Yeme bozukluğu hastalarına bakım verenlerin hastalığa uyumu ve hastalığın bakım verenler üzerindeki etkileri: İki ölçek uyarlaması
Caregivers' accommodation to the illness and the effects of the illness on caregivers in eating disorder patients: Adaptation of two scales
- Tez No: 792784
- Danışmanlar: DR. NERMİN TAŞKALE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: yeme bozukluğu, bakım verme, bakım yükü, hastalığa uyum ve kolaylaştırma, bakım verenlerde belirti etkisi, eating disorder, caregiving, caregiving burden, accommodation and enabling illness, symptom effect in caregivers
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Yeme bozuklukları hem hastalar hem de onlara bakım verenler üzerinde önemli zorluklar oluşturmaktadır. Bakım verenler hastalık sürecinin getirdiği değişikliklere uyum göstermekte zorlanmakta ve psikososyal açıdan etkilenmektedirler. Bakım verenlerin hastalık sürecinde nasıl davranmaları gerektiğine yönelik kafa karışıklığı yaşamaları hastalığa uyum ve kolaylaştırıcı davranışlar sergilemelerine neden olmaktadır. Bakım verenlerin bu davranışları hastalığı sürdürücü işlev gösterebilmektedir. Bu nedenle hastalık sürecinde hastalığın bakım verenler üzerindeki etkisini değerlendirmek, uyum (accommodation) ve kolaylaştırıcı (enabling) davranışlarını incelemek hem hastalara hem de bakım verenlere olumlu katkı sunacaktır. Bu çalışmada Yeme Bozukluklarında Hastaya Uyum ve Kolaylık Sağlama Ölçeğinin (YBHUKSÖ) ve Yeme Bozuklukları Belirti Etkisi Ölçeğinin (YBBEÖ) Türkçeye uyarlaması amaçlanmıştır. Sorumlu yazarlardan gerekli izin alındıktan sonra ölçeklerin dil uyarlama basamakları gerçekleştirilmiştir. Çalışmada bakım verenlere Bilgilendirilmiş Onam Formu, Sosyodemografik, Kişisel ve Klinik Bilgi Formu, Yeme Bozukluklarında Hastaya Uyum ve Kolaylık Sağlama Ölçeği (YBHUKSÖ), Yeme Bozuklukları Belirti Etkisi Ölçeği (YBBEÖ), Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ), Bakım Verme Yükü Ölçeği (BVYÖ), Duygu Dışavurumu Ölçeği (DDÖ), Genel Sağlık Anketi (GSA-12), Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (HADÖ), Kısa İşlevsellik Değerlendirme Ölçeği (KİDÖ), İki Boyutlu Sosyal İstenirlik Ölçeği (SİÖ) uygulanmıştır. Ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik analizleri toplamda 170 katılımcıdan toplanan veriler üzerinde gerçekleştirilmiştir. YBHUKSÖ'nün madde analizi ve Açımlayıcı Faktör Analizi sonucunda 20 maddeli ve Güven Arayışı, Yemek Ortamı Ritüeli, Kaçınma ve Rutini Değiştirme, Aile Kontrolü olmak üzere dört faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Bu model Doğrulayıcı Faktör Analizi ile sınanarak modelin genel olarak kabul edilebilir uyum istatistikleri sunduğu görülmüştür. Ölçeğin Cronbach alfa katsayıları .80 (Güven Arayışı) ile .88 (Toplam) arasında değişmektedir. YBHUKSÖ'nün ölçüt bağıntılı geçerliği kapsamında yakınsak geçerliği için HADÖ, BVYÖ ve DDÖ; ıraksak geçerliği için ADÖ'nün alt testleri ve SİÖ puanları arasındaki korelasyon katsayıları incelenmiştir. Ayırt Edici Geçerlik için demografik bilgi formundaki değişkenler kullanılmıştır. YBBEÖ için yürütülen madde analizi ve Açımlayıcı Faktör Analizi sonrasında ise 15 maddeli ve Düzensiz Davranış ve Beslenme, Suçluluk, Sosyal İzolasyon olmak üzere üç faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Bu model Doğrulayıcı Faktör Analizi ile sınanarak modelin genel olarak kabul edilebilir uyum istatistikleri sunduğu görülmüştür. Ölçeğin Cronbach alfa katsayıları .76 (Suçluluk) ile .87 (Toplam) arasında değişmektedir. YBBEÖ'nün ölçüt bağıntılı geçerliği kapsamında yakınsak geçerliği için GSA-12, KİDÖ, BVYÖ; ıraksak geçerliği için ADÖ'nün alt testleri ve SİÖ puanları arasındaki korelasyon katsayıları incelenmiştir. Ayırt Edici Geçerlik analizinde demografik bilgi formundaki değişkenler kullanılmıştır. Sonuç olarak, yapılan uyarlama çalışması, YBHUKSÖ'nün yeme bozukluğu hastalarının bakım verenlerinin hastalığa uyumlarını ve hastalığı kolaylaştırıcı davranışlarını değerlendiren; YBBEÖ'nün yeme bozukluğunun bakım verenler üzerindeki olumsuz etkisini ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğuna yönelik önemli bulgular ortaya koymuştur. Ancak çalışmada sunulan bulgular incelenirken katılımcı sayısının düşük olduğunun göz önünde bulundurulması gerekmektedir ve ileriki çalışmalarda daha geniş örneklemler üzerinde analizlerin yeniden yürütülmesi önerilmektedir. Uyarlanan bu ölçeklerin yeme bozukluğu hastalarına bakım verenlerin hastalık süreci deneyimlerinin anlaşılması, hastalık sürecinin bakım verenler üzerindeki etkileri ve bakım verenlerin bu süreçteki davranışlarının araştırılmasına yönelik pratik bir ölçüm sağlayacağı düşünülmektedir. Böylelikle bakım verenlerin etkin bir biçimde tedavi sürecine katılabilecekleri, hastalar, bakım verenler ve tedavi ekibi arasında iş birliğinin kurulabileceği umulmaktadır.
Özet (Çeviri)
Eating disorders create significant challenges to both patients and their caregivers. Caregivers have difficulty in adapting to the changes that occur during the disease process and they get affected psychosocially. Caregivers experience confusion about how they should behave during the illness and this situation causes them to develop accommodation and enabling behaviors. These caregiver behaviors may lead to maintaining the disease. For this reason, evaluating the effects of the disease on caregivers during the disease process and examining their accommodation and enabling behaviors will make a positive contribution to both patients' and caregivers' experiences. In this study, it is aimed to adapt the Accommodation and Enabling Scale for Eating Disorders (AESED) and the Eating Disorders Symptom Impact Scale (EDSIS) to the Turkish culture. Permission for the study was obtained from the corresponding author, and then the language adaptation steps were carried out. In the study, the Sociodemographic, Personal and Clinical Information Form, the AESED, the EDSIS, the Family Evaluation Scale (FES), Caregiver Burden Scale (CBS), Expressed Emotion Scale (EES), the General Health Questionnaire (GHQ-12), the Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS), the Functioning Assessment Short Test (FAST), and the Two Dimension Social Desirability Scale (TSDS) were applied to caregivers. The validity and reliability analyses of the scales were performed with the data collected from 170 participants in total. The results of the item and exploratory factor analysis revealed a 20-item and four-factor structure for AESED. The factor names were Reassurance Seeking, Meal Ritual, Avoidance and Modifying Routine, Control of Family. This model was tested with Confirmatory Factor Analysis and acceptable fit statistics were obtained. The Cronbach alpha coefficients of the scale varied between .80 (Reassurance Seeking) and .88 (Total). The correlation coefficients with the HADS, the CBS and the EES scores were examined for the convergent validity of the AESED. For the divergent validity of the AESED, the relationships between the FES and the TSDS scores were examined. Variables in the demographic information form were used in discriminant validity. As for the EDSIS, the results of the item and exploratory factor analysis revealed a 15-item and three-factor structure. Factor names were Dysregulated Behavior and Nutrition, Guilt, and Social Isolation. This model was tested with Confirmatory Factor Analysis and acceptable fit statistics were obtained. The Cronbach alpha coefficients of the scale varied between .76 (Guilt) and .87 (Total). The Correlation coefficients with the CBS, the GHQ-12, and the FAST scores were examined for the convergent validity of the EDSIS. For the divergent validity of EDSIS, the relationships with FES and TSDS scores were examined. Variables in the demographic information form were used in discriminant validity. In sum, the scale adaptation study revealed important results indicating that the AESED evaluates the accommodation and enabling behaviors of caregivers of eating disorder patients and that the EDSIS is a valid and reliable scale that measures the negative impact of eating disorder on caregivers. However, the low number of participants should be considered when examining the findings presented in the study. These adapted scales are expected to provide a practical measure to understand the experiences of caregivers of eating disorder patients, the effects of the disease process on caregivers, and the behaviors of caregivers in this process. Thus, it is hoped that caregivers will be able to participate effectively in the treatment process, and a cooperation will be established between patients, caregivers, and the treatment team.
Benzer Tezler
- Kısıtlı diyet yapması gereken metabolik hastalığı olançocukların annelerinin beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi
Evaluation of nutritional habits of mothers of childrenwith metabolic diseases required to have a restricted diet
BEREKET BAĞCI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıDokuz Eylül ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUR ARSLAN
- Alzheimer hastalarına bakım verenlerde bakıcı yüküne etki eden faktörlerin değerlendirilmesi
Assessment of factors affecting caregiver burden in alzheimer disease
ESAT ÇINAR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2012
GeriatriHacettepe Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERVET ARIOĞUL
- Obezite hastalarında yaşam kalitesi ve anksiyete ilişkisi
Quality of life in obesity patients and relationship with anxiety
SEYİTALİ SİNAN DAĞBAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiBağımlılık Danışmanlığı ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜL ERYILMAZ BEYTAŞ
- Bariyatrik cerrahi hastalarında hemşirelik danışmanlığının beden imajı, depresyon, yeme özellikleri, yaşam kalitesi ve konfor düzeyi üzerine etkisi
Effects of nursing counseling on self-image, depression, eating characteristics, quality of life and comfort level of patients with bariatric surgery
ESRA USTA
- Tip 2 diabetes mellitus hastalarında yeme tutumu ve yaşam doyumunun belirlenmesi
Determi̇nati̇on of eati̇ng atti̇tude and li̇fe sati̇sfacti̇on i̇n pati̇ents wi̇th TYPE 2 di̇abetes melli̇tus
GÜLDANE YAŞDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
HemşirelikErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARZU YILDIRIM