XVIII. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Anadolusu'nda kadı ve mahkeme (1760-1770)
Kadi and court in the second half of the XVIIIth century Ottoman Anatolia (1760-1770)
- Tez No: 782599
- Danışmanlar: PROF. DR. SAİM SAVAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uşak Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 403
Özet
Osmanlı devleti, adalet kavramına büyük önem vermiş, sınırları içerisinde yaşayan her kesime adaleti ulaştırma gayreti içerisinde olmuştur. Bu amaçla egemenliği altında bulunan coğrafyanın hemen her köşesinde askerî-idari birimler yanında adlî birimler olan ve ahalinin gerek birbirleriyle gerekse resmî kurumlarla olan hukuki sorunlarının çözüme kavuşturan kazaî birimler ihdas etmişlerdir. Kaza olarak adlandırılan bu adlî birimin başına ise en önemli görevi bir hakim olarak kaza mahkemelerinde ahalinin sorunlarını çözüme kavuşturmak olan kadılar atamışlardır. Ancak adaleti sağlama noktasında ahalinin başvurabileceği tek merci kaza mahkemeleri değildir. Devletin en önemli yönetim organı olan Divân-ı Hümâyûn da daha alt birimleri ile devletin her coğrafyasından ahalinin sorunlarının çözümü adına başvurabileceği diğer bir merci olmuştur. Bu durumda Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan her kesimden ahalinin hukuki sorunlarının çözümü adına başvuruda bulunabileceği iki ana mercii olduğu görülmektedir. Bu çalışmada, 1760-1770 yılları arası on yıllık dönemde Osmanlı Anadolu coğrafyasında bulunan Kastamonu, Manisa, Ayıntab ve Adana kazaları örnekleminde, Osmanlı kaza mahkemelerinin yapısı ve işleyişi yanında, kaza mahkemelerine sorunlarının çözümü adına gelenlerin mekânsal dağılımı, mahkemelere hangi tür davaları daha yoğunlukta getirdikleri, bu davaları hangi ispat vasıtaları ile ne oranda kazandıkları, mahkemede görülen davaların çözümüne hangi görevlilerin ne oranda ne gibi katkılar yaptıkları ile ilgili hususlar ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun yanında diğer bir şikâyet mercii olarak görev yapan Divân-ı Hümâyûna, ilgili kazalardan ne sayıda ve türde şikâyet gittiği ortaya konularak, bunun kaza mahkemelerine gelen dava sayıları ve türleri ile karşılaştırması yapılmaya çalışılmıştır. Böylece ilgili kazalar ahalisinin şikâyet mercii tercihleri ve bunlara etki eden faktörler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Divân-ı Hümâyûndan kazalara gönderilen hükümlerde, Divân-ı Hümâyûn ve kaza mahkemeleri ilişkisi, şikâyeti havi sorunun çözümü adına görevlendirilen görevlilerin kaza mahkemelerinde ne oranda sorunun çözümüne katkı sağladıkları, kaza mahkemelerine ve Divân-ı Hümâyûna birden fazla kez iletilen şikayetler üzerinden gerek kaza mahkemelerinin gerekse Divân-ı Hümâyûnun sorun çözebilme becerisi, aynı zamanda bir istinaf kurumu olarak görev yapan Divân-ı Hümâyûnun kaza mahkemelerinde görülen davaları ne oranda istinafen inceleyip ne gibi kararlar verdiği gibi hususlar bu çalışmada ortaya konulmaya çalışılan diğer hususlardır.
Özet (Çeviri)
The Ottomans attached great importance to the concept of justice and made an effort to bring justice to every community living within its borders. For this purpose, they established judicial units as well as military-administrative units to solve the legal problems of the people in every corner of the country. They appointed kadis whose most important task was to solve the legal problems of the people as the head of this judicial units. Howewer, kadi courts wasn't the only authority that people could apply for ensuring justice. Divân-ı Humayûn, which was the most important governing body of the state, was another authority that people from every corner of the state could apply for their legal problems. In this case, it's seen that there were two main authorities to which people from the every corner of the state could apply for the solution of their legal problems. In this study, the structure and functioning of the Ottoman kadi courts have been discussed in the sample of Kastamonu, Manisa, Ayıntab and Adana kazas located in the Ottoman Anatolia during the ten-year period between 1760-1770. In addition, the spatial distribution of the court applicants, which types of cases they brought to the courts more intensely, by what means of proof they won these cases and which officials contributed to the resolution of these cases have been tried to reveal. Besides, the numbers and types of complaints from the relevant districts to the Divân-ı Humayûn has been tried to be compared with the number and types of cases brought to the kadi courts. Thus, the complaint authority preferences of the people of the relevant kazas and the factors affecting them have been tried to be evaluated. In addition, the relationship between the Divân-ı Hümayûn and the kadi courts, to what extent did the officials assigned to solve the problem contribute to the solution of the problem in the kadi courts, the problem-solving skills of both kadi courts and the Divan-ı Hümayun over the compliants submitted to these institutions more than once, to what extent did the Divan-ı Hümayûn, which served as an appeal institution, examine the cases heard in the kadi courts and what kind of decision it made are the other issues that are tried to be revealed in this study.
Benzer Tezler
- XVII. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı İlmiye Teşkilatı'nda istihdam ve hareket (Anadolu Kadıaskerliği örneği)
Employment and movement in Ottoman Ilmiye Instituon during the second half of 17th century (The case of Anatolian Qadiasker)
CİHAN KILIÇ
Doktora
Türkçe
2017
TarihYıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI MUSTAFA ERAVCI
- XVII. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı toplumunda değişim eğilimleri (Harput örneği)
Tendencies of change in the Ottoman society during half of the seventeeth century (the case of Harput)
İBRAHİM ERDOĞDU
- Gaybî Sun'ullah Dîvânı'nın tahlili
Analysis of Gaybi Sun'ullah's Divan
ABDULLAH YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA GÜNEŞ
- The Ancient South Marmara Harbors
Antik Güney Marmara Limanları
SERKAN GÜNDÜZ
Doktora
İngilizce
2015
ArkeolojiUludağ ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
PROF. DR. MARTİNA SEIFERT
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İstanbul'da Latin Katolik yapıları
Latin Catholic buildings in Istanbul (From Tanzimat to Republican era)
SEZİM SEZER SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
1997
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA GERMANER