Bozayı (Ursus arctos) ve kurt (Canis lupus)'un Sakarya'daki populasyonlarının aktivite örüntüsü ve habitat kullanımı
Activity patterns and habitat use of brown bear (Ursus arctos) and wolf (Canis lupus) populations in Sakarya
- Tez No: 798390
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH DİKMEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Zooloji, Zoology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Zooloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 87
Özet
Son yıllarda insan nüfusundaki ciddi artışla beraber insan faaliyetleri gerek şehirde gerekse kırsalda büyük artış göstermektedir. Bozayı (Ursus arctos Linnaeus, 1758) ve kurt (Canis lupus Linnaeus, 1758) omurgalı ve omurgasız populasyonlarını sağlıklı seviyelerde tutmakta oldukça önemli türlerdendir. Doğal alanlarda, insan faaliyetlerinin artmasına bağlı olarak habitat parçalanması, habitat kaybı, ekosistemdeki av hayvanları populasyonlarının azalması gibi faktörler, kurt ve bozayı gibi ikincil ve üçüncül tüketici hayvanların yaşam alanlarını sınırlamakta ve besin bulmalarını zorlaştırmaktadır. Bozayı ve kurtların doğal besinlerine erişmekte sıkıntı yaşaması, onların tarım arazilerine, bal kovanlarına, küçükbaş ve büyükbaş hayvanlara saldırmalarına ya da çöplüklere inmelerine yol açarak insan temelli kolay besin kaynaklarına yönelmelerine neden olmaktadır. Bu durumların meydana getirdiği çatışmaları ve ekosistem dinamiklerini gözlemlemeye yönelik planlanmış lokal izleme çalışmaları büyük önem taşımaktadır. Türkiye'de büyük memeliler ile ilgili olan çalışmaların çok kısıtlı olmasıyla beraber Sakarya ilinde araştırmanın hedef türü olan organizmalarla ilgili yapılmış çalışmalar son derece yetersizdir. Tez çalışması kapsamında güney Sakarya ormanlarında büyük ve orta boyuttaki memelilerin mevcut populasyon durumlarının anlaşılması ve özellikle kurt ile bozayılara ait verilerin fotokapan kurulumu gerçekleştirilerek izlenmesi hedeflenmiştir. 29 farklı istasyonda 8 ay sürdürülen izleme çalışmaları sonucunda toplam 1389 adet yaban hayvanı görüntüsü elde edilmiştir. Bu görüntülerin analizi sonucu 12 memeli türüne (bozayı, kurt, çakal, kızıl tilki, yaban domuzu, kızıl geyik, karaca, porsuk, sansar, yaban kedisi, sincap, yaban tavşanı) rastlanılmıştır. Genel olarak en çok çakal ve tilkiye ait veriler elde edilirken 17 istasyondan bozayı, 10 istasyondan ise kurt kaydı alınmıştır. Bunun yanında bozayı, kurt, çakal ve kızıl tilki görüntülerine ait frekans verilerinin insanlara ait frekans verileri ile kıyaslanması bağlamında elde edilen Mann-Whitney U analizi sonucunda anlamlı bir fark elde edilirken, bozayı ile kurta ait istatistiksel olarak anlamlı bir habitat tercih farkı bulunamamıştır. Özellikle çakalların insanlarla yakın etkileşim halinde olduğuna ilişkin anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Bunun yanında gün içi aktivite örüntüsünü analiz ettiğimiz verilerin sonuçları da genel olarak hedef yaban hayvanlarının insanların aktif olduğu saatlerin dışında karanlık saatlerde aktif olduklarını göstermektedir. Tüm bu sonuçlar, genel olarak yabani hayvanların insanlardan kaçındığını ve habitat kullanımlarını bu bağlamda belirlediklerini ön görmemize neden olmaktadır.
Özet (Çeviri)
In the last years with the drastic increase of human population, human activities in the urban and rural areas also have increased. Secondary and tertiary consumer animals such as gray wolf (Canis lupus Linnaeus, 1758) and brown bear (Ursus arctos Linnaeus, 1758) experiencing difficulties in finding food due to habitat fragmentation, habitat loss, and decrease in prey animal populations in the ecosystem, which can be due to the increase in human activities within natural lands. When brown bears and wolves cannot find food, they resort to easily accessible human-based food sources, such as agricultural lands and honey hives, livestock hunting, or going down into garbage dumps where they encounter humans. Local monitoring studies planned to observe the consequences of these conflicts and the dynamics of the ecosystem have great importance. In Turkey, despite the limited research on large mammals, studies specifically focused on the target organisms in Sakarya province are extremely inadequate. The goal of the thesis is to understand the current population status of large and medium-sized mammals in the southern forests of Sakarya, and to monitor data on wolves and brown bears through camera trap setups. Monitoring was conducted for 8 months at 29 different stations, resulting in the detection of a total of 1389 images of wildlife. Based on the analysis, it was determined that 12 mammal species (brown bear, gray wolf, golden jackal, red fox, wild boar, red deer, roe deer, badger, marten, wild cat, wild hare, red squirrel) were present in the area. In general, the data of the golden jackal and red fox were obtained the most, while the brown bear was recorded from 17 stations and the gray wolf from 10 stations. In addition, as a result of the Mann-Whitney U analysis obtained in the context of comparing the frequency data of brown bear, gray wolf, golden jackal and red fox cameratrap photos with the frequency data of the humans, a significant difference was found while no statistically significant habitat preference difference between brown bear and wolf. However, significant results were obtained that the jackals are in close interaction with humans. Furthermore, the results of the data in which we analyzed the daily activity pattern show that the target wild animals are generally active during the dark hours of the day, except for the hours when people are active. All these results lead us to predict that wild animals in general avoid humans and determine their habitat use in this context.
Benzer Tezler
- Zonguldak ili büyük memelilerinin (Mammalia) fotokapan yöntemiyle tespit edilmesi
Determination of large mammals (Mammalia) in Zonguldak province through camera trapping
MÜHSİN ÇOĞAL
- Büyük memeli yaban hayvanlarının yakın habitatlar arasında kullandığı dispersal koridorlarının coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak tespit edilmesi: Daday ve Azdavay ormanları örneği
Determination of dispersal corridors used by large mammal wild animals between close habitats using geographical information systems: The example of Daday and Azdavay forests
GÖKTUĞ UZUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Ormancılık ve Orman MühendisliğiKastamonu ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZKAN EVCİN
- Kastamonu-Ballıdağ ve Kurtgirmez mevkiilerinde büyük memeli türlerin habitat ilişkileri, habitat kullanımı ve ekolojik niş modellemesi
Habitat relations, habitat use and ecological niche modelling of large mammals in Kastamonu-Ballıdağ and Kurtgirmez regions
ABDULLAH UGIŞ
Doktora
Türkçe
2023
Ormancılık ve Orman MühendisliğiKastamonu ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL AKKUZU
- An inventory of medium and large mammal fauna in pine forests of Beypazari through camera trapping
Beypazarı ormanlarındaki orta ve büyük boy memeli faunasının fotokapanlama yöntemiyle envanteri
DENİZ MENGÜLLÜOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
BiyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. C. CAN BİLGİN
- Uludağ fidyekızık ormanlarındaki büyük memeli türler
Large mammal species in uludağ fidyekizik forests
MEHMET BURAK GÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Ormancılık ve Orman MühendisliğiBursa Teknik ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EBUBEKİR GÜNDOĞDU