Karakalpak Türkleri halk kültürü tarihi
Folk culture history of Karakalpak Turks
- Tez No: 793099
- Danışmanlar: PROF. DR. SALİH YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Tarih, Folklore, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 277
Özet
Karakalpaklar, asıl olarak Peçeneklerin içinden gelen bir Türk Kavmi olarak tarihi kaynaklarda ortaya çıkmaktadır. Karakalpaklar, tarihçi Reşidüddin'in eseri olan Câmiu't-Tevârîh'de“Kavm-i Külâh-i Siyah”, Arap kaynaklarında“Karabörklü”ve eski Rus kaynaklarında ise“Çorniye Klobki”adlarıyla anılmaktaydılar. Karakalpak adının verilmesi bu kavmin daha çok yaşam ve giyim yöntemlerinden kaynaklanmaktadır. Çoğunlukla Harezm ve Aral Gölü civarlarında yaşamaktaydılar. Karakalpaklar yaşadıkları coğrafya itibariyle başta Ruslar olmak üzere Araplar ve diğer Türk Kavimleriyle sık sık siyasi ve askeri mücadele içerisinde yer almışlardır. Askerlik sanatında usta olan bu Türk Kavminin yeri geldiğinde Rus Knezliklerinin güvenliği sağlamak maksadıyla Rus Ordusu tarafında da savaştığı tarihî kaynaklarda görülmektedir. Türkistan hanlıkları, Rus İmparatorluğu tarafından işgal edilmesiyle birlikte uzun bir dönem Rus hâkimiyeti altında yaşamak durumunda kalmışlardır. 1917'de Rus Çarlığının yıkılmasıyla bir dönem Kazak Sovyet Cumhuriyeti içerisinde özerk olarak yaşamışlardır. Ardından doğrundan SSCB'ye bağlı özerk bir cumhuriyet haline gelmişler ve son olarak 1991'de SSCB'nin dağılmasıyla birlikte Özbekistan Cumhuriyeti içerisinde Karakalpak Özerk Cumhuriyeti adı altında yaşamaya başlamışlardır. Çoğu Karakalpak Türkü günümüzde bu özerk cumhuriyette yaşamaktadır. Geriye kalanlar ise Türkistan Türk Cumhuriyetleri'nde ve Rusya Federasyonu'nda bulunmaktadır. Tez yazımında nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Literatür taramasının ardından ilgili kaynaklar taranarak veri analizi yapılmış ve ardından yazım aşamasına geçilmiştir. Tezde Türkçe, Rusça ve Özbek Türkçesine ait kaynaklar kullanılmıştır. Yapılan bu çalışmayla birlikte Karakalpak Türklerinin kısa tarihine değinildikten sonra sosyal yaşamları, dinî hayatları, inanç sistemleri, edebiyat, dil ve sözlü kültür gibi konular ayrıntılı olarak aktarılmıştır. Tezin tamamlanmasıyla birlikte Karakalpak Türkleri hakkında kapsamlı bir çalışma tarih literatürüne kazandırılmış olacaktır.
Özet (Çeviri)
The Karakalpaks appear in historical sources as a Turkic tribe that originally came from the Pechenegs. Karakalpaks were referred to as“Kavm-i Külâh-i Siyah”(Black hats tribe) in Câmiu't-Tevârîh, the work of historian Reşidüddin,“Karabörklü”(people in black hats) in Arab sources and“Çorniye Klobki”(people in black hats) in old Russian sources. The name Karakalpak comes from the colours the people used in their living and clothing. They mostly lived around Khwarezm and the Aral Sea. Due to the geography they lived in, Karakalpaks frequently took part in political and military struggles with the Russians, Arabs and other Turkic tribes. It is seen in the historical sources that this Turkic tribe, who were masters in the art of military service, also fought on the side of the Russian Army in order to ensure the security of the Russian principalities when appropriate. Central Asian khanates had to live under Russian domination for a long time after being occupied by the Russian Empire. After the collapse of the Russian Tsardom in 1917, Karakalpaks lived autonomously in the Kazakh Soviet Republic for a while. Then they became an autonomous republic directly affiliated to the USSR, and finally, with the dissolution of the USSR in 1991, they took part in the Republic of Uzbekistan under the name of the Autonomous Republic of Karakalpakstan. Most Karakalpak Turks live in this autonomous republic today. The rest are located in the Central Asian Turkic Republics and the Russian Federation. Qualitative research method was used in writing the thesis. After the literature review, data analysis was made by scanning the relevant sources, and then the writing phase was started. Turkish, Russian and Uzbek sources were used in the thesis. After mentioning the short history of the Karakalpak Turks, subjects such as their social life, religious life, belief systems, literature, language and oral culture were explained in detail. This thesis as a comprehensive study about Karakalpak Turks will contribute to the literature in the sphere of history.
Benzer Tezler
- Karakalpak Türkleri eski halk inanışları
Old folk beli̇efs of Karakalpak Turks
SVETLANA MADİYAROVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH YILMAZ
- Yaşar Kalafat'ın Türk kültürüne ait çalışmaları
The works of Yaşar Kalafat about the Turkish culture
ORHAN ÇELTİKCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
TarihSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ŞENOL KANTARCI
- Karakalpak efsaneleri (inceleme-metinler)
Karakalpak legends (study-texts)
PINAR FEDAKAR
Doktora
Türkçe
2008
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Karakalpakların etnografik tarihi
The ethnographic history of Karakalpaks
ŞENEL ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Halk Bilimi (Folklor)Pamukkale ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ZİYAT AKKOYUNLU
- Kars ilinin günümüz dini yapısı ve ilde yaşayan Karapapak'larda dini hayat
The Religious structure of the city of Kars and the religious life style of the ethnic group Karapapaks in Kars
CEMAL YÖRÜBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
DinFırat ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DAVUT KILIÇ
DOÇ. DR. CEMALETTİN ÇOPUROĞLU