Ebu'l-Fazl Mehmed b. İdrîs el-Bitlisî'nin Cerîde-i Âsâr ve Harîde-i Ahbâr'ı
Ebu'l-Fazl Mehmed b. İdrīs el-Bidlīsī's Djerīde-i̇ Âthār and Kharīde-i Akhbār
- Tez No: 785866
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MELİHA YILDIRAN SARIKAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: İslâm Tarihi, Türk-İslâm Edebiyatı, Ebülfazl Mehmed Efendi, Cerîde-i Âsâr ve Harîde-i Ahbâr, Siyer-i Nebî, History of Islām, Turkish-Islamic Literature, Ebulfazl Mehmed Efendi, Djerīde-i Āthār and Kharīde-i Akhbār, Siyer-i Nebī
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 800
Özet
16. yüzyılda devlet adamı, âlim ve şair kimliğiyle öne çıkan önemli şahsiyetlerden Ebülfazl Mehmed Efendi'nin hayatı ve eserleriyle ilgili kaynaklarda farklı bilgiler yer almaktadır. Kadı, tahrir memuru, Anadolu ve Rumeli defterdarı olarak görev yapmış olan müellifin birçok telif ve tercüme eseri bulunmaktadır. Müellifin Farsça Dîvân'ı dışındaki eserleri hakkında şimdiye kadar bir çalışma yapılmamıştır. Bu tezin amacı; tezkireler ve diğer kaynaklarda müellifin hayatıyla ilgili farklı bilgileri değerlendirerek en doğru sonuca ulaşmak, müellifin eserlerini tanıtmak, Cerîde-i Âsâr ve Harîde-i Ahbâr'ın transkripsiyonlu metnini sunmak, eseri detaylıca tanıtarak literatüre kazandırmaktır. Hz. Âdem'den başlayarak Hz. Muhammed'in şeceresinde yer alan peygamberler ve dedeleri, siyer, Dört Halife Dönemi, Emevîler, Abbâsîler, Fâtımîler ve Memlüklerin yer aldığı eserin kapsamlı bir siyer-i nebî olduğu ortaya konmuştur. Müellifin eserleri tanıtılırken babası İdrîs el-Bitlisî'nin eserleriyle karıştırılanlar tespit edilmiş, yanlış ve eksik olan kütüphane kayıt bilgileri düzeltilmiştir. Araştırma sürecinde arşiv belgeleri incelenerek müellifin hayatı ve camii ile ilgili yeni ve farklı bilgiler elde edilmiştir. Tezde müellifin kendi adına yaptırmış olduğu Defterdar veya diğer adıyla Ebülfazl Mehmed Efendi Camii ayrı bir başlık altında incelenmiştir. Müellifin anne ve babasının yaşadığı Eyüpsultan ile evinin ve camiinin bulunduğu Tophane'de mekân incelemesi yapılmış ve tezde bahsedilen yerler fotoğraflarla tanıtılmıştır. Yapmış olduğumuz inceleme ve araştırmalar sonucunda, Ebülfazl Mehmed Efendi'nin diğer eserlerinin de literatüre kazandırılması gerektiği ortaya çıkmıştır.
Özet (Çeviri)
There are different information about the life and works of Ebulfazl Mehmed Efendi, one of the important personalities who stood out as a statesman, scholar and poet in the 16th century. The author, who served as kadi, registration officer, and Anatolian and Rumelia defterdar, has many copyrighted and translated works. There has been no study so far about the works of the author other than his Persian Dīvān. The aim of this thesis; to reach the most accurate result by evaluating different information about the life of the author in biographies and other sources, to introduce the works of the author, to present the transcripted text of Djerīde-i Āthār and Kharīde-i Akhbār, to introduce the work in detail and bring it to the literatüre. Beginning with Hz. Adam, it has been revealed that the work, which includes the prophets and their grandfathers in the genealogy of Muhammad, the siyer, the Four Caliphs Period, the Umayyads, the Abbasids, the Fatimids and the Mamluks is a comprehensive siyer-i nebī in the nature of copyright-translation. While the works of the author were being introduced, those that were confused with the works of his father İdrīs-i Bidlīsī were identified, incorrect and incomplete library registration information was corrected. During the research process, new and different information about the life and mosque of the author was obtained by examining the archive documents. In the thesis, the Defterdar or otherwise Ebulfazl Mehmed Efendi Mosque, which the author had built in his own name, was examined under a separate heading. In Eyupsultan, where the author's mother and father lived and Tophane, where his house and mosque are located, a spatial analysis was made and the places mentioned in the thesis were introduced with photographs. As a result of the examinations and researches we have done, it has emerged that the other works of Ebulfazl Mehmed Efendi should also be brought to the literature.
Benzer Tezler
- Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Koleksiyonunda bulunan Farsça Münşeât Mecmuaları
Persian Munsheāt Mecmuas in the Esad Efendi Collection of the Suleymaniye Manuscript Library
NERGİS KESHANI ÇALIŞIR
Doktora
Türkçe
2024
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAKUP ŞAFAK
DOÇ. DR. ABDÜSSELAM BİLGEN
- İdrîs-i Bidlîsî'nin Selim-nâme'sinin tahkik ve tercümesi
Presentation title: Translation and review of the İdris Bitlisi's hest behist or Selim-name
İDRİS AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜLKADİR ÖZCAN
- Vazʻ ve Taʻrîb açısından Arap dilinde Humâsî ve Südâsî isimler
Khumāsī and Sudāsī nouns in Arabic language in terms of wad' and Ta'rīb
MEHMET AKINCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DilbilimÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSA ALP
- Büyük Selçuklu – Gazneli devleti ilişkileri (târih-î beyhakî'ye göre)
Relations between Seljuk Empire – Ghaznavid Empire (Based on Tarikh-i Beyhaqı)
SEVİL COŞKUN
- Ebu'l-Fazl Musa İznikî'nin Zâdu'l-ibâd (Kullara gıda) adlı eseri (Giriş - dil incelemesi - metin - sözlük - dizin)
Abul-Fazl Musa İzniki's 'Zad Al-ibad' work named (Food for people) (Introduction - language examination - text - glossary - index)
SÜLEYMAN ALTINER
Doktora
Türkçe
2017
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UĞUR GÜRSU