Seyyid Emîr Mehmed Çelebi'nin Enmûzecü't-Tıbb adlı eseri (Metin-tıbbî söz varlığı)
Seyyid Emir Mehmed Çelebi's Enmuzecü't-Tıbb (Text-medical vocabulary)
- Tez No: 797167
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA BALCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Tıbbi Ekoloji ve Klimatoloji, Turkish Language and Literature, Medical Ecology and Climatology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1737
Özet
Bu çalışmada XVII. yüzyılın önemli hekimlerinden birisi olan Seyyid Emir Mehmed Çelebi'nin Enmūzecü't-Tıbb adlı eseri incelenmiştir. Eser, Alaaddin Karşî'nin eseri temel alınarak ve kendinden önce yazılmış 27 tıp eserinden de faydalanılarak XVII. yüzyılda yazılmış, 403 varaktan oluşan, telif bir tıp kitabıdır. Emir Çelebi'nin eseri üzerindeki çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Girişte tıbbın tanımı, Mezopotamya, Mısır, Hint, Yunan ve İslam tıbbı üzerinde kısaca durulmuştur. Birinci bölümde Anadolu sahasında Enmūzecü't-Tıbb'a gelene kadar kaleme alınmış telif ve tercüme eserler hakkında bilgi verilmiş, Emir Çelebi'nin, kaleme aldığı eserlerden kısaca bahsedilmiş ve üzerinde çalıştığımız eser hakkında ise metinden örnekler verilerek eser kapsamlı bir şekilde tanıtılmıştır. İkinci bölümde ise hastalıkların teşhisini, tedavisini ve ilaç yapımını ifade eden fiillerin yapıları üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde eserde geçen hastalık, organ, teşhis, tedavi, eczacılık, hayvan, maden, ölçü, zaman ve renk adları ile ilgili söz valığı dizinli bir şekilde gruplandırılmıştır. Dördüncü bölümde çeviri yazı metne yer verilmiştir. Yapılan bu çalışmanın amacı eserde geçen teşhis, tedavi ve ilaç yapımını ifade eden fiillerin yapılarına göre kullanım zenginliğini, çeşitliğiliğini ortaya koymaktır. Ayrıca eserde hastalık, organ, teşhis, tedavi, eczacılık, hayvan, maden, ölçü, zaman ve renk ile ilgili söz valığını tespit etmek, bunların metinde hangi anlamda kullanıldığını belirlemek ve dönemin Türkçesinin tıp bilimi alanındaki ifade gücünü ortaya koymaktır.
Özet (Çeviri)
In this study, the work Enmüzecü't Tıbb by Seyyid Emir Mehmed Çelebi who is one of the most important physicians of the 17th century, has been analyzed. The work, based on another work by Alaadin Karşi, as well as utilizing 27 medical works written prior to itself, was written in the 17th century and consists of 403 pages of an authentic medical book. The study which is based on Emir Çelebi, consists of three chapters. In the introduction part; the definition of medicine and the medicine of Mesopotamia, Egypt, India and the Islamic World is discoursed. In the first chapter, authentic and translated works up to the Enmüzecü't Tıbb in the Anatolian area have been revealed, the works of Emir Çelebi have been briefly presented and as for the study we are concentrated on, it has been comprehensively introduced with examples from the text. In the second chapter; the structures of verbs which were employed in the processes of diagnosis, treatment and medication have been emphasized. In the third chapter; vocabulary about diseases, organs, diagnosis, pharmacy, animals, mine, measure, time and the names of colors are categorized in an indexed method in the text. In the fourth chapter, the transcribed Turkish copy of the work has been presented. The aim of this study is to put forward the affluence and variety of the verbs which are employed in the text to stand for diagnosis, treatment and medication according to their structures. Additionally; another aim is to establish the vocabulary used for diseases, organs, diagnosis, treatment, pharmacy, animals, mine, measures, time and colors, and to find out the meanings of the words in the text in order to set forth the power of expression of the Turkish Language used in medical science.
Benzer Tezler
- Şeyhi Divanı: İnceleme - tenkitli metin - dizin
Divan of Syeyhi: Research - criticial edition - index
HALİT BİLTEKİN
Doktora
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL ÜNVER
- Erken dönem Osmanlı mimarisinde yazının kullanımı (2 cilt)
The Usage of writting in early Ottoman architecture
ABDÜLHAMİT TÜFEKÇİOĞLU
Doktora
Türkçe
1997
El SanatlarıYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜSSELAM ULUÇAM
- Ferâ'izî-zâde Mehmed Sa'îd Efendi'nin Pend-nâme-i Attar Şerhi (56-107. varaklar inceleme-metin)
Ferâ'izî-zâde Mehmed Sa'îd Efendi's Pend-nâme-i Attar Commentary (56-107. leaf analysis-text)
ZEYNEP GÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN TÜRKOĞLU
- Ferâ'izî-zâde Mehmed Sa'îd Efendi'nin Pend-nâme-i Attar şerhi (2-56. varaklar inceleme-metin)
Ferâ'izî-zâde Mehmed Sa'îd Efendi's Pend-nâme-i Attar commentary (2-56. leaf analysis-text)
HABİB ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN TÜRKOĞLU
- Bulgaristan Milli Kütüphanesinde bulunan 22 no'lu Sofya şeriyye sicilinin tahlili ve metni (1765-1766)
The tex and analysis of the 22nd Sofia qadi register kept in the Bulgarian National Library (1765-1766)
ALİ ASRAV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER İŞBİLİR