Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında bilim ve mühendislik uygulamalarının temsil edilmesinin incelenmesi
Examination of the representation of science and engineering practices in middle school science textbooks
- Tez No: 782719
- Danışmanlar: PROF. DR. NİHAL DOĞAN, DR. ÖĞR. ÜYESİ EDA ERDAŞ KARTAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Yapılan fen öğretim programları reformlarıyla birlikte, pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de fen eğitiminin temel amacı öğrencileri bilim okuryazarı bireyler olarak yetiştirmek olarak belirlenmiştir (Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), 2018). Bilim okuryazarlığı günümüzde 21. yüzyıl becerileri olarak da adlandırılan sorgulama, problem çözme, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme gibi becerilere sahip olma ve bunları gündelik hayatta karşılaşılan problemlerin üstesinden gelmede kullanabilme becerisi olarak tanımlanmaktadır. Bu becerilerle donatılmış bireyler yetiştirebilmek kaliteli bir öğretim programı ve beraberinde yürütülen eğitim öğretim süreci ile olasıdır (Küçükahmet, 1995; Varış, 1996). Bu doğrultudaki girişimlerin bir sonucu olarak 2017 fen öğretim programında beceri alanları üç ana başlık altında toplanmıştır. Bunlar bilimsel süreç becerileri, yaşam becerileri ve mühendislik tasarım becerileridir. Bu beceriler 2018 yılındaki program revizyonuyla birlikte 'fen bilimleri öğretim programında alana özgü beceriler' olarak isimlendirilmiştir. Mühendislik ve tasarım becerisine olan ilgi, aynı zamanda ABD'de mühendislik eğitiminin fen öğretim programına dahil edilmesinin bir yansıması olarak kabul edilmektedir (Sungur Gül ve Marulcu, 2014). Bilim ve mühendislik uygulamaları ile ilgili kazanımlara öğretim programında yer verilmesi önemli bir adımdır; ancak tek başına yeterli değildir. Öğretmenler sınıf içi uygulamalarında çoğunlukla ders kitaplarındaki içeriği takip etmekte ve derslerinde ders kitaplarında yer alan uygulamalara yer vermektedirler. Bir başka ifadeyle, öğretim programındaki kazanımların içeriği ders kitapları aracılığı ile somutlaştırılmaktadır. Bu doğrultuda bilim ve mühendislik uygulamalarına fen dersi kitaplarında yeterli düzeyde yer verilmesi, bu uygulamaların sınıfiçi uygulamalara transferi açısından önemlidir. Fen ders kitaplarının bilim ve mühendislik uygulamaları açısından incelendiği çalışmalar oldukça sınırlıdır. Alanyazındaki bu boşluğa katkı sağlamak açısından bu çalışmada ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilim ve mühendislik uygulamalarının temsili açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla bu çalışmada, Türkiye'de kullanılan ortaokul fen bilimleri ders kitapları (5-8.sınıf) incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi kullanılmıştır. Veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Bu çalışmada veri analizinde kullanılan araç, öğrencilerin okul ders kitaplarındaki etkinliklerin bilim ve mühendislik uygulamaları kapsamında değerlendirilmesi amacıyla kullanılan Bilim ve Mühendislik Uygulamaları Analiz Değerlendirme Tablosu'dur (SEPAR). Bu tablo sekiz boyutu ve dört seviyeyi kapsayan bir puanlama anahtarıdır. Ders kitaplarından seçilen analiz birimleri SEPAR'da yer alan bilim ve mühendislik uygulamalarının boyutları ve seviyelerine göre puanlanmıştır. Araştırmanın sonucunda fen bilimleri ders kitaplarında bilim ve mühendislik uygulamalarının yeterli düzeyde temsil edilmediği; bilim ve mühendislik uygulamalarının boyutlarına yer veren etkinliklerin ise bu boyutlarda çoğunlukla 1. seviyede kaldıkları ortaya koyulmuştur. Sonuç olarak 5. ve 6. sınıf düzeylerinde MEB yayınlarına ait kitaplarının özel yayınevlerinin kitaplarına göre daha iyi durumda olduğu; 7. sınıf düzeyinde özel yayınevine ait kitap ile MEB yayınına ait kitabının bilim ve mühendislik uygulamalarını temsil düzeyleri açısından benzer durumda oldukları tespit edilmiştir. Araştırma bulgularından yola çıkılarak, kitaplarda yer alan etkinliklerin bilim ve mühendislik uygulamalarının boyutlarını temsil etme düzeyleri açısından iyileştirilmeleri önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
With the reforms of science education programs, the main purpose of science education in our country, as in many countries, has been determined as educating students as science-literate individuals (Ministry of National Education (MoNE), 2018). Scientific literacy is defined as the ability to have skills such as questioning, problem-solving, critical thinking, and creative thinking, which are also called 21st-century skills, and to use them in overcoming the problems encountered in daily life. In order to cope with the problems encountered in daily life, it is considered important to deal with the events from a different and multidimensional perspective and to transfer the knowledge gained at school to be used in the solution of that problem. Raising individuals equipped with these skills is possible with a quality curriculum and the education and training process carried out together (Küçükahmet, 1995; Varış, 1996). As a result of the initiatives in this direction, the skill areas in the 2017 science curriculum were gathered under three main headings. These are science process skills, life skills, and engineering design skills. These skills were named 'field-specific skills in the science curriculum' with the program revision in 2018. The importance of engineering and design skills has increased in this curriculum. The increasing importance of engineering and design skills in the curriculum is also a reflection of the inclusion of engineering education in the science curriculum in the USA (Sungur Gül and Marulcu, 2014). It is important to include the achievements related to science and engineering practices in the curriculum, but it is not enough on its own. Teachers mostly follow the content in the textbooks in their classroom practices and include the practices in the textbooks in their lessons. In other words, the content of the achievements in the curriculum is embodied through textbooks. In this direction, it can be said that in order to carry science and engineering practices to the classroom environment, these practices should be included in the science textbooks at a sufficient level. Studies examining science textbooks in terms of science and engineering practices are quite limited. In order to contribute to this gap in the literature, this study aims to examine secondary school science textbooks in terms of the representation of science and engineering practices. For this purpose, in this study, secondary school science textbooks used in Turkey (5th-8th grades) were examined. In the research, document analysis method, one of the qualitative research methods, was used. The data were analyzed by content analysis. The tool used in data analysis in this study is the“Science and Engineering Practices Analytic Rubric”(SEPAR), which is used to evaluate the activities in the school textbooks within the scope of science and engineering practices. This table is a rubric that covers eight dimensions and four levels. Analysis units selected from the textbooks were scored according to the dimensions and levels of science and engineering practices in SEPAR. As a result of the research, it was found that science and engineering practices were not adequately represented in science textbooks; It has been revealed that the activities that include the dimensions of science and engineering practices are mostly at the 1st level in these dimensions. As a result, at the 5th and 6th grade levels, the books of MoNE publications are in better condition than the books of private publications; it has been determined that at the 7th grade level, the book of private publication and the book of MoNE publication are in a similar situation in terms of their representation levels of science and engineering applications. Based on the research findings, it has been suggested that the activities in the books should be improved in terms of their level of representing the dimensions of science and engineering practices.
Benzer Tezler
- Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında yer alan faaliyetlerdeki 21. yüzyıl öğrenme ve yenilikçilik becerilerinin durumunun incelenmesi
Investigation of the status of 21st century learning and innovation skills in secondary school science lesson books
AYŞEGÜL BAŞDUVAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM GÖK
- Fen bilimleri öğretmenlerinin 2018 fen bilimleri dersi öğretim programına yönelik görüşleri
Middle school science teachers views on 2018 middle school science education curriculum
ÖZGE DAĞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimHatay Mustafa Kemal ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TURAN
- Üç aşamalı robotik STEM uygulamalarının ortaokul öğrencilerinin fen dersine yönelik tutumlarına ve STEM mesleki ilgilerine etkisi
The effect of three-stage robotic STEM applications on middle school students' attitudes towards science and STEM career interests
ZÜMRÜT ŞENGÜLER HANCIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLBİLGE DÖKME
- Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında yer alan etkinliklerin bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik yaklaşımına uygunluğunun incelenmesi ve öğretmen görüşleri.
İnvestigation of the appropriateness of activities i̇n the elementary school science textbooks to the science, technology, engineering and mathematics approach and teachers' opinions.
GİZEM TEZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF KAVAL OĞUZ
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA TÜYSÜZ
- Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının materyal ulaşılabilirliği açısından analizi ve materyal kullanımına yönelik öğretmen görüşleri
Analysis of secondary school science textbooks in terms of material availability and teachers' opinions on the use of materials
EZGİ ÖNDER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimTrakya ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURAN EKİCİ