İbrahim b. Ahmed el-Amâsî'nin Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye'si (İnceleme-Metin-Dizin)
İbrahim b. Ahmed el-Amâsî's Tarjama Shaqâ'iq al-Nu'mânîyah (Review, Text, İndex)
- Tez No: 782570
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Türk Dili ve Edebiyatı, Religion, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Biyografi, eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye, İbrahim b. Ahmed el-Amâsî, Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye, Biography, al-Shaqâʼiq al-Nuʻmânîyah”Ibrahim bin Ahmad al-Amasi, Tarjama Shaqâ'iq al-Nu'mânîyah
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 684
Özet
Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye isimli eser Taşköprîzâde İsâmeddin Ahmed Efendi tarafından Arapça kaleme alınan eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye adlı eserin Türkçe tercümesidir. Mukaddime ve hatime bölümleri dışında aslına sadık kalınarak tercüme edilen bu eser, İbrahim b. Ahmed el-Amâsî (ö.998/1590 sonrası) tarafından 998 Cemâziyelâhir sonlarında (1590 Mayıs) tamamlanmıştır. Osmanlı ilmî hayatı ve muhiti hakkında özgün bilgiler içeren bu eser 10 tabakadan oluşmakta, Osmanlı Devleti'ne mensup 520 ulema ve meşayihin biyografisini içermektedir. Bu isimlerin 367'si ulema 153'ü ise meşayih olarak takdim olunmaktadır. Bu çalışmada giriş bölümünde eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye ve müellifi hakkında genel bir malumat verilmiş, diğer kaynaklardan farklı olarak mütercimin tercümesinde yer verdiği şekilde Taşköprîzâde biyografisi ele alınmıştır. Birinci bölümde eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye'ye yazılan tercümelere temas olunmuş son çalışmalar ışığında bu bölüm tasnif edilmiştir. Literatürde yer almayan Muhtesibzâde Mehmed Hâkî'nin farklı tercümeleri ve en son ulaşılan nüshaları toplu olarak ele alınmıştır. Ayrıca eski Türk edebiyatı kaynaklarında ulaşılmayan mütercimlerin biyografileri verilerek yeni bilgiler ışığında bir değerlendirme yapılmıştır. Bir sonraki bölümde bu alanda hazırlanan ve genel hatları ile eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye geleneği, eserler tertibi ve biyografik tanzimi ile şekil ve muhteva hususiyetlerini ele alan çalışmalardan öteye gidilmiştir. Eserin tamamını merkeze alan sistematik bir bakış açısı ile bu bölümde günümüzde modern biyografilerde de aranan biyografik bilgi ve değerlendirmeler ışığında öncelikle ulema ve meşayihin kimliği akabinde sosyal, kültürel ekonomik durum ve ilişkileri ve son olarak kişilik yapılarına dair ayrıntılar ele alınmıştır. Bu bölümün hemen akabinde eserin mütercimi İbrahim b. Ahmed el-Amâsî hakkında bilgi verilmiştir. Tercümeden hareketle ortaya konulan bu bilgiler, eski Türk edebiyatı literatüründe yer almayan malumatları ihtiva etmektedir. Bu bölüm içerisinde aynı zamanda Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye'nin şekil ve muhteva hususiyetleri ele alınmıştır. Akabinde biyografisi ele alınan isimlerin yer aldıkları tabakalar ve tercümeden hareketle ulema ve meşayih sınıfına göre tanzimi bu bölümün içeriğini oluşturmaktadır. Son bölümde Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye'nin el yazması nüshalarının tetkiki neticesinde müellif nüshasını muhteva, imla ve gramer kuralları bakımından en iyi yansıtan iki nüsha esas alınmış ve Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye'nin tenkitli metni sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Translation of titled work“al-Shaqâʼiq al-Nuʻmânîyah”is a literal Turkish translation of Arabic titled work“al-Shaqâʼiq al-Nuʻmânîyah”written by Tâshkubrîʹzâdah İsâmeddin Ahmed Efendi. This work was translated as faithful to the original, except the introduction and the conclusion sections by Ahmed al-Amâsî (after 998/1590) at the end of 998 Jumâdâ al-'Awwal (1590 A.D). This work contains original information about the Ottoman scientific life and neighborhood, it consists of 10 layers and includes 520 biography of the Ottoman State. 367 names of these scientists and 153 shiekhs“senators”are presented in this work. In this study, a general educational tutorial on“al-Shaqâʼiq al-Nuʻmânîyah”and its author was presented in the introductory chapter, and, unlike other sources, Tâshkubrîʹzâdah's biography was addressed in the translator's translation. In the first section, the translations written on“al-Shaqâʼiq al-Nuʻmânîyah”were contacted and in the light of the recent studies in order to classify this chapter. Different translations and most recent copies of Muhtesibzâde Mehmed Hâkî which are not included in the literature are discussed collectively. In addition, an evaluation has been made in the light of new studies by giving biographies of translators who are not reached in the sources of old Turkish literature. In the next section, we have gone beyond the studies prepared in this field and dealing with the“al-Shaqâʼiq al-Nuʻmânîyah”tradition, works arrangement, biographical arrangement, and shape and content features. With a systematic perspective that focuses on the entire work, in this section, in the light of the biographical information and evaluations sought in modern biographies today, firstly the details of the social and cultural economic situation and relations and finally the personality structures are discussed. Subsequently, the translator of the work made an introduction about Ibrahim bin Ahmad al-Amasi. This information which is based on the translation contains information that is not included in the literature of old Turkish literature. In this section, the shape and content characteristics of translation of“al-Shaqâʼiq al-Nuʻmânîyah”are also discussed. Subsequently, the names of biography are discussed, and the composition of this section, according to the scholars and interpretation classes, constitute the content of this section. In the last section, as a result of the examination of the manuscript copies of translation of“al-Shaqâʼiq al-Nuʻmânîyah”two copies that reflect the author's copy in terms of content, spelling and grammar rules are based on and the text of translation of“al-Shaqâʼiq al-Nuʻmânîyah”were cloned.
Benzer Tezler
- Ahmed b. Süleyman el-Halidi'nin Kifayetü'l-Mübtedi et-Tahkik fi Fenni İlmi'l-Mantık adlı eserinin tercüme, tahkik ve değerlendirmesi
Ahmed b. Süleyman el-Halidi?s Book Called Kifâyetü?l-Mübtedî et-Tahkîk fî Fenn-i İlmi?l-Mantık
MUHARREM ÖZKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
FelsefeSakarya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ÇAPAK
- İmamzâde Ahmed. b. Muhammed b. İbrahim el-Eyyûbî'nin Vâcibu'l-Hıfz adlı eseri: Tahkik, tercüme ve değerlendirme
The book Waji̇b al-Hifz by İmamzâde Ahmad b. Muhammed b. İbrahim al-Ayyûbî: Critical edition, translation and evaluation
FERDİ MENTEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NASİ ASLAN
- Efficient wing design for sailplanes
Planörler için verimli kanat tasarımı
AHMED EL İBRAHİM
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Havacılık MühendisliğiGaziantep ÜniversitesiHavacılık ve Uzay Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM GÖV
YRD. DOÇ. DR. SOHAYB ABDUL KARIM
- شرح البردة الكبير المسمى 'طيب الحبيب' لأحمد بن محمد الخُجَنْدي (ت. 802 هـ/1400) من أول المخطوط إلى نهاية الباب الأول: دراسةً وتحقيقاً
Ahmet b. Muhammed el-Hucendî'ye Ait Şerhu'l-Bürdetü'l-kebîr (Tîbu'l-habîb) Adlı eserin tahkik ve incelemsi (Kitabın başından Birinci Bâbâ kadar
ABDULSALAM MARWAN ABDLMALEK
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İbrahim İBRAHİMOĞLU
- İbrahim el-Harbî ve el-İlel ve't-Tarîh isimli eseri-derleme ve değerlendirme
Ibrahim al-Harbi and al-Ilel ve't-Tarih - compilation and evaluation
MEHMET MÜCAHİT GÜLYAVŞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALAT SAKALLI