Siyasî ve itikadî tartışmaların Kütüb-i Sitte'deki yansımaları
Reflections of political and theological discussions in al-Kutub al-Sitta
- Tez No: 787688
- Danışmanlar: PROF. DR. CEMAL AĞIRMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 219
Özet
Fetihlerle genişleyen İslâm coğrafyası içerisindeki birçok dinî inanış ve etnik yapı Müslüman toplumu siyasî, kültürel, fikrî ve itikadî alanda etkilemiştir. Bu durum çeşitli mezhep ve fırkaların ortaya çıkmasına zemin hazırlarken hadis ilmi de bu etkiden nasibini almıştır. Hadis malzemesini konularına göre tertip eden, hadislerden ilmî ve amelî alanda faydalanma konusunda büyük kolaylık sağlayan musannef türü eserler içerisinde Kütüb-i Sitte adı ile şöhret kazanan altı hadis kitabı en çok başvurulan kaynaklardandır. Kütüb-i Sitte musanniflerinin her biri –kendi sistematiği içerisinde- dönemin mezhep ve fırkalarına itikadî, amelî ve fikrî anlamda cevap olabileceğini düşündükleri hadisleri ilgili konularda bir araya getirmişlerdir. Musannifler, eserindeki hadisleri konularına göre ayırıp bâblar halinde tasnif etmiş ve bâb başlıklarında kendi yorumları olabilecek ifadeler kullanmıştır. Böylece onlar, itikadî meselelerle yakından ilgilenmiş, selef inancına aykırı görüşler ileri süren Kaderiyye, Cehmiyye, Havâric ve Şîa'yı rivayetler vasıtası ile tenkit emiş ve Ehl-i sünnet düşüncesinin oluşumuna katkıda bulunmuştur. Bu çalışma da bahsi geçen fırkalar tarafından dile getirilen siyasî ve itikadî tartışmaların Kütüb-i Sitte'deki yansımalarından bahsetmektedir. Kütüb-i Sitte musannifleri genel olarak iman konusunda Mürcie'ye; kaderin ve kulların fiillerinin Allah'ın ezelî ilminde ve yazılı bulunduğu konusunda Kaderiyye'ye; hilâfetle ilgili meselelerde Şîa ve Hâricîlere; rü'yetullah, Allah'ın sıfatları ve arş mevzusunda Cehmiyye'ye reddiyede bulunan hususî bölümler oluşturmuştur. Bu çalışma da, bahsi geçen meseleleri fiten, hilâfet, kader, iman ve tevhid başlıkları altında incelemektedir. İki bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde siyasî tartışmaların merkezinde görülen fiten ve hilâfet konusu ele alınmıştır. İkinci bölüm ise itikadî tartışmalara kaynak olan kader, iman ve tevhid konuları işlenmiştir. Her iki bölümde de ele alınan konuların siyasî ve itikadî arka planı tasvir edilmiş ve bu konuların Kütüb-i Sitte'deki yansımalarına değinilmiştir. Neticede Kütüb-i Sitte musanniflerinin siyasî ve itikadî fırkalara ne ölçüde reddiyede bulunduğu ve bu reddiyelerin birbirine benzerlik yahut farklılıkları tespit edilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Many religious beliefs and ethnic structures in the Islamic geography, which expanded with the conquests, affected the Muslim society in the political, cultural, intellectual and theological fields. While this situation paved the way for the emergence of various sects and sects, the science of hadith also got its share from this effect. Six hadith books, which gained fame with the name al-Kutub al-sitta, are among the most frequently referenced sources among the musannef type of works that organize the hadith material according to their subjects and provide great convenience in benefiting from the hadiths in the scientific and practical field. Each of the al-Kutub al-sitta musannifs brought together the hadiths, which they thought could be the answer to the sects and sects of the period, in terms of belief, practice and thought, on related topics. Musannifs separated the hadiths in their work according to their subjects and classified them into chapters and used expressions that could have their own interpretations in the chapter titles. Thus, they were closely interested in theological issues, criticizing the Kadariyya, Jahmiyya, Khariji and Shia, who put forward views contrary to the belief of the predecessors, through the narrations and contributed to the formation of the Ahl as-Sunnah thought. This study also talks about the reflections of the political and theological debates expressed by the aforementioned sects in al-Kutub al-sitta. al-Kutub al-sitta musannifs generally refer to Murjiʾa about faith; to Kadariyya that destiny and the deeds of the servants are written and in the eternal knowledge of Allah; Shiʿa and Kharidjis in matters related to the caliphate; ruʾyat Allah has created special chapters that reject the Jahmiyya on the subject of Allah's attributes and the Throne. In this study, the aforementioned issues are examined under the titles of fitan, caliphate, destiny, faith and tawhid. In the first part of this study, which consists of two parts, the issue of fitan and caliphate, which is at the center of political debates, is discussed. In the second part, the subjects of destiny, faith and tawhid, which are sources of theological debates, are discussed. In both chapters, the political and theological background of the subjects discussed are described and the reflections of these subjects in al-Kutub al-sitta are mentioned. As a result, it has been tried to determine to what extent the al-Kutub al-sitta musannifs rejected the political and theological sects and the similarities or differences of these rejections.
Benzer Tezler
- İbn Mâce'nin Mukaddime'sindeki hadisler ışığında kelâmî meseleler
Theolocigal problems in the light of hadiths in the Muqaddima of Ibn Mace
YASİN ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDÜLKADİR PALABIYIK
- Seyyid Kutub'un kelam sistemi
Sayyid Qutb's theological views
FATMA PINAR
Doktora
Türkçe
2015
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA YÜCEER
- Siyasî ve itikadî İslam mezheplerinde tekfir olgusu ve tezahürleri (Hicrî ilk üç asır)
The phenomenon of takfir in the political and theological Islamic sects and its manifestations (First three centuries of the hijrah)
HAKAN ATALAY
- İman-amel ve kaza-kader ilişkisi
Fai̇th-deed and Qada-desti̇ny relati̇onshi̇p
EMİNE OĞRAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEFA BARDAKCI
- Buhârî'nin itikadî görüşleri
Al-Bukhari's theologial views
ABDULLAH TOPÇU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SABRİ ÇAP