tespit edilmiştir. Neredeyse tüm diplomasisini Batıya endeksleyen Türkiye ise bu diplomatik mücadelenin kaybedeni olmuş, diplomaside zamanla çeşitliliğe geçerek Bağdat Paktı'nın ardından yeni bir Orta Doğu politikası oluşturmak zorunda kalmıştır.
Özet (Çeviri)
The Middle East, which has been the target of European colonialists since the 19th century, witnessed a constant struggle for sovereignty until after the Second World War. After the occupation of Egypt and the Suez Canal (1882-1956), Egypt's full independence and England's separation from the region is an important part of this struggle. Subsequently, it was inevitable that new actors and therefore new conflicts would emerge in the Middle East. Especially, the diplomatic rivalry between Egypt led by Gamal Abdel Nasser and the ruling DP in Turkey played a role in the Middle East policy of the 1950s. DP government tried to take measures with the Baghdad Pact against the leader Nasser, who wanted to influence the Middle East, especially the Arab countries, with his pan-Arabism policy. The diplomatic rivalry that started between the two sides before the Suez Crisis turned to the power struggle of the countries in the Middle East and sometimes flared up with the cold war conjuncture. However, in the face of strong influence of Nasser, the changes Ankara aimed for in the region with the Baghdad Pact failed. In this thesis, the diplomatic rivalry between Turkish foreign policy and Egyptian foreign policy was examined in the context of the Suez Crisis. During the Cold War, the Suez Crisis was seen as a turning point when the USSR's efforts to spread communism in the Middle East and the USSR's Containment Policy clashed. In this study, which examines the competition for influence between the Egyptian-led Pan-Arabist politics and the Turkey-led Baghdad Pact, the works and articles dealing with the subject, the memories of the ambassador and statesman of the period, the newspaper and magazine archives and the documents taken from the Turkish state archives were used. As a result of the works, documents and findings examined, it was determined that the diplomatic competition resulted in favor of Egypt. Turkey, which indexed almost all of its diplomacy to the West, became the loser of this diplomatic struggle and had to create a new Middle East policy after the Baghdad Pact.
Benzer Tezler
- Rusya Federasyonu'nun Suriye iç savaşı'ndaki dış politikası: 2011-2016
Foreign policy of Russian Federation during Syrian civil war: 2011-2016
SERDAL GÜNAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Uluslararası İlişkilerAtılım ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ALİ KARASAR
- Türk basınında Mısır imajı
Egypt image in the Turkish press
ABLA ABDELRAZIK OTHMAN TAHA SALEH
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
GazetecilikAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUZAFFER ŞAHİN
- Doğu Akdeniz'de deniz yetki alanları sınırlandırılması bağlamında Türkiye-Mısır ilişkileri
Türkiye-Egypt relations in the context of delimitation of maritime jurisdiction areas in the Eastern Mediterranean
GÖKHAN TOPÇU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Siyasal BilimlerMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PINAR YÜRÜR
DR. ÖĞR. ÜYESİ ARDA ÖZKAN
- Arap Baharı'nın ekonomik ve siyasi sonuçları ve Türkiye'ye etkisi
Economic and political consequences of the Arab Spring and its impact on Turkey
ABDULHAMİT ŞERGİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Uluslararası İlişkilerYalova ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ALAKEL
- Demokrat Parti Dönemi Türkiye-Irak ilişkilerinde A.B.D. etkisi (1950-1960)
The US impact on Turkey-Iraq relations during the Democratic Party Era (1950-1960)
TUĞRUL BAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTEN SEZER ARIĞ