Tarihsel kaynaklar ışığında Osmanlı/Türk müzik tarihindeki değişimin bir göstergesi olarak türler
Musical genres as an i̇ndicator of the stages of the history of Ottoman /Turkish music with reference to sources
- Tez No: 787805
- Danışmanlar: PROF. DR. BURÇİN UÇANER ÇİFDALÖZ, PROF. DR. OKAN MURAT ÖZTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
Osmanlı/Türk müziğinde yaşanan kültürel ve dönemsel değişimleri, kaynaklar ışığında, müzik türleri üzerinden göstermeyi amaçlayan bu tezde, tarihsel araştırma ve döküman analizi yöntemiyle toplanan veriler sınıflandırılmış, karşılaştırılmış ve kendi bağlamları içinde yorumlanmıştır. 16. yüzyıl sonları itibariyle Osmanlı/Türk müziğinde ortak Şark müziği unsurları terkedilmeye başlanmış öte yandan -edebiyat başta olmak üzere- çerçevesi daha ziyade halk kültürü ögeleri tarafından belirlenmiş bir müzik geleneği, diğer sanatlarla birlikte Osmanlı'ya has özgün bir üslup içinde ortaya çıkmıştır. Bu tezde, Osmanlı tarihi ve toplum yapısı ile Türk edebiyatını da içeren geniş bir perspektifte incelenen bu kültürel değişim, tarihi kaynaklarda müzik türleri hakkında yer verilen bilgiler üzerinden ele alınmaktadır. Ayrıca Osmanlı/Türk müziğindeki en güçlü ve belirgin değişim sürecine dair merkez her ne kadar uzun 17. yüzyıl olarak gözükse de bu sürecin öncesi ve sonrasına ait bulgular da süreçle ilişkisi çerçevesinde incelenmiştir. Osmanlı/Türk müziğini etkileyen tarihi ve sosyolojik zemin ile değişimde büyük rolü olan Türk edebiyatı, müzikle ilişkisi dahilinde ilk bölümü oluşturmaktadır. Daha sonra Osmanlı/Türk müziğinin hafızasında önemli yeri olan Şark müzik geleneği; tanımı, oluşumu, teknik özellikleri bakımından ele alınmıştır. Ardından, tarihi kaynaklarda geçen Osmanlı/Türk müziği türlerine ilişkin bilgiler derlenmiştir. Bu bağlamda, Osmanlı/Türk müziğinde müzik türleri hakkında bilgi veren elli üç adet tarihi kaynağa ait verilerden; hem türlerin kavramsal varlıkları hem de türlerin bu kaynaklardaki tanımları elde edilmiş ve dönemler bakımından sınıflandırılmıştır. İncelenen kaynaklar arasında 10. yüzyıldan 19. yüzyılın ilk yarısına kadarki sürece ait edvar, güfte mecmuası ve nota kolleksiyonları gibi müzikle ilgili eserlerle birlikte edebi türde yazılmış çeşitli kaynaklar yer almaktadır. Bu kaynaklarda müzik türleri hakkındaki dönemsel farklılıklar tespit edilmiş, Osmanlı/Türk müziğinde kültürel değişim bakımından öne çıkan dönemler belirlenmiş ve Osmanlı/Türk müziğinde somut değişimler yaşandığı, müzik türleri üzerinden açıklığa kavuşturulmuştur. Araştırma neticesinde 17. yüzyıldan itibaren temelini daha çok halk kültüründen, isim ve özelliklerini ise ağırlıklı olarak Türk edebiyatından alan Osmanlı'ya özgü müzik türlerinin belirmeye başladığı ve bu oluşumun sonraki yüzyıllara kaynaklık ettiği ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
In this thesis, which aims to show the cultural and periodical changes in Ottoman/Turkish music through musical genres in the light of historical sources, the data collected by historical research and document analysis method are classified, compared and interpreted in their own contexts. By the end of the 16th century, the common elements of Oriental music in Ottoman/Turkish music began to be abandoned, on the other hand, a musical tradition whose framework was determined by elements of folk culture, especially literature, emerged in an“authentic”style unique to the Ottoman Empire, together with other arts. In the thesis, this cultural change, which is examined in a wide perspective including Ottoman history, social structure and Turkish literature, is discussed through the information given about music genres in historical sources. In addition, although the center for the most powerful and distinctive change process in Ottoman/Turkish music seems to be the long 17th century, the findings before and after this process are also examined within the framework of its relationship with the process. Turkish literature, which has a major role in the change process and historical and sociological background that influences Ottoman/Turkish music, forms the first section within the context of its relationship with music. Subsequently, the Oriental music tradition, which holds a significant place in the memory of Ottoman/Turkish music, has been examined in terms of its definition, formation, technical characteristics, and other related aspects. Thereafter, information about Ottoman/Turkish music genres in historical sources was compiled. In this context, from the data of fifty-three historical sources giving information about musical genres in Ottoman/Turkish music; both the conceptual entities of the genres and their definitions in the sources were compiled and classified in terms of periods. Among the sources examined, there are various sources written in the literary genre, together with works related to music such as edvar (adwar), lyrics collection and notation collections from the 10th century to the first half of the 19th century. Periodic differences in musical genres have been identified in these sources, prominent periods in terms of cultural change in Ottoman/Turkish music have been determined, and concrete changes in Ottoman/Turkish music have been clarified through musical genres. As a result of the research, it has been revealed that since the 17th century, Ottoman musical genres, which are based mostly on folk culture tradition, and their names and characteristics from Turkish literature, have started to appear and this formation has been a source in terms of music genres for the following centuries.
Benzer Tezler
- Giuseppe Donizetti'nin Türk müzik kültürüne katkıları ve eserlerinin analizi
Contribution of Giuseppe Donizetti to Turkish music culture and analysis of his works
TOLGA ÜRÜN
- Çini panolarla Büyükada
Buyukada with Turkish tiles panels
FATMA NİŞANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. SİTARE TURAN BAKIR
- XV. yüzyılda makâmlar
Makams in the XVth century
ÖZGEN KÜÇÜKGÖKÇE
Doktora
Türkçe
2010
MüzikDokuz Eylül Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. HAKAN CEVHER
- Lale Devri'nin (1718-1730) Türk bahçe gelişim sürecine etkilerinin değerlendirilmesi İstanbul örneği
Evaluation of the effects of the Tulip Age (1718-1730) on the Turkish garden development process Istanbul example
FATİH ATALAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Peyzaj MimarlığıDüzce ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN EROĞLU