Kuzey Azerbaycan Hanlıkları, Çarlık Rusyası'nın işgali ve hâkimiyet süreci (1747-1917)
Northern Azerbaijan Khanates, occupation of Tsarist Russia and domination process (1747-1917)
- Tez No: 783575
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEFER SOLMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Rusya, Çarlık Rusyası, Azerbaycan Hanlıkları, Kuzey Azerbaycan Hanlıkları, Rus İşgali, Rus Hâkimiyeti, Azerbaijan, Russia, Tsarist Russia, Khanates of Azerbaijan, Khanates of Northern Azerbaijan, Russian İnvasion, Russian Domination
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 563
Özet
İran'da hüküm süren Avşar İmparatoru Nadir Şah'ın (1736-1747), öldürülmesinden sonra 1747'de Azerbaycan'da bağımsız hanlıklar ve onlara tâbi özerk yapıda sultanlıklar kurulmuştur. Yani ülke Orta Çağ'a has küçük ölçekli feodal devletlere parçalanmış, milli birlik ve beraberlik bozulmuş ve ülkeyi birleştirmeye çalışan güçlü hanlara karşı da ittifaklar kurularak bu girişimler engellenmiştir. Rusya, I. Petro (1682-1725) döneminden başlayarak Güney Kafkasya'nın, dolayısıyla Azerbaycan'ın ele geçirilmesinin planlarını yapmakta ve bu planları geniş bir zamana yayarak adım adım uygulamak suretiyle artık Kafkaslara sokulmaktaydı. XVIII. yüzyılın sonlarından itibaren Güney Kafkasya'nın işgaline hız veren II. Katerina'yla birlikte, Rus istilası farklı bir boyut kazanmıştır. Azerbaycan hanları, Rusya, Kaçar ve Gürcü Hanı II. İrakli'ye karşı Osmanlı Devleti ile diplomatik ilişkiler geliştirmiş ve yardım istemiştir. Osmanlı Devleti, o günün şartlarında yeterli düzeyde olmasa da elinden geldiği ölçüde yardım etmeye çalışmıştır. Gürcistan'ın önce 1783'te Rusya himayesine alınması ve 1801'de ilhak edilmesi sonrası Azerbaycan'ın kuzey topraklarının Rusya, güney topraklarının ise Kaçarlar tarafından işgal edilip aralarında paylaşılması süreci başlamış ve 10 Şubat 1828 Türkmençay Antlaşması ile sonuçlandırılmıştır. Bu tarihten sonra Azerbaycan; Kuzey Azerbaycan ve Güney Azerbaycan olmak üzere ikiye bölünmüş, ikiye ayrılan bu parçaların her birinin siyasi, iktisadî ve kültürel gelişimleri farklı mecralarda devam etmiştir. Çarlık Rusyası'nın 1801'de Kuzey Azerbaycan'da başlayan hâkimiyeti; önce 27 Şubat 1917'de Rus Burjuva Devrimi ve nihayet 25 Ekim 1917'de de Bolşevik Devrimi ile tamamen son bulmuştur. Bu çalışmada; Kuzey Azerbaycan hanlıklarının kurulmalarından Rus egemenliğine girmelerine, Rusya'nın hanlıkları istilası ve sonrasında burada kurduğu hâkimiyet sürecinin 1917 yılında sona ermesine kadarki dönem incelenmiş olup bu bağlamda Kuzey Azerbaycan'ın 1747 yılından 1917 yılına kadar olan 170 yıllık tarihi dönemi ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
After the assassination of the Avshar Emperor Nadir Shah (1736-1747), who ruled in Iran, independent khanates and autonomous sultanates were established in Azerbaijan in 1747. In other words, the country was divided into small-scale feudal states peculiar to the Middle Ages, national unity and solidarity were broken, and these attempts were prevented by establishing alliances against powerful khans trying to unite the country. Starting from the period of Petro I (1682-1725), Russia was making plans for the capture of the South Caucasus, and therefore Azerbaijan, and was now entering the Caucasus by spreading these plans over a wide period of time and implementing them step by step. With Catherine II, who accelerated the occupation of the South Caucasus from the end of XVIIIth century, the Russian invasion gained a different dimension. Azerbaijani khans developed diplomatic relations with the Ottoman Empire and asked for help against Russia, Qajar and Georgian Khan İrakli II. He developed diplomatic relations with the Ottoman Empire against Iraqli and asked for help. The Ottoman Empire tried to help as much as it could, even if it was not at a sufficient level under the conditions of that day. After Georgia was first taken under the protection of Russia in 1783 and annexed in 1801, the process of occupied and sharing the northern lands of Azerbaijan by Russia and the southern lands by the Qajars began and was concluded with the Treaty of Turkmenchay on February 10, 1828. After this date, Azerbaijan; The political, economic and cultural developments of each of these parts, which were divided into two as North Azerbaijan and South Azerbaijan, continued in different channels. The dominance of Tsarist Russia in Northern Azerbaijan in 1801; It came to an end, first with the Russian Bourgeois Revolution on February 27, 1917, and finally with the Bolshevik Revolution on October 25, 1917. In this study; The period from the establishment of the Northern Azerbaijan khanates to their entry into the Russian domination, the invasion of the khanates by Russia and the end of the domination process thereafter in 1917 has been examined, and in this context, the 170-year historical period of Northern Azerbaijan from 1747 to 1917 is discussed.
Benzer Tezler
- 19. yüzyılın ilk yarısında Çarlık Rusyası'nın Azerbaycan'da uyguladığı idari reformlar
Administrative reforms that Tsarist Russia practised in Azerbaijan in the second half of the 19th century
TALEH SADIGOV
- Rusya'nın Azerbaycan siyaseti: 1801-1813
The political of Russia on Azerbaijan: 1801-1813
TELMAN GULİYEV
- Kuzay Kafkasya'da Osmanlı Rus mücadelesi (1780-1812)
Strugle between Ottaman empires and Russian empire in the Caucasia (1780-1818)
ABDULLAH TEMİZKAN
- Rus Çarlığı hakimiyetinde Azerbaycan'da iktisadi gelişim ve sosyal değişim
Economic development and social change in Azerbaijan under the Russian Tsarist rule
ALPEREN BUDAK
Doktora
Türkçe
2024
TarihAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEKİR TÜMEN SOMUNCUOĞLU
- 1990 sonrası Rusya-Azerbaycan ilişkileri
Russia-Azerbaijan relations after 1990
AFGAN BAKHSHALIYEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerKarabük ÜniversitesiUluslararası Politik Ekonomi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ASKER