Öğretim elemanlarının örgütsel muhalefet davranışlarının incelenmesi
The analysis of organizational dissent behaviours of academic staff
- Tez No: 799429
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET DUMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: örgütsel muhalefet, yükseköğretim, sahnelenen muhalefet, sahne arkası muhalefet, örgütsel ses, örgütsel sessizlik, pasif tepkiler, politik taktiler, öğretim elemanları, organizational dissent, higher education, onstage dissent, backstage dissent, organizational voice, organizational silence, passive reactions, political tactics, academic staff
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 256
Özet
Bu çalışmanın amacı öğretim elemanlarının muhalefet davranışlarının incelenmesidir. Araştırma durum çalışması olarak desenlenmiş, araştırmada nitel ve nicel yaklaşımlar birlikte kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesinde çalışan araştırma gerçekleştirildiği sırada yöneticilik yapmakta olan ya da daha önce yöneticilik yapmış olan öğretim üyeleri oluşturmaktadır. Bu kapsamda 20 öğretim üyesi ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler çözümlenerek tema ve alt temalar oluşturulmuştur. Veriler çözümlenirken içerik analizinden ve nitel analizi kolaylaştıran bir programdan (NVIVO'dan) yararlanılmıştır. Araştırmanın evreni Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi olarak belirlenmiştir. Evrenden örneklem alınmayıp evrenin tümüne ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmada ölçme aracı olarak araştırmacı tarafından ve bu araştırma kapsamında geliştirilen Örgütsel Muhalefet Davranışları Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada 372 öğretim elemanına ulaşılmıştır. Araştırmanın birinci alt probleminde akademide muhalefet davranışlarının durumunun nasıl olduğu ele alınmaktadır. Öğretim elemanlarıyla yapılan görüşmeler sonucu elde edilen bulgular dört tema altında incelenmektedir. Birinci temada Akademide Muhalefetin Durumu: Kamusal/Aleni Senaryolar 1 temasında akademide var olan muhalefete ilişkin tablonun bir kısmı ele alınmıştır. Bu bağlamda akademide muhalefetin olup olmadığı, öğretim elemanlarının hangi konularda sustukları, muhalefet etme imkanları olduğunda nasıl davrandıkları ve hangi konularda muhalefet ettikleri ele alınmaktadır. İkinci temada ise akademide muhalefete ilişkin tablonun diğer kısmı ele alınmakta ve öğretim elemanlarının sahneledikleri muhalefet davranışları incelenmektedir. Bu bağlamda Akademide Sahnelenen Muhalefet Davranışları: Kamusal/Aleni Senaryolar 2 teması altında öğretim elemanlarının muhalefetlerini sözel olarak ifade edebilmekte, muhalif eylemler yoluyla sergileyebilmekte ve yazılı olarak beyan edebilmekte olduğu görülmektedir. Öğretim elemanları muhalefet etmelerinin mümkün olmadığı durumlarda sahne arkası muhalefet davranışlarını sergilemektedir. Bu bağlamda öğretim elemanlarının Akademide Sahne Arkası Muhalefet Davranışları: Gizli/Örtük Senaryolar teması altında yer alan psikolojik rahatlama sağlayan söylemlere, politik taktiklere ya da pasif tepkilere başvurabildiği görülmektedir. Öğretim elemanlarının muhalefet davranışlarını etkileyen etmenler, Toplumsal Yeniden Üretim Mekanizmaları ve Akademinin Arka Planındaki Koşullar: Akademide Muhalefet Davranışlarını Etkileyen Etmenler teması altında ele alınmaktadır. Bu bağlamda kültürel etmenlere, toplumsal etmenlere, neoliberal çalışma koşullarına, yapısal etmenlere ve bireysel etmenlere yer verilmektedir. Öğretim elemanlarının muhalefet davranışlarının arkasındaki koşullar anlaşılmaya çalışılmaktadır. Araştırmanın ikinci alt probleminde öğretim elemanlarının muhalefet davranışlarının düzeyine ve bu düzeyin demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğine bakılmaktadır. Örgütsel Muhalefet Davranışları Ölçeğine göre öğretim elemanlarının muhalefet davranışları orta düzeydedir ( = 2.64, S=.57). Öğretim elemanlarının örgütsel muhalefet davranışları cinsiyetlerine, yaşlarına ve unvanlarına göre farklılık göstermekte ancak görev yaptıkları fakülte ve yüksekokullara göre farklılık göstermemektedir. Öğretim elemanlarının muhalefet davranışlarının ölçülmesi amacıyla geliştirilen ölçme aracı dört boyuttan oluşmaktadır. Öğretim elemanlarının muhalefet davranışlarının düzeyine ilişkin detaylı yorum yapabilmek adına her alt boyut aşağıda sırasıyla incelenmektedir. Öğretim elemanlarının Örgütsel Muhalefet Davranışları Ölçeğinin alt boyutlarından Seslilik Boyutunda Sahnelenen Muhalefet Davranışları orta düzeyin üzerindedir ( = 3.56, S=.73). Öğretim elemanlarının Seslilik Boyutunda Sahnelenen Muhalefet Davranışları cinsiyetlerine ve unvanlarına göre farklılık göstermekte, ancak yaşlarına ve görev yaptıkları fakülte ve yüksekokullara göre farklılık göstermemektedir. Öğretim elemanlarının Örgütsel Muhalefet Davranışları Ölçeğinin alt boyutlarından Muhalif Eylemler Boyutunda Sahnelenen Muhalefet Davranışları orta düzeydedir ( = 2.72, S=.92). Öğretim elemanlarının Muhalif Eylemler Boyutunda Sahnelenen Muhalefet Davranışları cinsiyetlerine, yaşlarına ve unvanlarına göre farklılık göstermekte, görev yaptıkları fakülte ve yüksekokullara göre farklılık göstermemektedir. Öğretim elemanlarının Örgütsel Muhalefet Davranışları Ölçeğinin alt boyutlarından Pasif Tepkiler Boyutunda Sahne Arkası Muhalefet Davranışları orta düzeydedir ( = 2.47, S=.90). Öğretim elemanlarının Pasif Tepkiler Boyutunda Sahne Arkası Muhalefet Davranışları cinsiyetlerine göre farklılık göstermekte, yaşlarına, unvanlarına, görev yaptıkları fakülte ve yüksekokullara göre farklılık göstermemektedir. Öğretim elemanlarının Örgütsel Muhalefet Davranışları Ölçeğinin alt boyutlarından Politik Taktikler Boyutunda Sahne Arkası Muhalefet Davranışları orta düzeyin altındadır ( = 1.80, S=.71). Öğretim elemanlarının Politik Taktikler Boyutunda Sahne Arkası Muhalefet Davranışları cinsiyetlerine ve unvanlarına göre farklılık göstermekte, yaşlarına ve görev yaptıkları fakülte ve yüksekokullara göre farklılık göstermemektedir. Sonuç olarak öğretim elemanlarının muhalefet davranışlarının incelenmesi amacını taşıyan bu çalışmada öğretim elemanlarının genel eğiliminin muhalefet davranışlarını sergilememe yönünde olduğu ortaya konulmuştur. Ancak muhalefet davranışı sergileyen/sergileyebilen öğretim elemanlarının da olduğu görülmüştür. Bununla birlikte muhalefet davranışları sergileyen öğretim elemanlarının ise çoğunlukla profesör ya da doçent unvanına sahip erkek öğretim elemanları olduğu anlaşılmaktadır. Muhalefetlerini sergileyen öğretim elemanları seslilik ve muhalif eylemler boyutlarındaki sahnelenen muhalefet davranışlarını tercih etmektedirler.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to analyze the organizational dissent behaviors of the academic staff. The research was designed as a case study, and qualitative and quantitative approaches were used together in the research. The study group of the research consists of faculty members working at Mugla Sitki Kocman University, who were working as administrators at the time the research was conducted, or who had previously served as administrators. In this context, interviews were held with 20 faculty members. While analyzing the data content analysis and a program that facilitates qualitative analysis (NVIVO) were used. The population of the research was determined as Mugla Sitki Kocman University. Instead of taking samples from the population, it was aimed to reach the whole population. The Organizational Dissent Behaviors Scale, which was developed by the researcher and within the scope of this research, was used as a measurement tool in the research. In the study, 372 academic staffs were reached. In the first sub-problem of the study, the situation of the dissent behaviors of academic staff is discussed. The findings obtained as a result of the interviews with the academic staff are examined under four themes. In the first theme, the State of the Dissent in the Academy: Public Scenarios 1, one part of the picture of the dissent in the academy, was examined. In this context, it is discussed whether there is dissent in the academy, on which subjects the academic staffs are silent, how they act when they have the opportunity to dissent, and on which subjects they dissent. In the second theme, the other part of dissent in academia is discussed, and onstage dissent behaviors of the academic staff are examined. In this context, under the theme of Onstage Dissent Behaviors in the Academy: Public Scenarios 2, they can express their dissent in three ways. They can dissent either verbally or display them through dissident actions or declare them in writing. In cases where it is not possible for the academic staff to dissent on stage, they can display their dissent behaviors in the backstage. In this context, they may behave in three different ways. They can either resort to discourses that provide psychological relief or display passive reactions or use political tactics under the theme of Backstage Dissent Behaviors in the Academy: Hidden Scenarios. The factors affecting the dissent behaviors of the academic staff are discussed under the theme of Social Reproduction Mechanisms and Conditions in the Background of the Academy: Factors Affecting the Dissent Behaviors in the Academy. In this context, cultural factors, social factors, neoliberal working conditions, structural factors and individual factors are handled. It is tried to understand the conditions behind the dissent behaviors of the academic staff. In the second sub-problem of the study, the level of the dissent behaviors of academic staff and whether this level differs according to demographic variables is examined. According to the Organizational Dissent Behaviors Scale, the dissent behaviors of the academic staff are moderate ( = 2.64, S=.57). The organizational dissent behaviors of the academic staff differ according to their gender, age, and title, but they do not differ according to the faculties and colleges they work at. The scale developed to measure the dissent behaviors of the academic staff consists of four dimensions. Each sub-dimension is examined below, respectively, to make a detailed comment on the level of dissent behaviors of academic staff. Related to dissent verbally, there is a sub-dimension in the Organizational Dissent Behaviors Scale. According to it, Vocalization as Onstage Dissent Behavior is above the medium level ( = 3.56, S=.73). Vocalization as Onstage Dissent Behavior of the academic staff differ according to their genders and titles, but they do not differ according to their ages and the faculties and colleges they work at. Related to display dissent through dissident actions, there is a sub-dimension in the Organizational Dissent Behaviors Scale. According to it, Dissident Actions as Onstage Dissent Behaviors are at a moderate level ( = 2.72, S=.92). It is seen that Dissident Actions as Onstage Dissent Behaviors of the academic staff differ according to their gender, age, and title, but do not differ according to the faculties and colleges they work at. Related to passive reactions there is a sub-dimension in the Organizational Dissent Behaviors Scale. According to it, Passive Reactions as Backstage Dissent Behaviors of academic staff are at a moderate level ( = 2.47, S=.90). The Passive Reactions as Backstage Dissent Behaviors of academic staff differ according to their genders, but do not differ according to their age, title, faculties, and colleges they work at. Related to political tactics, there is a sub-dimension in the Organizational Dissent Behaviors Scale. According to it, Political Tactics as Backstage Dissent Behaviors of academic staff are below the medium level ( = 1.80, S=.71). It is seen that the Political Tactics as Backstage Dissent Behaviors differ according to their genders and titles, but do not differ according to their age and the faculties and colleges they work at. As a result, in this study, which aims to examine the dissent behaviors of the academic staff, it has been revealed that the general tendency of the academic staff is not to exhibit dissent behaviors. However, it has been observed that there are academic staffs who exhibit/may exhibit dissent behaviors. On the other hand, the academic staffs who exhibit dissent behaviors are mostly male holding the title of professor or associate professor. It is understood that the academic staff who exhibited their dissent preferred onstage dissent behaviors in the dimensions of voice and dissident actions.
Benzer Tezler
- Öğretim elemanlarının örgütsel muhalefet davranışlarına ilişkin bir çözümleme: Nedenleri, biçimleri ve sonuçları
An analysis of organizational dissent behavior of academic staff: Causes, types and results
ÖMÜR BİLSAY KUL
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYHAN URAL
- Öğretim elemanlarının örgütsel hafıza ve işgücü çevikliğine yönelik görüşleri arasındaki ilişkide işle bütünleşmenin aracılık rolü
The mediating role of work engagement in the relationship between organizational memory and workforce agility according to opinions of academic staff
BEYZA HİMMETOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇOŞKUN BAYRAK
- Öğretim elemanlarının örgütsel öğrenme ve inovasyon yönetimi görüşleri arasındaki ilişkide örgütsel unutmanın aracılık rolü
The mediation role of organizational forgetting in the relationship between faculty members' opinions on organizational learning and innovation management
DAMLA AYDUĞ
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESMAHAN AĞAOĞLU
- Öğretim elemanlarının örgütsel sosyal sermayeleri ve örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişki
The relationship between the organizational social capital and the organizational identification among academicians
DERYA EKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiYükseköğretimin Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AYPAY
DOÇ. DR. MEHMET ALİ ÖZTÜRK
- Öğretim elemanlarının örgütsel adalet algılarıyla umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki
The relationship between the instructors' organizational justice perceptions and their hopelessness levels
BARIŞ ÇAVUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimAdnan Menderes ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RUHİ SARPKAYA