Dış ticaret ve gıda güvencesi: Türkiye üzerine bir analiz
Foreign trade and food security: An analysis on Türkiye
- Tez No: 800909
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BARIŞ KABLAMACI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Dış Ticaret, Gıda Güvencesi, Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi, Ticari Küreselleşme, Gıda Üretimi, Foreign Trade, Food Security, Toda-Yamamoto Causality Test, Trade Globalization, Food Production
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisadi Gelişme ve Uluslararası İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Tüm insanların aktif ve sağlıklı bir yaşam için beslenme ihtiyaçlarını ve gıda tercihlerini karşılamak üzere yeterli, güvenli ve besleyici gıdaya ekonomik, sosyal ve fiziksel olarak sürekli bir şekilde ulaşabilmesi anlamına gelen gıda güvencesinin sağlanması, ülkeler için vazgeçilmez bir hedef haline gelmiştir. Bu hedefe ulaşabilmek adına, özellikle gelişmiş ülkelerde önemli bir araç gibi duran dış ticaret, gelişmekte olan ülkelerin de izlemiş olduğu neoliberal politikalar neticesinde tercih etmiş olduğu bir araca dönüşmektedir. Bu çalışmada, 1980'li yıllardan günümüze kadar dış ticarette dışa açık bir politika izlemeyi tercih eden Türkiye'nin, gıda güvencesini sağlaması konusunda dış ticaretin etkisi olup olmadığı incelenmektedir. Diğer bir deyişle dış ticaret ile gıda güvencesi arasındaki nedensellik ilişkinin incelenmiş olduğu bu çalışmada, Türkiye'nin 2000 ile 2020 yıllarını kapsayan 21 yıllık dönemdeki değişimini gözlemlemek adına zaman serisi analizi uygun görülmüştür. Zaman serisi analizi yapılırken kurulmuş olan iki modelden birincisinde, gıda güvencesini tanımlaması için bağımlı değişken olarak gıda üretim endeksi, ikincisinde ise yine gıda güvencesini tanımlaması için bağımlı değişken olarak kişi başına düşen gıda arzı değişkenliği değişkenleri tercih edilmiştir. Her iki modelin bağımsız değişkenleri olan KOF ticari küreselleşme endeksi dış ticareti tanımlarken, kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasıla ise büyümeyi tanımlamaktadır. İki modelde kullanılmış olan bu dört değişken arasındaki nedensellik ilişkisinin sonuçları, Toda-Yamamoto nedensellik analizi kullanılarak elde edilmiştir. Toda-Yamamoto nedensellik analizi, her iki modelin bağımlı değişkenlerinin ifade ettiği gıda güvencesinden ticari küreselleşmeye, dolayısıyla dış ticarete doğru tek yönlü bir nedensellik bulunduğunu göstermektedir. Aynı zamanda birinci modelin bağımlı değişkeni olan gıda üretim endeksinden kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılaya doğru tek yönlü bir nedensellik bulunduğu görülürken, yine aynı modelde ticari küreselleşme ile kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla arasında çift yönlü bir nedensellik olduğu sonucuna varılmaktadır. İkinci modelin bağımlı değişkeni olan kişi başına düşen gıda arzı değişkenliği ile kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla arasında çift yönlü bir nedensellik bulunurken, kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıladan ticari küreselleşmeye doğru tek yönlü bir nedensellik bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Ensuring food security, which means that all people can access sufficient, safe, and nutritious food economically, socially, and physically continuously for an active and healthy life, has become an indispensable goal for countries. In order to achieve this goal, foreign trade, which is particularly important as a tool in developed countries, has become a preferred tool for developing countries as a result of neoliberal policies. This study examines whether foreign trade has an impact on food security in Türkiye, which has preferred an open policy in foreign trade since the 1980s. In other words, this study investigates the causal relationship between foreign trade and food security, and time-series analysis is deemed appropriate to observe Türkiye's changes in the 21-year period from 2000 to 2020. In the first model established for time-series analysis, the food production index is chosen as the dependent variable to define food security, while the second model uses the per capita food supply variability to define food security. The KOF trade globalization index is used to define foreign trade as the independent variable in both models, while per capita gross domestic product defines growth. The results of the causal relationship between these four variables used in both models were obtained using Toda-Yamamoto causality analysis. The Toda-Yamamoto causality analysis shows that there is a one-way causality from food security, as represented by the dependent variables of both models, to trade globalization, and thus to foreign trade. At the same time, a one-way causality from the food production index, the dependent variable of the first model, to per capita gross domestic product is observed, and a two-way causality between trade globalization and per capita gross domestic product is found in the same model. While there is a two-way causality between per capita food supply variability, the dependent variable of the second model, and per capita gross domestic product, there is a one-way causality from per capita gross domestic product to trade globalization.
Benzer Tezler
- Avrupa Birliği'ne giriş sürecinde Türkiye'de bitkisel yağ sektörü: Zeytinyağı hariç
The vegetable oil sector in Turkey, on the way to full membership of the European Union: Except olive oil
GAYE TURĞUT
- Uluslararası pazarlara giriş stratejilerinden franchising sistemi ve Türkiye uygulaması
Franchising as a strategy for entrance into international markets and its application in Turkey
NAZ VARLI
- Türkiye'de tarımda kendine yeterlilik ve gıda güvencesi
Self-sufficiency in agriculture and food security in Turkey
ÖKKEŞ KULAKOĞLU
Doktora
Türkçe
2020
ZiraatTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖKHAN UNAKITAN
- Uluslararası ticaretin dinamiği
Başlık çevirisi yok
NAMIK TEVER
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Ekonomiİstanbul ÜniversitesiPara Banka Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİT TARGAN ÜNAL
- Türkiye ile Rusya federasyonu arasında 1990 sonrası dış ticaret ilişkileri
International trade relations between Turkey and Russian federation after 1990
NİGAR SAMADOV