Geri Dön

Anadolu Türk Evi'nde ahşap üzeri kalem işi bezeme

Hand-drawn ornaments on wood in Anatolian Turkish House

PDF İndir

  1. Tez No: 794465
  2. Yazar: NURCAN SERTYÜZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN KUNDURACI
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Sanat Tarihi, Art History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Selçuk Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 867

Özet

İnsanoğlu erken çağlarından itibaren imkânları dâhilinde mağara duvarlarına, kayalara resimler yaparak kendini ifade etme yoluna gitmiştir. İlk zamanlar içgüdüsel olarak gerçekleştirdikleri bu eylem, dinlerin ortaya çıkması ile birlikte zamanla gelişim göstermiş, yeni malzeme ve teknikleri de deneyerek inançları doğrultusunda yaşadıkları mekânları, kullandıkları eşyaları resmetme ve bezemeye devam etmiştir. Ahşap üzerine boya ile resim ve bezemenin en erken örnekleri Antik Mısır'da“tahta lahitlerde”ve Roma Dönemi“Fayyum portrelerinde”görülmektedir. Benzer şekilde Bizans Döneminde de tahta levhalar üzerine doğal boyalarla“ikon resimleri”yapılmıştır. Uygur Dönemi'nde duvar resimleri ve minyatürler kadar tanınmasa da“tavan kirişleri”,“adak panoları”veya“urne”gibi ahşap malzeme üzerine de boya ile resim ve bezeme yapıldığı, ayrıca üzerine lâke cila tekniğinin uygulandığı bilinmektedir. Bu teknik Anadolu'da Selçuklu ve Beylikler Dönemi ahşap direkli camilerinde öne çıkmış olup, Klasik Osmanlı Dönemi camilerinin özellikle mahfil tavanlarında en başarılı örnekleri uygulanmıştır. Anadolu'da ise dini ve sivil mimaride 19. yüzyıl sonuna kadar devam etmiştir. Ahşap üzeri“kalem işi”,“boyalı süsleme”,“boyalı nakış”,“lâke”veya“Edirnekâri”gibi farklı isimlerle de anılan bu bezemeler, genellikle üç aşamalı bir işlem ile tamamlanmaktadır. Birincisi, ahşap yüzeyin doyurularak bezemeye hazır hale getirilmesi için astarlanması, daha sonra desenin yüzeye aktarılarak bezemenin gerçekleştirilmesi ve en son üzerine“lâke”denilen koruyucu bir vernik tabakasının sürülmesi şeklindedir.“Anadolu Türk Evi'nde Ahşap Üzeri Kalem İşi Bezeme”olarak belirlenen doktora çalışması kapsamında, malzemenin yetersiz olması sebebiyle dönem ve bölge sınırlamasına gidilememiş, önemli görülen örnekler seçilmeye çalışılmıştır. Bunun yanında İstanbul'daki eserler tek başına ele alınması gerektiğinden çalışmanın dışında tutulmuş ve bu örnekler sadece mukayese için kullanılmıştır. Ahşap üzeri kalem işi bezeme, Anadolu Türk Evleri'nde özellikle tavanlarda, yüklüklerde, duvar yüzeylerinde, kapı ve pencerelerde uygulanmış olup, bunlar genellikle kitap sanatlarında olduğu gibi kalabalık bir ekip tarafından atölyelerde yapılarak sonradan yerine monte edilmiştir. Bu çalışmayla, Anadolu'da bulunan ve kültürel mirasımız olan ahşap üzeri kalem işi bezemenin evlerdeki kullanım alanları, malzeme, teknik, motif ve kompozisyon gibi genel özelliklerinin detaylı olarak ele alınıp incelenmesi, çizim ve belgelerle kayıt altına alınarak gelecek nesillere aktarılması hedeflenmektedir.

Özet (Çeviri)

Since early ages, humankind have tried to express themselves by painting on caves and rocks, within their realm of possibility. This practice, which they had performed instinctively in the earlier stages, developed over time with the emergence of religions, and by trying new materials and techniques, they continued to paint and decorate the places they lived in, and the items they used in accordance with their beliefs. The earliest examples of painting and decorating with paint on wood can be seen in“wooden sarcophagi”in Ancient Egypt and“Fayum portraits”in the Roman Period. In a similar way,“icon paintings”were made with natural dyes on wooden boards in the Byzantine Period. Although it is not as well known as wall paintings and miniatures, it is known that during the Uyghur Period, painting and decoration were made on wooden materials such as“ceiling beams”,“votive panels”or“urns”, and furthermore the lacquer varnish technique was applied on it. This technique came to the forefront in the wooden hypostyle mosques of the Seljuk and Period of Principalities in Anatolia, and the most successful examples were practiced especially in the mahfil ceilings of the Classical Ottoman Period mosques. This practice continued in religious and civil architecture until the end of the 19th century. These decorations, which are named as“hand-drawn (kalem işi)”,“painted ornament (boyalı süsleme)”,“painted embroidery (boyalı nakış)”,“lacquer (lâke)”or“Edirnekâri”on wood, are usually completed with a three-stage process. The first is applying an undercoat to the wooden surface to make it prepared for decoration by saturating, then transferring the pattern to the surface and practicing the decoration, and finally applying a protective varnish layer called“lacquer (lâke)”on top of it. Within the scope of this doctoral dissertation, which was determined as“Hand-Drawn Ornaments on Wood in Anatolian Turkish House”, due to the inadequate material, periodic and regional limitations could not be made, and examples that were considered important were tried to be selected. Besides that, the works in Istanbul were excluded from the study because they had to be discussed in itself, and these examples were used only for comparison. Hand-drawn ornaments on wood was applied particularly on ceilings, cupboards, wall surfaces, doors and windows in Anatolian Turkish Houses, and these were usually made in ateliers by a crowded crew, as in arts of book, and then installed in place. With this study, it is aimed to elaborate on the general features of hand-drawn ornament on wood found in Anatolia as a part of our cultural heritage, such as the areas of usage, materials, techniques, motifs and compositions, and to transfer them to the next generations by recording them with drawings and documents.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    598781

    İstanbul Anadolu Yakası Kadıköy-Bostancı Bölgesi' nde gelişen 19. yüzyıl ahşap konut mimarisi

    Wooden housing architecture development in 19th century in İstanbul Anatolian side Kadıkoy- Bostancı Region

    SİBEL SÜRMELİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    MimarlıkYıldız Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NUR URFALIOĞLU

  2. Tez No

    186474

    Geleneksel Divriği evlerinde ahşap süslemeli tavanlar

    The adorned wooden ceilings of the traditional houses of Divriği

    SELMA ÜNLÜDİL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Sanat TarihiErciyes Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. MUSTAFA DENKTAŞ

  3. Tez No

    67240

    Geleneksel Türk Evi odasında ahşap iç mimari elemanlar

    Wooden interior architectural flements in the traditional Turkish House

    BANU KAHRAMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. PERİHAN GÖKÇE

  4. Tez No

    328788

    Akçakoca'dan bir grup ev mimarisi

    A group of home architecture Akçakoca

    FUNDA NALDAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Sanat TarihiAtatürk Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAMZA GÜNDOĞDU

  5. Tez No

    868634

    Vehbi Koç Büyükdere Evi'nde sergilenen Josephine Powell koleksiyonuna ait düz dokuma örneklerinin Anadolu düz dokuma sanatındaki yeri

    The position of the samples in the anatolian flatweave art which belong to the Josephine Powell collection exhibited at the Vehbi Koç Büyükdere Evi

    HALİME BOZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Sanat TarihiMarmara Üniversitesi

    Türk Sanatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA NALAN TÜRKMEN

Geri Dön