Türkiye'de neoliberal dönüşüm karşısında toplumsal sınıflar: Beyaz yakalılar ve geleneksel işçi sınıfı
Social classes against neoliberal transformation in Turkey: White collars and the traditional working class
- Tez No: 785087
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET BEKMEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 443
Özet
Bu çalışma günümüzde sınıf teorisinde bir sorunsal olarak yer alan beyaz yakalıların sınıfsal pozisyonunu netleştirmek amacıyla yapılmıştır. Beyaz yakalıların özgün yönlerinin ortaya çıkarılması ve çalışmanın vardığı sonuç doğrultusunda onların işçi sınıfının bir parçası olması nedeniyle geleneksel işçi sınıfı da araştırmada kapsanmıştır. Tez sınıf kavramını açıklamak ve beyaz yakalıların sınıfsal konumunun saptanmasına yönelik olarak teorik bir araştırma ve sınıf oluşumlarını analiz edebilmek adına gazete taramasına dayanan bir saha çalışmasından oluşmaktadır. Teorik kısımda Karl Marx'ın sınıf kavramının özgün bir okuması, sınıf tartışmaları literatürünün geniş bir eleştirel özeti ve potansiyel sınıf konumundan kendi için sınıfa konumuna geçişin mekanizmalarına değinilmiştir. Bu kısımda birinci olarak, ekonomik üretim ilişkileri içerisinde sınıfı belirleyen mekanizmalar ve vasıfsızlaşma süreçleri açığa çıkarılmıştır. İkinci olarak, bu belirlenimler doğrultusunda tarihsel bir süreç içerisinde çalışanların hangi eğilimler altında kalarak dönüşüm geçirdikleri ve bu süreçlerde beyaz yakalılar ve geleneksel işçi sınıfının farklı yönleri vurgulanmıştır. Son olarak, sınıf bilinci, pratikleri ve oluşumları ile açığa çıkan kendi için sınıflaşma süreçleri atölye düzeyinden daha üst seviyelerine doğru sınıfların yapısal konumu ile ilişki içerisinde ele alınmıştır. Çalışmanın esas kısmında Türkiye'nin 2001-2019 yılları arasındaki dönemi gazete taraması yöntemiyle sınıf perspektifi üzerinden analiz edilmiştir. Taramadan elde edilen veriler hem nicel hem de nitel olarak incelenmiştir. Bu kısımda ilk olarak toplumsal sınıfların çalışmanın başlangıç dönemindeki durumlarının anlaşılması ve ana mücadele ekseninin belirlenmesi adına 1980'lerin başından 2000'lere kadar yaşanan dönemdeki gelişmeler ve neoliberal dönüşümün programı incelenmiştir. İkinci olarak sınıfsal hareketlerin yükseliş ve çözülüş örüntüleri yıllara göre tespit edilen eylem sayıları üzerinden saptanmıştır. Üçüncü olarak çalışanların başlıca kümelendiği sektörler, buralardaki ana çatışma eksenleri belirtilmiştir. Böylece çalışmanın kapsadığı 19 yıl için sınıfsal durum ana hatlarıyla ortaya çıkarılmıştır. Son olarak mikro bir bakış açışı ile çeşitli vakalar üzerinden sınıfın tepki göstermeye duyarlı olduğu değişimler, bu değişimlere yönelik gösterdikleri tepkiler, tepkileri gösterme biçimlerinin birikimi sonucunda oluşan eylem repertuarları ve tepkilerin sınıf bilincinde ve oluşumlarında somutlaşan kalıcı etkileri ele alınmıştır. Bu incelemelerin sonucunda teorik bulguların olgulara nüfuz etmesi sağlanmıştır.
Özet (Çeviri)
This study was carried out in order to clarify the class position of white-collar workers, which is a problematic in class theory today. The traditional working class was included in the research for revealing the unique aspects of white collar workers by comparison and also in line with the conclusion of the study that white collars were a part of the working class. The thesis consists of a theoretical research to explain the concept of class and to determine the class position of white-collar workers, and a field study based on newspaper scanning in order to analyze class formations. In the theoretical part, an original reading of Karl Marx's concept of class, a broad critical summary of the literature on class discussions, and the mechanisms of the transition from the potential class position to the class-for-itself position are mentioned. In this section, firstly, the mechanisms that determine the class within the economic relations of production and the processes of de-skilling are revealed. Secondly, in line with these determinations, it has been emphasized under which trends the employees have been transformed in a historical process and the different aspects of the white collar and traditional working class in these processes. Finally, the processes of class-for-itself revealed by class consciousness, practices and formations are discussed in relation to the structural position of the classes from the workshop level to the higher levels. In the main part of the study, the period of Turkey between 2001-2019 was analyzed from the perspective of the class by using the newspaper scanning method. The data obtained from the scanning were examined both quantitatively and qualitatively. In this section, firstly, the developments in the period from the beginning of the 1980s to the 2000 and the program of neoliberal transformation are analyzed in order to understand the situation of the social classes in the beginning of the study and for determine the main axis of struggle. Secondly, the rise and dissolution patterns of class movements were determined over the number of contention determined by years. Thirdly, the sectors in which the workers are clustered and the main conflict axes are indicated. Thus, the class situation for the 19 years covered by the study was outlined. Finally, with a micro perspective, the changes that the class is sensitive to reacting to through various cases, their reactions to these changes, the action repertoires formed as a result of the accumulation of the ways of showing the reactions, and the permanent effects of the reactions embodied in the class consciousness and formation are discussed. As a result of these examinations, it was ensured that the theoretical findings penetrated the facts.
Benzer Tezler
- Urban protests against neoliberal urban policies: The case of Istanbul
Neoliberal kent politikalarına karşı kentsel protestolar: İstanbul örneği
DİLEK KARABULUT
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Siyasal Bilimlerİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN ERKUT
- Identité de classe sociale et l'ethnicité
Sınıf ve etnisite kimliği
HURİ KİRAZ ÖZDOĞAN
Yüksek Lisans
Fransızca
2013
Siyasal BilimlerGalatasaray ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. FÜSUN ÜSTEL
- 21.yüzyılda kriz ortamında alternatif mimari pratikler
Alternative architectural practices during the crisis conditions in the 21st century
HAKAN ILIKOBA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İPEK AKPINAR AKSUGÜR
- Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN
- Neoliberal subjectification through family medicine model in Turkey: An online ethnography
Türkiye'de aile hekimliği modeli ve neoliberal öznellik inşası
EMİNCAN FİDAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Siyasal BilimlerGalatasaray ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
DR. CEMİL YILDIZCAN