Şeyhi Divanı: İnceleme - tenkitli metin - dizin
Divan of Syeyhi: Research - criticial edition - index
- Tez No: 126354
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ÜNVER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 665
Özet
XIV. yüzyılın sonu ile XV. yüzyılın ilk yansında yaşayan ve eski Türk edebiyatının kurucularından sayılan Şeyhî, Germiyan Beyliğinin merkezi Kütahya'da doğmuştur. Kaynaklarda doğum tarihi ile ilgili bir kayıt bulunmamasına rağmen bu tarihin H.773- 778/M.1371-1376 olabileceği tahmin edilmektedir. Şeyhî'nin asıl ismi Yusuf Sinan'dır. Şeyhî'nin babası ve ailesi hakkında kaynaklarda bilgi verilmemiştir. Kaynaklarda Şeyhî'nin yeğenleri olarak Fatih devri şairlerinden Molla İzârî ve Cemalî'nin isimleri kaydedilmiştir. Şeyhî, Kütahya'da Ahmedî gibi devrin alim ve sanatkârlarından ders almış, daha sonra İran'a gitmiştir. Burada Seyyid Şerif Cürcanî ile ders arkadaşlığı eden Şeyhî, özellikle tasavvuf ve tıp alanında bilgisini artırmıştır. Şeyhî, muhtemelen H.818/M.1415 İran dönüşünde Ankara'da Hacı Bayram-ı Velî'ye intisap etmiştir. Kaynaklar bu nedenle onun şiirde Şeyhî mahlasım aldığım ifade etmişlerdir. Ankara'dan memleketine dönen ve bir artar dükkânı açan Şeyhî, göz hekimliği alanında maharetini göstererek Hekim Sinan adıyla şöhret kazanmıştır. Şeyhî'nin Çelebi Sultan Mehmed'in gözündeki rahatsızlığı iyileştirdiği ve ondan büyük ihsan ve iltifatlar gördüğü kaynaklarda ifade edilmiştir. Şeyhî'nin son yıllarını nerede ve nasıl geçirdiği, hangi tarihte vefat ettiği konusunda kaynaklarda yeterli bilgi verilmemiştir. Şeyhî üzerine yapılan çalışmalarda onun muhtemelen H.834/M.1431 yılında vefat ettiği ve mezarının Kütahya yakınında Dumlupınar'da bulunduğu söylenmiştir. Germiyanoğullanndan II. Yakup Bey, Osmanoğullarından Emir Süleyman, Çelebi Sultan Mehmed ve E. Murad ile ilişkileri bulunan Şeyhî'nin elimizde Divariı, Hüsrev ü Şirin ve Har-nâme mesnevileri bulunmaktadır.535 Kaynaklar Şeyhî'nin mesnevi alanında yeni bir yol açtığını, gazel alanında ise eskinin bir takipçisi olarak devam ettiğini, Türk edebiyatından en güzel Hüsrev ü Şirin mesnevisinin Şeyhî'nin eseri olduğunu ifade etmişlerdir. Şeyhî Divanı 15 kaside, 4 tercî-i bend, 2 terkib-i bend, 1 mesnevi, 2 müstezat ve 204 gazeli içermektedir. Hüsrev ü Şirin mesnevisi 7000 beyit civarında bu konuda yazılmış en güzel eserdir. Har-nâme ise 126 beyitten oluşan, toplumdaki sosyal adaletsizliği dile getiren küçük bir mesnevidir.
Özet (Çeviri)
Şeyhi, who lived at the en of XIV. century and in the first half of the XV. century and who is a leading figure in the establishment of Turkish Literature, was born in Kütahya which was centre of Germiyan colony. Although there is no record about his date of brith, it is claimed to be around the date H.773/AD.1371-1376. The real name of Şeyhi is Yusuf Sinan. There is no substantial information about his father and his family in the sources. Moreover, Molla İzari and Cemali who were poets in Fatih period are recorded to be his cousins. Şeyhi, who took lessons from scholars, among whom Ahmedi is an important figure and artists, went to Iran, Şeyhi became a schoolmate of Seyyid Şerif Cürcani, he developed his knowledge especially in the fields of mysticism and medicine. Şeyhi, most probably in H.818/AD.1415 on his return to Ankara became a follower of Haci Bayram-i Veli. It is stated in the sources that he took the name of Şeyhi as a results of this. Şeyhi who returned to his hometown opened a shop and showing h is great talent as an optician became very famous. It is stated that he cured Çelebi Sultan Mehmed's eyes and that he gained his favour. There is little information given as to where and how he spent his last years and when he died. Studies on Şeyhi show that he died most probably in H.834/AD.1431 and that his grave is in Dumlupinar near Kütahya. Şeyhi who has relationship with Yakup Bey II of Germiyanoğullan, Emir Süleyman of Osmanoğullan, Çelebi Sultan Mehmed and Murad II, left us Divan, Hüsrev ü Şirin and Har-name mesnevis. Sources show that Şeyhi brought a new point of view in the field of mesnevi however followed the traditional line in the field of gazel. It is asserted that the most beautiful Hüsrev ü Şirin mesnevi belongs to Şeyhi. Divan consists of 15 qaside, 4 terci-bend, 2 terkib-bend, 1 mesnevi, 2 müstezad and 204 gazel. Hüsrev ü Şirin mesnevi consisting of 7000 couplets. Har-name, however is a small mesnevi, consisting of 126 couplets, which expresses the social injustice.
Benzer Tezler
- Şeyhȋ Divanı'nın dil bilgisel açıdan incelenmesi
Grammatical analysis of Şeyhi's Di̇van
DUYGU KOPARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSNA KOTAN
- Sarı Müderris Şeyh Sinan ve Divanı inceleme - metin - dizin
Başlık çevirisi yok
EMRE SESSİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMAL AKSU
- Destâvîz-i Dâniş ( Yavuz Sultan Selîm Dîvânı'nın Şerhi ) tenkitli metin ve inceleme ( s. 180 - 366 )
Destâvîz-i Dâniş ( Commentary of Persian Diwan by Sultan Selîm I ) textual criticism and analysis ( p. 180 - 366 )
SEDA AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMAL AKSU
- Destâvîz-i Dâniş (Yavuz Sultan Selîm Dîvânı'nın şerhi) tenkitli metin ve inceleme (S. I - 180 )
Destâvîz-i Dâniş (Commentary of Persian Diwan by Sultan Selîm i ) Textual criticism and analysis (P. I – 180 )
BEYZA TERZİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH AZMİ BİLGİN
- 16. asır şairlerinden Seyrî ve Dîvân'ı [İnceleme - metin - dizin]
16th century poet Seyrî and his Dîvân [Review - text - index]
RECEP GÖKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıSüleyman Demirel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. KADRİYE ORAK KÜLCÜ