Dürre'nin hayatı, edebî kişiliği ve dîvânçesi (İnceleme-metin)
Durre's life, his literary personality and his divance (Examination-text)
- Tez No: 792865
- Danışmanlar: PROF. DR. KAPLAN ÜSTÜNER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: XIX. yüzyıl, Klâsik Türk Edebiyatı, Dîvân, Dürre, XIXth. century, Classical Turkish Literature, Divan, Durre
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
XIX. yüzyılda yaşayan Ali Haydar, şiirlerinde Dürre mahlasını kullanmıştır. Dürre'nin doğum yeri ve tarihi ile ilgili kaynaklarda herhangi bir kayda ulaşılamamıştır. Ancak 1883'te Üsküdâr Fenâî Tekkesi'nde vefat ettiği bilgisi mevcuttur. Dürre'nin bilinen tek eseri şiirlerinin bir arada yer aldığı Dîvân'ıdır. Sa'dilik tarikatına mensup olan şairin dîvânda dinî-tasavvufî anlayışını yansıtan şiirleri ağır basmaktadır. Bu bağlamda eser, dinî- tasavvufî fikirleri yansıtan kavramlar açısından oldukça zengindir. Alevî meşrep olduğu anlaşılan şairin şiirlerinde ağırlıklı olarak Alevî anlayışı yansıtan Hz. Ali, şah-ı merdân, on iki imâm, zülfikâr, Haydar, Murtazâ, Ebû Turâb vb. kavramlar kullanılmıştır. Bunun yanında Hz. Muhammed ve diğer bir kısım peygamberlere telmihte bulunup Hz. Mevlânâ gibi mutasavvıflara da yer vermiştir. Eser; 34 gazel, 3 mütekerir muhammes, 1 mütekerrir müseddes, 1 mütekerrir müselles, 7 mütekerrir murabba, 8 müzdeviç murabbadan oluşmaktadır. Şair, eserindeki manzumelerde ağırlıklı olarak ilâhî aşkı anlatmış olsa da beşerî aşkı yansıtan şiirler de kaleme almıştır. Dîvân'daki şiirler, klâsik edebiyatın dil ve üslup özelliklerini yansıtmaktadır. Eseri genel mahiyette didaktik tarzda kaleme alan Dürre'nin dili dönemine göre sadedir. Bu çalışmada, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi Uşşâkî Tekkesi Bölümü 151 numara ile kayıtlı olan ve tek nüsha özelliği gösteren Dürre'nin Dîvânı'nın inceleme ve çeviriyazısı yapılmıştır. Çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde şairin yaşadığı dönemin genel özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde şairin hayatı, eseri ve edebî kişiliği üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise Dîvân şekil ve muhtevâ açısından incelenmiştir. Aynı bölümde eserin dil ve imla hususiyetleri üzerinde birtakım değerlendirmelerde bulunulmuştur. Ayrıca metnin kuruluşunda izlenen yöntem, çeviriyazı alfabesi ve transkribe edilmiş metne yer verilmiştir. Çeviriyazısı yapılan eserin sonuna nüshanın orijinali eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
Ali Haydar, who lived in the 19th century, used pseudonym 'Dürre' in his poems. There is no record of Dürre's birth place and date in the sources. However, it is known that he died in Üsküdar Fenâî dervish lodge in 1883. The only known work of Dürre is his Dîvân, in which his poems take place together. The poems of Dürre, who is a member of the Sa'dism sect, reflecting his religious-mystical understanding dominate the divan. In this context, the work is very rich in terms of concepts reflecting religious-mystical ideas. It is understood that the poet, who is an Alevi disposition, mostly reflects the Alevi understanding in his poems. These are some examples: Hz. Ali, Shah-i Merdan, Twelve imams, Zülfikar, Haydar, Murtaza, Abu Turab etc. Besides, Hz. Muhammad and some other prophets were mentioned and he also included sufis such as Mevlana in his works. The work consists of 34 ghazals, 3 repetitive muhammes, 1 repetitive museddes, 1 repetitive muselles, 7 repetitive murabbas, and 8 muzdevic murabbas. Although the poet has mainly described divine love in the poems, he also wrote poems reflecting human love. The poems in Dîvân reflect the language and style features of classical literature. The language of Dürre, who wrote the work in a didactic style in general, is simple compared to his period. In the study, the analysis and transcription of Dürre's Dîvân, which is registered with the number 151 of the Süleymaniye Manuscripts Library as a single copy in Uşşâkî dervish lodge, has been analized and transcripted. The study consists of an introduction and two parts. In the introduction, the general characteristics of the period of poet is written. In the first chapter, the poet's life, work and literary personality are emphasized. In the second part, Dîvân is examined in terms of form and content. In the same section, some evaluations were made on the language and orthographic features of the work. In addition, the method followed in the establishment of the text, the transcription alphabet and the transcribed text are included. The original of the copy is added to the end of the translated work.
Benzer Tezler
- Sürûrî-i Müverrih'in manzum tarihleri (inceleme-transkripsiyonlu metin s.1-50)
Chronicler sururi's dates, written in verse (p.151-250)
ŞENAY USLU
- Arapgirli Ali Baba Rûmî'nin Dürrü'l-Fu'âd ve Şeyhü'l-İrşâd'ı (İnceleme, edisyon kritikli metin, indeks)
Durr al-Fu'âd and Sheikh al-Irshâd of Arapgirli Ali Baba Rûmî (Analysis, critical text, index)
SELİM ÜMÜTLÜ
- Hüseyin Amâsî hayatı ve Dürr-i Meknûn isimli manzûm tecvîdi
Hüseyin Amâsî's life and his tajweed in verse named Durr-i Maknun
EMİNE ÖZBEK AKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN AKSOY
- Divan-ı Salih Çelebi ve Dürer-i Nesayih (tenkidli metin - inceleme)
Başlık çevirisi yok
BEKİR GÜNDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NUMAN KÜLEKÇİ