Geri Dön

21.yüzyılda kriz ortamında alternatif mimari pratikler

Alternative architectural practices during the crisis conditions in the 21st century

PDF İndir

  1. Tez No: 684168
  2. Yazar: HAKAN ILIKOBA
  3. Danışmanlar: PROF. DR. İPEK AKPINAR AKSUGÜR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 165

Özet

Çalışma, günümüzde ana akım mimarlık faaliyetlerinin kısıtlı bir alana sıkışmış olduğu savından hareket etmektedir. Bu sav ışığında, ekonomik ve siyasi güçlerin belirlediği sınırlar içinde devam eden mimarlık üretiminin toplumdan ve toplumsal ihtiyaçlardan giderek uzaklaştığını ileri sürmektedir. Yapısal üretim, neoliberal ekonomi politikaları etrafında temelde kar odaklı olarak şekillenmektedir. Bu süreçte mimarın görev, rol ve sorumlulukları büyük ölçüde değişime uğramaktadır. Serbest piyasa ekonomisi koşulları içinde mimarlar, 20. yüzyılın ilk yarısındaki toplumsal rollerinden uzaklaşmaktadır; rol tanımları ve hareket alanları kısıtlanmaktadır. Mimarlığın içinde bulunduğu bu durum, yapılı çevre ve toplumu doğrudan etkilemektedir. Ekonomik ve toplumsal gelişmelerin ışığında mimarlık ortamındaki bu paradigma değişimi, bu tez çalışması kapsamında bir kriz durumu olarak nitelendirilmektedir. Kriz durumunun kavramsal ve kuramsal çerçevesi ele alınmaktadır. Bu çalışma; kriz ortamında, ana akım mimarlığın ötesinde, ekonomik ve siyasi güçlerin çizdiği sınırların dışında alternatif bir mimarlık pratiği ortaya koyma çabası içinde olan grupların üretimlerine odaklanmaktadır. Odaklanılan gruplar; kriz ortamında bir çıkış yolu arayan mimarlar, mimarlık öğrencileri, araştırmacılar ve sivil toplum örgütü üyeleridir. Ortaya atılan kriz kavramı ve bu kriz kavramı karşısında gelişen alternatif mimarlık kavramı tez kapsamında yeniden ele alınmakta, tartışılmakta ve kavramlar arasındaki ilişkiler sorgulanmaktadır. Tez kapsamında ele alınan temel soru şudur: alternatif mimari üretimler, kriz ortamına karşı birer çözüm önerisi olarak görülebilir mi ve bu eksende değerlendirilebilir mi? Kriz karşısında ortaya konulan alternatif üretimler ne gibi potansiyeller taşır? 1970'lerde kentlerin büyük bir dönüşüm içine girdiği söylenebilir. Bu dönemde, neoliberal ekonomi politikaları ve küreselleşmenin etkisiyle kent ve kamusal alan tanımlarının değiştiği görülmektedir. Şehirlerin markalaşma sürecinde, kentsel yatırımlarla birlikte sayısı giderek artan yıldız mimarlar tarafından tasarlanan büyük ölçekli kentsel projeler tez çalışması kapsamında tanımlanan kriz meselesini görünür kılmaktadır. Bugünün küresel kentlerinde devam etmekte olan yapısal değişimler ve bunun sonucunda ortaya çıkan metalaşma süreci; krizin sürekliliğini sağlamakta ve bu durum tez kapsamında tarihsel referanslar ışığında tartışmaya açılmaktadır. Bu noktada tez çalışması kriz meselesine kent hakkı üzerinden yaklaşmakta ve kriz karşısında ortaya konan alternatif üretimlerin çıkış noktası olarak kent hakkını işaret etmektedir. Henri Lefebvre (2013) tarafından ortaya konulan ve sonrasında David Harvey (2008) tarafından yeniden ele alınan kent hakkı kavramı tez için kritik bir öneme sahiptir. Kent hakkı kavramı aynı zamanda mücadele sürecinin yöntemini belirlemektedir. Henri Lefebvre'in praksis olarak ifade ettiği mücadele biçimi, düşünce ve uygulamanın kesiştiği noktaya karşılık gelmektedir. Toplumsal sorumluluklarını unutan mimarın mücadele sürecindeki yeri tez kapsamında sorgulanan başlıklar arasındadır. Bu doğrultuda, mücadele sürecini besleyen ve tez içinde öne çıkan iki önemli kavram bulunmaktadır. Bu kavramlar 'katılımcılık' ve 'toplumsal fayda' olarak karşımıza çıkmaktadır. Alternatif mimarlığın süreç içindeki gelişiminde oldukça geniş yer tutan bu iki kavram teorik çerçeve içinde incelenmektedir. Bununla birlikte 'katılımcılık' ve 'toplumsal fayda' ile ilişkili öncül isimler ve projeler de araştırmaya dâhil edilmiştir. Katılımcılık kavramının açılımları John Habraken ve Henry Sanoff'un tanımları üzerinden verilmiştir. Toplumsal fayda konusu ise Hassan Fathy'nin Yeni Gurna Projesi ve Samuel Mockbee'nin kurduğu Rural Studio üzerinden tartışılmıştır. Burada ele alınan kavramlar ve isimler geçmişten bugüne bir bakışla alternatif mimarlığın alt yapısını oluşturmaktadır. 1990'lar ile başlayan süreçte kriz karşısında pozisyon alan ve krizin doğurduğu olumsuz sonuçları dert edinen birçok ekip, alternatif mimarlık alanında üretimler vermiştir. Tez kapsamında, mimarın rolünü ve sorumluluklarını yeniden ele almak ve kriz karşısında sunulan alternatif çözüm önerilerinin potansiyellerini araştırmak için son otuz yıla yayılan süreçten güncel örnekler seçilmiş ve tartışmaya açılmıştır. Mimari praksisi sahaya taşıyan, krize karşı alternatif çözüm önerileri sunan ve Güven Arif Sargın'ın (2003) ifadesiyle parçacı bir direnişe karşılık gelen küçük ölçekli alternatif mimarlık üretimleri incelemeye alınmıştır. Araştırmanın odak noktasını belirlemek ve çalışmayı derinleştirebilmek adına alternatif mimarlık pratiklerine odaklanan iki sergi üzerinden bir inceleme yapılması uygun görülmüştür. Bu doğrultuda, yurt içinden ve yurt dışından birer sergi araştırmaya dâhil edilmiştir. İncelemeye alınan sergiler Türkiye'de ve uluslararası ortamdaki alternatif üretimlere dair geniş bir perspektif sunmaktadır. 2010 yılında New York MoMA'da düzenlenen 'Small Scale Big Change' sergisi ile 2017 yılında Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi'nin düzenlediği 'Dayanışma Mimarlığı' sergisi katılımcıları örnekler arasına dâhil edilmiştir. Sergiler aracılığı ile araştırmaya dâhil edilen işler; katılımcılık, örgütlenme biçimi, iş yapma biçimleri ve tasarım yaklaşımı anlamında farklılıklar göstermektedir. Tezin analiz kısmında, incelenen işlere dair açıklayıcı ve tanımlayıcı bilgilere yer verilmiştir. Sergide yer alan ekipler ve ekiplerin ortaya koyduğu alternatif mimarlık üretimleri hazırlanan özet tablolar aracılığı ile tanıtılmıştır. Tez çalışması bu noktada teorik çerçeve etrafında geliştirilen üç adımlı bir analiz yöntemi önermektedir. Bu analiz yöntemi, tartışmaya açılan anahtar kavramları odağa almaktadır. 'Kriz ve alternatif mimarlık', 'katılımcılık ve toplumsal fayda', 'kent hakkı-praksis ve küçük ölçek' başlıkları analiz yönteminin temelini oluşturmaktadır. Analiz aşamasında, her bir sergiden üçer isim seçilmiş ve ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bu seçim yapılırken sergilenen işlerin benzeşen ve farklılaşan yönleri göz önünde bulundurulmuştur. Tez kapsamına dâhil edilen örnekler ve sergiler göz önünde bulundurulduğunda; kriz karşısında ortaya konan alternatif çözüm önerilerinin sayısının gün geçtikçe arttığı ve bu alanda bir farkındalık oluştuğu söylenebilir. Analiz aşamasından elde edilen çıkarımlara bakıldığında, incelemeye alınan alternatif mimarlık örneklerinin bu alana önemli katkılar sunduğu ifade edilebilir. Alternatif mimarlığın temsilcileri bu noktada inisiyatif alarak mimarın toplumsal sorumluluklarını hatırlatmakta ve toplumsal ihtiyaçları karşılamak için mücadeleye devam etmektedir. Krizin yarattığı olumsuz durumların karşısında duran alternatif mimarlık üretimlerinin büyük bir potansiyel taşıdığı görülmektedir. Bu noktada, mimarın ve mimarlığın özgürleşmesi ile toplumun özgürleşmesi birbirine paralel olarak ilerlemektedir. Özgürlük alanlarının geri kazanılması daha yaşanabilir çevreler ve daha toplumcu bir mimarlık anlayışı için gereklidir. Dünya üzerinde ve Türkiye ölçeğinde çeşitli coğrafyalarda ortaya konan alternatif pratikler toplumsal ve ekonomik eşitsizlik karşısında çözüm arayışını sürdürmektedir. Bu tez çalışması alternatif mimarlık üretimlerini bir kez daha hatırlatmayı, hayata geçirilen projeleri görünür kılmayı ve alternatif mimarlık alanına mütevazı bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Özet (Çeviri)

The study is based on the argument that today's mainstream architectural activities are stuck in a limited area. In the light of this argument, architectural production, which continues within the boundaries determined by economic and political forces, claims that it is gradually moving away from the society and social needs. Structural production is basically shaped around neoliberal economic policies in a profit-oriented manner. In this process, the duties, roles and responsibilities of the architect change greatly. Under the conditions of free market economy, architects are moving away from their social roles in the first half of the 20th century. In this process, the role definitions and action areas of the architects are restricted. This situation of architecture directly affects the built environment and society. This paradigm shift in the architectural environment in the light of economic and social developments is described as a crisis situation within the scope of this thesis study. Its conceptual and theoretical framework is discussed. This study focuses on the production of groups that strive to establish an alternative architectural practice beyond mainstream architecture, outside the boundaries drawn by economic and political forces. Focused groups are architects, architecture students, researchers and members of non-governmental organizations who are looking for a way out in the crisis environment. Within the scope of the thesis, the concepts of crisis and alternative architecture are re-examined and discussed, and the relationships between them are questioned. The thesis' main question is: Can alternative architectural productions be seen as solutions to the crisis environment and can they be evaluated on this axis? In the face of the crisis, what are the potentials of alternative productions? The definition of the city and daily life activities have changed dramatically as a result of neoliberal economic policies and globalization. As a result of the large migration from rural to urban areas, new lifestyles have emerged. With the global city, the definition of public space has shifted as well. Megaprojects are seen as the source of urban problems as capital owners shift their investments to urban areas. Iconic projects that emerged during this period play an important role in the branding race of cities. Large-scale urban projects, which are increasing in number together with urban investments, make the crisis issue visible. Cultural policies shaped around commercial goals also served this process. Star architects designed iconic museums and cultural buildings with the goal of attracting more investment to the city. On the other hand, shopping malls are a reflection of the changing public understanding of the period. Various daily activities have been attempted to be crammed into shopping malls, and the use of urban open public spaces is reserved for commercial activities. In other words, it can be said that public spaces used by the public are reserved for urban projects for commercial purposes. Local administrations have a say as well as capital owners in making these decisions. In today's global cities, the ongoing structural changes, the urbanization process, and the problems that arise with it ensure the continuity of the crisis. In addition, access to public space and the right to housing are gaining a problematic position. At this point, the thesis research examines the crisis issue through the lens of the right to the city, highlighting the right to the city as the starting point for alternative productions in the face of the crisis. The concept of right to the city put forward by Henri Lefebvre and reconsidered by David Harvey is of great importance for the thesis. The concept of the right to the city determines the method of struggle as well as the starting point for alternative productions. The method of struggle expressed by Henri Lefebvre as praxis corresponds to the point where thought and practice intersect. The place of the architect, who forgets his social responsibilities, in the struggle process is among the topics questioned within the scope of the thesis. In this direction, two important concepts feed the struggle process and come to the fore in the thesis. These concepts appear as“participation”and“social benefit”. These two concepts, which have a large place in the development of alternative architecture in the process, are examined in a theoretical framework. In addition, the premise names and projects related to these two concepts were also included in the research. The expansions of the concept of participation are given over the definitions of John Habraken and Henry Sanoff. The social benefit was discussed through Hassan Fathy's New Gurna Project and Rural Studio, founded by Samuel Mockbee, who led the academy-focused productions. The concepts and names discussed here constitute the infrastructure of alternative architecture with a glance from past to present. Within the scope of the thesis, current examples from the last thirty years have been selected and opened to discussion in order to reconsider the role and responsibilities of the architect and to explore the potential of alternative solutions in the face of the crisis. Small-scale productions that brought praxis to the field, offered alternative solutions to the crisis, and corresponding to a fragmentary resistance as stated by Güven Arif Sargın were examined. Especially in the 1990s, many teams that took positions in the face of the crisis made productions in the field of alternative architecture. The number of alternative solution proposals put forward in the face of the crisis is increasing day by day and awareness is being created in this area. In order to determine the focal point of the research and to deepen the study, a study was conducted through two exhibitions focusing on alternative architectural practices. In this direction, one exhibition from Turkey and one abroad was included in the research. The exhibitions under examination offer a wide perspective on alternative productions in Turkey and the international environment. Participants of the“Small Scale Big Change”exhibition held at New York, MoMA in 2010 and the“Solidarity Architecture (Dayanışma Mimarlığı)”exhibition organized by the Chamber of Architects Istanbul Büyükkent Branch in 2017 were included among the examples. New York, MoMA has brought 11 projects from 5 different continents that stand out in terms of social sustainability. Solidarity Architecture Exhibition, held in Istanbul, discusses the work of 7 different teams that have been very active in recent years. The works in the exhibition, while revealing alternatives in architecture, once again question the social responsibility of the architect and architecture. The works included in the research through exhibitions; show differences in terms of participation, organization, and design approach. In the analysis part of the thesis, explanatory and descriptive information about the examined works are included. The teams in the exhibition and alternative architectural productions were introduced through the summary tables prepared. At this point, the thesis study proposes a three-step analysis method developed around the theoretical framework. This method of analysis focuses on key concepts that are opened to discussion. 'Crisis and alternative architecture', 'participation and social benefit', 'right to the city-praxis and small scale' headings form the basis of the analysis method. In the analysis phase, three names from each exhibition were selected and discussed in detail. In this selection, the similar and different aspects of the exhibited works have been taken into consideration. Düzce Hope Homes (Düzce Umut Evleri), Architecture for All (Herkes için Mimarlık) and Ilya's Kuzguncuk Garden Improvement and Preservation Project (İlya'nın Kuzguncuk Bostanı İyileştirme ve Koruma Projesi) from the Solidarity Architecture Exhibition; Francis Kere's Gando Elementary School, Rural Studio's Dave House and Urban Think Tank's Metro Cable Project from the Small Scale Big Change Exhibition were scrutinized. Considering the inferences obtained from the analysis phase, it is seen that the alternative architecture examples taken under study make significant contributions to this field. Representatives of alternative architecture take responsibility at this point, reminding the social responsibilities of the architect and continue to struggle to meet social needs. Alternative architectural productions that stand against the negative situations created by the crisis have great potential. Architects and designers struggle to reclaim their space of freedom and reveal their own productions beyond the borders drawn. At this point, the emancipation of the architect and architecture and the emancipation of society proceed in parallel. The recovery of areas of freedom is necessary for a more livable environment and a more socialist understanding of architecture. Alternative practices carried out in various geographies around the world and in Turkey are in search of a solution against social and economic inequality. This thesis study aims to remind alternative architectural productions once again, to make the projects realized, and to make a modest contribution to the field of alternative architecture.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    302184

    Charles Fourier: Kuramı ve ekolojik kriz ortamında bir eko-filozof olarak okunabilme imkanları

    Charles Fourier: His theory and the possibility of reading him as an ecophilosopher in a time of ecological crisis

    HATİCE ÇIVGIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Kamu YönetimiAnkara Üniversitesi

    Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET ALİ AĞAOĞULLARI

  2. Tez No

    775193

    Over-financialization in the 21st century and securitization of the risk: FED's monetary policy after the 2008 Crisis

    21. yüzyılda aşırı finansallaşma ve riskin menkul kıymetleştirilmesi: 2008 Krizi sonrası FED'in para politikası

    AYBÜKE KOCABAY

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    Bankacılıkİstanbul Bilgi Üniversitesi

    Uluslararası Politik Ekonomi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA EGE YAZGAN

  3. Tez No

    728478

    Uluslararası halkla ilişkiler bağlamında sağlık diplomasisi faaliyetlerinin ulus markalama stratejisine etkisi: Türkiye Cumhuriyeti'nin COVID-19 pandemisi sürecinde yaptığı dış yardımlar örneği

    The effect of health diplomacy activities on the nation branding strategy in the context of international public relations: Foreign aids made by the Republic of Turkey in the scope of the COVID-19 pandemic / L'effet des activités de diplomatie de la santé sur la stratégie d'image de marque nationale dans le contexte des relations publiques internationales: Les aides internationales apportées par la République de Turquie dans le cadre de la pandémie de COVID-19

    BUKET FATMA ÖZEKE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Halkla İlişkilerGalatasaray Üniversitesi

    İletişim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ELGİZ YILMAZ ALTUNTAŞ

  4. Tez No

    723850

    Yeni güvenlik anlayışı kapsamında hibrit savaşlar ve kamu diplomasisinin çözüm yollarındaki etkisi

    The effect of hybrid wars and public diplomacy on solutions in the scope of new security understanding

    BİRSEN POLAT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Kamu YönetimiGaziantep Üniversitesi

    Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ALİ FUAT GÖKÇE

  5. Tez No

    398397

    Askeri gücün değişen işlevi ve NATO'nun var oluş gerekçesi (1991-2014)

    The changing role of military power and existence grounds of NATO(1991-2014)

    YÜCEL TOPÇU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Uluslararası İlişkilerHarp Akademileri Komutanlığı

    Uluslararası Güvenlik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MİTAT ÇELİKPALA

Geri Dön