Osmanlı dönemi kâğıt paralarının tezyini açıdan incelenmesi ve yorumlanması
Examination of Ottoman period paper moneys in terms of decoration
- Tez No: 804260
- Danışmanlar: PROF. MÜNEVVER ÜÇER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Rokoko, Neoklasik, Banknot, Kaime, Motif, Tasarım, Osmanlı, Rococo, Neoclassical, Banknote, Kaime, Motif, Design, Ottoman
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 87
Özet
Geç dönem Osmanlı sanatı son asırlarda Batı sanatı etkisiyle büyük değişimler geçirmiştir. Bu değişimin miladı, 1720-1721 yıllarında Paris'te büyükelçilik yapan Yirmisekiz Mehmed Çelebi'nin yurda dönmesi olarak kabul edilmektedir. Osmanlı saray çevresi ve zenginleri, Batı'dan gelen bu farklı sanat ve tasarım anlayışıyla yapılmış eşyalara git gide daha fazla rağbet etmiştir. Sanatçılara Batı tarzında siparişler verilmeye başlanmıştır. 18. yüzyılın ortalarından itibaren etkisi net bir şekilde görülen Batı sanatı, Osmanlı sanat anlayışı içinde yorumlanmış ve uyarlanmıştır. Batı sanatında kronolojik olarak düzgün bir şekilde takip edebildiğimiz barok, rokoko ve neoklasik üsluplarının Osmanlı sanatına geç tarihlerde girmesi, Osmanlı sanatında bu kronolojinin sınırlarını şeffaflaştırmış ve takibini zorlaştırmıştır. Osmanlı sanatında barok daha çok mimariyi temsil ederken, rokoko kitap sanatlarını temsil etmiştir. Batı sanatında net bir şekilde birbirinden ayrılan barok ve rokoko üsluplarının Osmanlı sanatında bu şekilde kullanılması, geç dönem sanatındaki karmaşayı göstermektedir. Sultan 3. Selim dönemi(1789-1807) ile görmeye başladığımız neoklasik-ampir üslubuyla eklektik bir anlayış da başlamış, geç dönem üslupları birlikte kullanılmıştır. Mali sorunları ile birlikte farklı çözümlere başvuran Osmanlı Devleti ilk kâğıt parasını 19. yüzyılın ilk yarısında basmıştır. Sanatta yaşananın aksine kâğıt para sistemine zorunluluklardan ötürü geçilmiştir. Halka borçlanma mantığıyla çıkarılan kaimelerin hazinedeki açığı kapatacağı düşünülmüş ancak kısa sürede bu uygulama çok daha fazla soruna yol açmıştır. Borçlar artmış, halk mağdur olmuştur. Sanatta kültürel altyapısızlıktan kaynaklanan karmaşa, kağıt paralarda sistem altyapısızlığından yaşanmıştır. Derinleşen krize çözüm olarak bankalar kurulmuş, çıkarılan ilk kaimeler büyük çabalarla kaldırılabilmiştir. Kaimelerin kaldırılmasıyla 1863'te ilk banknot basılabilmiştir ancak, Devlet her sıkıştığında kaimelere geri dönmek zorunda kalmıştır. Bu süreçte çıkarılan kaime, banknot ve tahvillerin üzerlerinde rokoko ve neoklasik üsluplarda tezyinat bulunmaktadır. SALT Araştırma arşivindeki kağıt paralar ve Alpay Tarhan koleksiyonundaki tahvillerden seçilen örneklerin tezyinatı incelenmiş, dönemin tezyini üslupları ile karşılaştırılmıştır.
Özet (Çeviri)
Late period Ottoman art has undergone great changes under the influence of Western art. The turning point of this change is considered to be the return of Yirmisekiz Mehmed Çelebi, who was the ambassador in Paris between 1720-1721, to his homeland. The Ottoman palace and the wealthy became more and more in demand for items made with this different understanding of art and design coming from the West. Western-style comissions began to be given to artists. Western art, the influence of which has been clearly seen since the middle of the 18th century, has been interpreted and adapted within the Ottoman understanding of art. The late entry of baroque, rococo and neoclassical styles into Ottoman art, which we can follow chronologically in Western art, made the boundaries of this chronology in Ottoman art transparent and made it difficult to follow. While baroque mostly represented architecture in Ottoman art, rococo represented book arts. The use of baroque and rococo styles, which are clearly distinguished from each other in Western art, in Ottoman art shows the confusion in late art. An eclectic understanding started with the neoclassical-empire style that we started to see with the period of Sultan Selim III (1789-1807), and late period styles were used together. The Ottoman Empire, which applied to different solutions with its financial problems, printed its first paper money in the first half of the 19th century. Contrary to what is experienced in art, the paper money system was introduced due to necessity. It was thought that the kaimes, which were issued with the logic of borrowing from the public, would close the deficit in the treasury, but this practice led to much more problems in a short time. Debts have increased, the people have suffered. The confusion arising from the lack of cultural infrastructure in art has been experienced due to the lack of system infrastructure in paper money. Banks were established as a solution to the deepening crisis, and the first kaimes were removed with great efforts. With the abolition of kaimes, the first banknote could be printed in 1863, but the State had to return to kaimes every time it got stuck. There are ornaments in rococo and neoclassical styles on the kaime, banknotes and bonds issued in this process. The decorations of the samples selected from the banknotes in the SALT Research archive and the bonds in the Alpay Tarhan collection were examined and compared with the decoration styles of the period.
Benzer Tezler
- Osmanlı son dönem kaimeleri ile cumhuriyet dönemi 1. emisyon banknot tasarımlarının süsleme, yazı ve içerik açısından incelenmesi
Analysis of last period Ottoman banknotes and republic period first emission banknotes designs in terms of decoration, writing and content
BURCU FİKRİYE AKKALELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF KES
- TS. MA. d. 02364.0001-0006 numaralı Ceyb-i Hümâyûn ve Harc-ı Hâssa Defterlerinin transkripsiyon ve değerlendirilmesi (H. 1133/M. 1720-1721)
TS. MA. d. 02364. transcription and evaluation of Ceyb-i Hümâyûn and Harc-ı Hâssa Books numbered 02364.0001-0006 (H. 1133/M. 1720-1721)
AYŞE MEBDİ
- Cumhuriyet dönemi kâğıt sanayi (1923-1973)
Turkey's paper industry in the Republican era (1923-1973)
MEHMET TUĞTİGİN ŞEN
Doktora
Türkçe
2022
TarihAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECDET AYSAL